Алматы, 2015 ж. 6 страница

Драждалғ ан жабындар. " Қ антты" қ абық шамен дә стү рлі (тестовка операциясымен) жә не суспензиялық ә дістермен жағ ады.

Дә стү рлі нұ сқ асы бірнеше қ осымша операциялардан тұ рады: грунтовка (бетін тегістеу), тұ ндыру (қ амырлау), шлифовка (тегістеу) жә не глянцовка (глянцтеу). Айналатын обдукторда таблетка ядросын грунтовалау ү шін қ ант шә рбатымен суландырады жә не таблетканың беті біртекті жабылуына дейін ұ нмен себеді (3-4 минут). Кейін желімді қ абатты магний карбонатымен немесе оның ұ нмен жә не қ антты опамен қ оспасымен сусыздандырады, бұ л таблеткалардың ылғ алды болуын жә не олардың беріктілігін жоғ алтуына жол бермейді. 25-30 минуттан кейін массаны ыстық ауамен кептіреді жә не барлық операцияларды 4 рет қ айталайды.

Қ амырлау кезде грунтталғ ан ядроларды ұ нды қ амырмен қ абаттандырады – ұ н жә не қ ант шә рбат қ оспасымен (алдымен – магний карбонатымен себу, кейін – онсыз себу), ә рбір қ абатты міндетті тү рде кептіру қ ажет. Барлығ ы 14 қ абаттануларғ а дейін жү ргізуге болады (немесе таблетканың қ абық шамен массасын екі еселеу арқ ылы).

Қ абық шаны шлифовкалау (тегістеу) тү зу емес жерлерді жә не бұ дыр жерлерді жоюды, бетті қ антты шә рбатымен жұ мсартқ аннан кейін, 1% желатинді қ осып обдукторда домалақ тау арқ ылы жү ргізеді.

Сондық тан драждаудың аса прогрессивті ә дісі суспензиялық нұ сқ асы болып табылады.

Суспензиялық нұ сқ асы, қ абаттануды форсункадан немесе ЖМҚ, аэросил, титан диоксиді, тальк қ осымшалары бар қ ант шә рбатына магний карбонатының суспензиясын қ ұ ю арқ ылы жү ргізеді. Қ абық шамен жабу процесі 6-8 есе қ ысқ арады.

Драждау процесінің нұ сқ асына қ арамастан жабу процесі глянцовка (глянецтеу) операциясымен аяқ талады. Глянец ү шін масса ретінде ө сімдік майымен балауыз балқ ытпасы, какао майының балқ ытпасы немесе спермацетті эмульсия, олар жабылғ ан таблеткалардың қ ыздырылғ ан массасына драждаудың соң ғ ы этапында енгізіледі. Глянецті, қ абырғ алары балауызбен немесе глянец ү шін массасымен жабылғ ан, жеке обдукторда алуғ а болады. Глянцовка драждалатын жабынның сыртқ ы тү рін жақ сартады, сонымен қ оса қ абық шағ а ылғ алқ орғ аныш қ асиетін беріп, мұ ндай қ абық шалы таблетканың жұ тылуын жең ілдетеді.

Драждалатын жабындардың артық шылық тары:

- жақ сы тауарлық тү рі;

- жұ ту оң айлығ ы;

- қ ондырғ ының, материалдардың жә не технологияның қ ол жетімділігі;

- дә рілік заттарды босатудың тездігі.

Драждалғ ан жабындардың кемшіліктері:

- процестің ұ зақ тығ ы;

- ә сер ететін заттардың гидролитикалық жә не жылулық деструкция қ ауіптілігі;

- массаның біршама жоғ арлауы (екі есе).

Қ абық шалы жабындар. Қ абық ша тү згіш ерітіндіден таблеткаларғ а жұ қ а қ орғ аныш қ абық шаны жағ у еріткішті жою арқ ылы мү мкін:

1. дражды қ азанда қ абатты себу арқ ылы,

2. немесе псевдоқ ысу қ абатында,

3. немесе ядроларды қ абық ша тү згіш ерітіндіге батыру ортадан тепкінш кү ш аймағ ында жү реді, жылытқ ыштар тоғ ында кептіру арқ ылы таблеткалардың еркін қ ұ лауы.

Қ абық шалы жабындарды (ә дістің жә не аппаратың тү ріне тә уелсіз) жағ у кезінде жалпы операция болып галтовка (ядролардағ ы ө ткір иектерді тегістеу) жә не вакуумның немесе елеудің ауалы ағ ыны кө мегімен шаң сыздандыру табылады. Бұ л арқ ылы таблеткалардың барлық бетінде қ абық ша қ алың дығ ының біркелкілігі қ амтамасыз етіледі.

Ә детте ядроларғ а қ абық шаны жабуды кө бінесе таблеткаларды форсункадан қ абық ша тү згіш ерітіндісімен дражды қ азанда немесе псевдоқ айнайтын қ абатты қ ұ рылғ ысында кө претті периодтық себу арқ ылы жү ргізеді.

Қ абық ша тү згіш еріткіштің тү ріне байланысты кейбір операциялары (сатылары) жабу процесі жә не қ ондырғ ысы ө згереді. Органикалық ерітікіштерді (ацетон, метиленхлорид, хлороформ-этанол, этилацетат-изопропанол) қ олданғ анда кептіру ү шін жоғ ары температура қ ажет емес, бірақ еріткіш буларын ұ стау жә не регенерациялау операцияларында қ ажеттілік туындайды. Сондық тан тұ йық циклді қ ұ рылғ ылар (мысалы, УЗЦ-25) қ олданылады.

Қ абық ша тү згіштің сулы ерітінділерін қ олданғ анда басқ а мә селе туындайды: жабудың бірінші этапында ядроларды ылғ алданудан қ орғ ау. Бұ л ү шін ядролар бетін шаң сыздандырудан кейін майлармен гидрофобтайды.

Батыру ә дісі сирек қ олданылады. Оның алғ ашқ ы нұ сқ асы белгілі, ядроларды ретімен батыру, олар перфорациялық пластинада вакууммен тіркелген болып келеді, кейін кептіріледі. Ортадан тепкін кү ш аппаратында батырудың заманауи модификация ә дісі Л.А. Иванова кітабында сипатталғ ан.

Қ абық шалы жабындардың артық шылық тары:

- қ абық шаларды жағ удың барлық мақ саттарын орындау;

- кіші салыстырмалы массасы (3-5%);

- жағ удың тездігі (2-6 сағ).

Қ абық шалы жабындардың кемшіліктері:

- ауада органикалық еріткіштер буларының ү лкен концентрациялары (оларды ұ стау немесе жою қ ажеттілігі);

- қ абық ша тү згіштерді таң дау шектеулі.

Престелген жабындар. Бұ л жабындардың тү рі, роторлы агрегаты синхронды бергіш ә ткеншегімен (кө лікті ротор) қ осарланғ ан болып келетін, екі ретті престеу таблеткалы машинасын қ олдану арқ асында пайда болды. Ағ ылшындық " Драйкотор" (фирма " Манести") машина тү рінде екі 16 пуансондық роторы болады, ал отандық та РТМ-24 екі 24 ұ ялы роторлар болады. Машиналардың ө німділігі сағ атына 10-60 мың. таблеткаларды қ ұ райды.

Бір роторда ядроларды престейді, кейін оларды кө ліктік орталық қ ұ рылғ ылары бар ә ткеншегімен екінші роторғ а қ абық шаны престеу ү шін жібереді. Жабынды екі мезгілде формалайды: алдымен матрица ұ яларына қ абық шаның тө менгі бө лігі ү шін гранулят тү седі; кейін бергіш ә ткеншегімен онда орталық тандырады жә не гранулятқ а кішкене престелген ядро тү седі; содан кейін кең істікке грануляттың екінші ү лесін таблетка ү стіне бергеннен кейін жабын жоғ арғ ы жә не тө менгі пуасондармен ақ ырғ ы рет престеледі.

Престелген жабындардың артық шылық тары:

- процестің толық автоматтандырылығ ы;

- жағ удың тездігі;

- ядроғ а температура жә не еріткіш ә серлерінің жоқ тығ ы.

Престелген жабындардың кемшіліктері:

- жоғ ары кеуектілігі, сондық тан тө мен ылғ алқ орғ аныштығ ы;

- бракты деорталық жә не жабынның қ алың дығ ы бойынша регенерациялау қ иындығ ы.

Қ абық шалармен жабылғ ан таблеткаларды ары қ арай бө лшектеп ө лшеуге жә не орауғ а жібереді.

Ә дебиеттер тізімі:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1.Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2.Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3.Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4.Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5.Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3.ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5.ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6.Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7.Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8.Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Таблеткаларды қ абық шалармен қ аптау.

2. Қ абық шалармен қ аптаудың мақ саты.

3. Таблеткаларды қ абық шалармен қ аптаудың тә сілдері.

№14 ТАҚ ЫРЫП: МЕДИЦИНАЛЫҚ КАПСУЛАЛАР. ЖЕЛАТИНДІ КАПСУЛАЛАРДЫ АЛУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯ-ЛЫҚ ПРОЦЕСІ. Қ ОСЫМША ЗАТТАР. КАПСУЛАЛАРДЫҢ САПАСЫН БАҒ АЛАУ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері