Алматы, 2015 ж. 5 страница

Егер жеке бапта препаратты дайындауғ а қ олданылғ ан органикалық еріткіштердің қ алдық мө лшерін анық тау кө рсетілсе, онда анық тау жү ргізіледі.

СЫНАУЛАР

Кептіру кезінде массаның жоғ алуы. Қ ұ рғ ақ экстракттардағ ы кептіру кезінде массаның жоғ алу мө лшері жеке бапта кө рсетілген шекке сай болуы керек.

Тү бі жазық табақ шағ а немесе диаметрі 50 мм жә не биіктігі 30 мм болатын бюксқ а 0.50 г. ұ сақ ұ нтақ қ а дейін майдаланғ ан экстракты салып, кептіргіште 100 ^оС-ден 105 ^оС-ге дейінгі температурада 3 сағ ат бойы кептіреді. Эксикаторда фосфордың (V) тотығ ының (Р) ү стінде суытады жә не ө лшейді. Нә тижені салмақ тық пайызда кө рсетеді.

САҚ ТАУ

Тығ ыз жабылғ ан контейнерлерде, жарық тү спейтін жерде.

ТАҢ БАЛАУ

Этикеткасында кө рсетіледі:

-ә рбір қ осымша зат атауы мен мө лшері;

-қ андай шикізат қ олданылғ ан - ө сімдік немесе жануар тектес;

-қ ажет жағ дайда жаң а жиналғ ан ө сімдік немесе жануар тектес материалдар қ олданылғ аны;

-экстракты дайындауғ а қ олданылғ ан спирт концентрациясы проценттік ү лесте (кө лем/кө лем);

-ә сер етуші заттардың мө лшері жә не/немесе бастапқ ы заттардың алынғ ан дайын қ ұ рғ ақ экстракт мө лшеріне қ атынасы;

Ә дебиеттер тізімі:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1.Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2.Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3.Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4.Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5.Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3.ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5.ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6.Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7.Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8.Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Экстракттар алудың технологиялық сызбасы

2. Экстракттардың алу ә дістері

3. Экстракттардың тұ ндырмалардан ерекшелігі

№10 ТАҚ ЫРЫП: ТАБЛЕТКАЛАР. ЖІКТЕЛУІ. ТАБЛЕТКАЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ. ТАБЛЕТКАЛАР Ө НДІРІСІНДЕ Қ ОЛДАНЫЛАТЫН Қ ОСЫМША ЗАТТАР, ОЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ, Қ ОЛДАНУ МАҚ САТТАРЫ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Таблеткалар– бір немесе бірнеше ұ сақ талғ ан затардан тұ ратын, сусымалы қ асиетке ие, ішкі жә не сыртқ ы қ олдануғ а арналғ ан қ атты дә рілік форма.

Қ ұ рамына байланысты таблеткаларды бір ингредиенттен тұ ратын қ арапайым (Pulveres simplises) жә не бірнеше ингредиенттерден тұ ратын кү рделі (Pulveres composite) тү рлерге бө леді. Мө лшерлеу сипатына байланысты ұ нтақ тарды жекелеген мө лшерлерге бө лінген (Pulveres divisi) жә не жекелеген мө лшерлерге бө лінбеген (Pulveres indivisi) тү рлерге бө леді. Қ олдану тә сіліне байланысты ұ нтақ тар ішкі жә не сыртқ ы қ олдануғ а арналғ ан болып бө лінеді. Сонымен қ атар, ұ нтақ тарды електің ұ нтақ толығ ымен ө те алатын тесіктерінің мө лшерімен анық талатын ұ сақ талуы бойынша жіктейді (2 кесте).

Дә рілік форма ретінде ұ нтақ тар бірқ атар оң ды қ асиеттерге ие: технологиясының қ арапайымдылығ ы; дисперсиялану дең гейін реттеп отыру мү мкіндігі; кейбір жағ дайларда заттардың кристалды қ ұ рылымының биологиялық қ ол жетерлікке оң ә серін тигізуі; мө лшерлеу дә лдігі; ауру балалар мен егде тартқ ан ауралар ү шін ерекше маң ызды болып табылатын қ олдану ың ғ айлылығ ы; қ ұ рамының ә мбебаптығ ы; сақ тау жә не тасымалдау ың ғ айлылығ ы – осылардың бә рі дә рілік заттардың терапиялық белсенділігін барынша қ олдануғ а мү мкіндік береді.

Таблеткаларғ а кемшіліктер де тә н – ұ сақ дисперсиялы заттар ү лестік бетінің кү рт артуының нә тижесінде сә уленің, ылғ алдың жә не ауаның оттегінің қ олайсыз ә серлеріне оп-оң ай ұ шырайды. Гигроскопиялық заттар оп-оң ай дымқ ылданады, ал қ ұ рамында кристалданғ ан су немесе ұ шпалы қ ұ рамдас бө ліктері бар заттар жетілдірілмеген орамда оларды оп-оң ай жоғ алтып алады («ауамен ұ шып кетеді»). Ұ нтақ тар иісті заттардың буларын адсорбциялай отырып, бө где иіс ала алады. Онымен қ оймай, осы дә рілік тү рдің кемшіліктеріне мыналарды жатқ ызады: сұ йық дә рілік тү рлермен салыстырғ анда баяуырақ терапиялық ә сер беруі; асқ азан-ішек жолының кілегейлі қ абығ ына қ оздырғ ыш ә сері.

Ұ нтақ тарғ а қ ойылатын негізгі талаптар: сусымалылығ ы, заттардың кү рделі ұ нтақ тың бү кіл бө лігіне бірқ алыпты бө лінуі, араластырылу біртектілігі, мө лшерлеу дә лдігі, тұ рақ тылығ ы. Медициналық қ олданылуына жә не қ олдану тә сіліне байланысты ұ нтақ тардың бө ліктерінің белгілі ө лшемі болуғ а тиіс.

Таблеткалардың технологиясы

Аталғ ан дә рілік тү рді ө ндіру процесі келесі сатылардан тұ рады:

5. Бастапқ ы материалдарды ұ сақ тау.

6. Ұ нтақ тың бө лшектерін мө лшерлері бойынша айырып алу.

7. Жекелеген қ ұ рамдас бө ліктерін араластыру.

8. Орау жә не ыдысқ а салу.

Бастапқ ы материалдарды ұ сақ тау. Ұ сақ тау кезең інде ұ сақ тайтын машиналарды дұ рыс таң дап алу маң ызды болып табылады: материалдың физикалық -химиялық қ асиеттері, бастапқ ы материалдың жә не соң ғ ы ө німнің ө лшемі, ұ сақ талуғ а тиісті материалдың жалпы мө лшері ескеріледі.

Ұ нтақ тың бө лшектерін мө лшерлері бойынша айырып алу. Медициналық тағ айындалуына жә не қ олданылу тә сіліне байланысты ұ нтақ тарғ а дисперсиялық қ а қ атысты ә р тү рлі талаптар қ ойылады. Аурулар қ олданар алдында ерітуге арналғ ан кристалл ұ нтақ тарды (магний сульфаты, бор қ ышқ ылы жә не басқ алары) ә детте орташа ұ сақ, орташа ірі жә не тіптен ірі ұ нтақ тар (0, 2-0, 3 мм) тү рінде шығ арады, терінің немесе кілегейлі қ абық тардың алуан тү рлі зақ ымдануын емдеуге арналғ ан себілетін ұ нтақ тардың дисперсиялық дә режесі, осы заттардың бө лшектерінің қ осынды бетін ү лкейту жә не жарақ ат ә келетін ә серін азайту мақ сатында, жоғ ары болуы керек (0, 090-0, 093 мм).

Кү рделі ұ нтақ тарды завод жағ дайында алғ ан кезде қ оспаның қ ұ рамына кіретін ә рбір затты жеке-жеке ұ сақ тап, тиісті елек арқ ылы елейді. Қ оспаларды електің тесіктері арқ ылы ө ткізген кезде ең алдымен ұ сағ ырақ жә не ү лес салмағ ы кө бірек бө лшектер ө теді. Одан соң жең ілірек жә не ірірек бө лшектер електен ө теді. Осының нә тижесінде ө ткен заттар сапасы ә ртү рлі қ абаттардан тұ ратын масса болып табылады.

Жекелеген қ ұ рамдас бө ліктерін араластыру. Ұ нтақ тарды араластыруды араластырғ ыштарда жү ргізеді. Араластырудың ең қ арапайым жә не оң ай тә сілі – барлық компонеттерді араластырғ ышқ а салып, біртекті қ оспа алғ анғ а дейін араластырады. Егер кө рсетілген тең жағ дайларда араластырылатын ұ нтақ тардың ү лес салмағ ы ә р тү рлі болып шық са, араластыру ұ зақ тығ ы арттырылады.

Егер қ оспағ а аздағ ан мө лшердегі қ ұ рамдас бө лік кіретін болса, оның бө лінуінің бірқ алыптылығ ын арттыру ү шін оның бө лшектерін қ осымша ұ сақ тау қ ажет болады. Бұ л ретте, оның қ оспадағ ы концентрациясы неғ ұ рлым азырақ болғ ан сайын, осы ингредиенттің бө лшектері де соғ ұ рлым ұ сағ ырақ болуы керек. Жекелеген қ ұ рамдас бө ліктердің бө лшектерінің мө лшеріндегі айырмашылық тар айтарлық тай болғ ан кезде, бірқ алыптырақ қ оспа алу мақ сатында, ірі бө лшектерді ең кішкентай бө лшектердің мө лшеріне дейін азайтқ ан жө н болады.

Егер де заттардың кө п мө лшеріне улы немесе кү шті ә сер ететін ингредиенттің шамалы ғ ана мө лшерін қ осу керек болса, онда ең алдымен соң ғ ы затты ингредиенттердің біреуімен немесе индифферентті ұ нтақ тә різді затпен мұ қ ият араластырып шығ у керек. Алдымен араластырғ ышқ а ең кө п мө лшерде бар болатын затты салып, кейін оғ ан улы немесе кү шті ә сер ететін зат бар дайындалғ ан қ оспаны қ осады да, мұ қ ият араластырады.

Кейбір жағ дайларда қ оспа қ ұ рамына азғ антай мө лшерде кіретін заттарды еріткен ұ тымдырақ болады. Алынғ ан ерітіндіні қ алғ ан материалмен араластырады.

Азғ антай мө лшердегі эфир майларын ұ нтақ тарғ а улы жә не кү шті ә сер ететін заттар секілді дерлік қ осады, яғ ни оларды ұ нтақ тың кішкентай мө лшерімен араластырады немесе спирт ерітіндісін дайындайды.

Таблеткаларды орау жә не ыдысқ а салу. Фармацевтика ө ндірісі қ арапайым жә не кү рделі ұ нтақ тарды, ә детте, кө п мө лшерлі (бө лінбеген) орамдармен шығ арады. Ұ нтақ тарды ыдысқ а салып, орау негізінен алғ анда кө лемдік принцип бойынша жұ мыс істейтін шнекті жә не вакуумды арнайы мө лшерлегіштердің кө мегімен жү зеге асырылады. Кө лемдік мө лшерлегіштер қ ұ рылысы бойынша қ арапайым, пайдалануда кү рделі емес жә не 2-3% салыстырмалы дә лсіздік кезінде минутына 300 мө лшерге дейінгі ө німділікті қ амтамасыз етеді. Препарат мө лшерінің азаюымен жә не мө лшерлеу жылдамдығ ының артуымен бірге дә лсіздік ө се тү седі.

Шнекті мө лшерлегіштің жұ мыс істеу принципі 2-суретте кө рсетілген.

Ұ нтақ ты бункерге 1 салады. Реттегіштің кө мегімен ол бағ ыттаушы араластырғ ышпен 3 дроссельді қ ақ пақ 4 арқ ылы тө менге, тиеу шұ ң қ ырына 2 беріледі, мұ нда ұ нтақ тың дең гейі бір қ алыпта ұ сталып отырады. Мө лшерлеу процесі тік мө лшерлегіш шнектің 5 дайындалғ ан қ ұ тығ а 6 бұ рылысымен жү зеге асырылады.

Камералы вакуумды мө лшерлегіштің жұ мыс істеу принципі 3-суретте кө рсетілген. Ыдысқ а салынатын ұ нтақ тиеу шұ ң қ ырына 1 беріледі. Тиісінше тік жә не кө лденең ө зектердің айналасында айналатын 2 жә не 3 араластырғ ыштар ұ нтақ тардың толтыру камерасында 4 бірқ алыпты бө лінуін қ амтамасыз етеді. Толтыру камерасының тө менгі жағ ын тұ йық тап тұ рғ ан роторда 5 сегіз мө лшерлегіш тесік 6 орналасқ ан. Дө ң гелектің ортасынан осы тесіктерге оймада толтырылу кө лемін анық тайтын мө лшерлегіш поршеньдер 7 орнатылғ ан. Ротор мезгіл-мезгіл, ә рбір циклден кейін, оның кө лемінің 1/8 бө лігіне бұ рылады, мө лшерлегіш тесіктер толтыру камерасының астында орнатылады, бұ л ретте ұ нтақ вакуум астында тұ рғ ан тесіктерге сорылады. Екі циклден кейін толтыру дө ң гелегінің сыртқ ы бетін ракель 8 тазартады, ал ұ нтақ тың шамадан тыс бө лігі сорылып алады. Одан кейінгі екі циклде ротор дайындалғ ан қ ұ тының 9 мойнының тесігімен сә йкес қ алыпқ а келтіріледі. Ұ нтақ сығ ылғ ан ауаның қ ысқ а импульсінің ә серімен қ ұ тығ а қ ұ йылады.

Ә дебиеттер тізімі:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1.Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2.Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3.Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4.Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5.Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3.ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5.ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6.Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7.Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8.Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Таблеткалар. Жіктелуі.

2. Таблеттеудің теориялық негіздері.

3. аблеткалар ө ндірісінде қ олданылатын қ осымша заттар, олардың жіктелуі, қ олдану мақ саттары.

№11 ТАҚ ЫРЫП: ТАБЛЕТКАЛАР Ө НДІРІСІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СХЕМАСЫ. ТҮ ЙІРШІКТЕУДІҢ МӘ НІ ЖӘ НЕ ТӘ СІЛДЕРІ. ТҮ ЙІРШІКТІҢ САПАСЫН БАҒ АЛАУ. ТҮ ЙІРШІКТЕУ ТӘ СІЛІНІҢ ТАБЛЕТКАДАҒ Ы ДӘ РІЛІК ЗАТТАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ТИІМДІЛІГІНЕ Ә СЕРІ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Таблеткалар ө ндірісінде қ олданылатын негізгі қ осымша заттар топтары. Дә рілік заттардың босап шығ у жылдамдығ ы мен толық тығ ына қ осымша заттардың ә сері.

Таблеткалар алудың технологиялық процесінің сатылары. Дә рілік жә не қ осымша заттарды дайындау.

Тү йіршіктеу. Қ ұ рғ ақ, ылғ алды тү йіршіктеу. Тү йіршіктерді сферонизациялау. Дә рілік препараттардың биологиялық тиімділігіне тү йіршіктеу тә сілінің ә сері. Тү йіршіктерді талдау. Тү йіршіктегіштер (грануляторлар) жә не ысқ ылағ ыш машиналар.

Престеу. Тікелей таблеттеу. Таблеттеуші машиналар жә не олардың жұ мыс істеу принципі. Таблеткалардың терапевтік ә серлігіне престеу қ ысымының ық палы.

Таблеткаларды қ абық шалармен қ аптау. Қ абық шалармен қ аптау мақ саты. Дражделген қ абық шалармен қ аптау тә сілі. Драждеу технологиясы.Аппаратура.

Пленкалы қ абық шалар. Пленкалы қ абық шалардың тү рлері жә не қ асиеттері. Пленкатү згіштер, пластификаторлар, еріткіштер ассортименті. Пленкалы қ абық шалармен қ аптау технологиясы. Аппаратурасы.

Престелген қ абық шалар. Престеу арқ ылы қ аптау технологиясы. Екі жә не ү ш рет престейтін машиналар.Ә сері ұ зартылғ ан таблеткалар. Кө п қ абатты таблеткалар. Тритурациялық таблеткалар.

Таблеткалардың сапасын бағ алау. Таблеткаларды биофармацевттік бағ алау.

Таблеткаларды бө лшектеу, орамдау, безендіру. Орауыштардың тү рлері. Таблеткаларды бө лшектеу мен орамдауғ а арналғ ан автоматтар. Сақ тау.

Таблеткаларды дә рілік тү р ретінде жетілдіру жолдары.

Таблеткалар алудың технологиялық процесінің сатылары.

Ә дебиеттер тізімі:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1.Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2.Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3.Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4.Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5.Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3.ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5.ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6.Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7.Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8.Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Таблеткалар ө ндірісінің технологиялық схемасы.

2. Тү йіршіктеудің мә ні жә не тә сілдері.

3. ү йіршіктің сапасын бағ алау.

4. Тү йіршіктеу тә сілінің таблеткадағ ы дә рілік заттардың биологиялық тиімділігіне ә сері.

№12 ТАҚ ЫРЫП: ПРЕСТЕУ. ТІКЕЛЕЙ ПРЕСТЕУ. ТАБЛЕТТЕУШІ МАШИНАЛАРДЫҢ Қ Ұ РЫЛЫСЫ ЖӘ НЕ ЖҰ МЫС ІСТЕУ ПРИНЦИПІ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Престеу. Тікелей таблеттеу. Таблеттеуші машиналар жә не олардың жұ мыс істеу принципі. Таблеткалардың терапевтік ә серлігіне престеу қ ысымының ық палы.

Таблеткалар алудың технологиялық процесінің сатылары.

Ә дебиеттер тізімі:

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. - Шымкент, 2008. - 346 б.

2. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

3. Дільбарханов Р.Д., Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Алматы.– 1998.–128 б.

4. Сағ ындық ова Б.А. Дә рілердің ө ндірістік технологиясы. – Шымкент.– 2002.–172 б.

Орыс тілінде

1.Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

2.Технология лекарственных форм. /Под ред. Л.А.Ивановой/ – М., Медицина, 1991 г. – 2-й том. – 544 с.

3.Чуешов В.И., Зайцев А.И., Шебанова С.Г. Промышленная технология лекарств. – Харьков, 2002. - В 2-х томах: 1-й том. – 716 с., 2-й том.– 557 с.

4.Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

5.Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. – (Под ред. Тенцовой А.И.). – М., 1986. – 271 с.

қ осымша:

1.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

2.Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

3.ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

4. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

5.ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

6.Ділбарханов Р.Д., Датхаев У.М., Амантаева М.Е. Жақ па майлар. Алматы, 2005.– 123 б.

7.Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

8.Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Кері байланыс (сұ рақ тар)

1. Престеу. Тікелей престеу.
2. Таблеттеуші машиналардың қ ұ рылысы жә не жұ мыс істеу принципі.

№13 ТАҚ ЫРЫП: ТАБЛЕТКАЛАРДЫ Қ АБЫҚ ШАЛАРМЕН Қ АПТАУ. Қ АБЫҚ ШАЛАРМЕН Қ АПТАУДЫҢ МАҚ САТЫ. ТАБЛЕТКАЛАРДЫ Қ АБЫҚ ШАЛАРМЕН Қ АПТАУДЫҢ ТӘ СІЛДЕРІ.

Мақ саты: Тақ ырып бойынша берілген процесстерді, онда негізігі терминдер мен тү сініктерді мең геру.

Дә ріс тезистері

Таблеткалар ү шін " жабын" термині екі мағ ынағ а ие болады: онымен қ абық шаның ө зін белгілейді, жә не оны ядроғ а жағ у процесін белгілейді. Таблеткалар жабыны (қ абық шасы) дә рілік форманың қ ұ рылымдық элементі болып екі негізгі функцияны атқ арады: қ орғ аныш жә не терапевтикалық.

Бұ л кезде келесі мақ саттар орындалады:

1. Қ оршағ ан ортаның жағ ымсыз факторларынан таблеткалар қ ұ рамын қ орғ ау (жарық, ылғ ал, оттек, кө мірқ ышқ ылдар, механикалық ә серлер, тағ ам ферменттері жә не т.б.).

2. Таблеткалар қ асиетін тү зету (дә мі, иісі, тү сі, беріктілік, кірлейтін қ асиеттер, сыртқ ы тү рі).

3. Терапевтикалық эффектісін ө згерту (пролонгирлеу, локализация, дә рілік заттардың тітіркендіргіштілігін жұ мсарту).

Биологиялық сұ йық тық тарда ерігіштігіне байланысты таблеткалардың жабынын тө рт топқ а бө леді: суда еритіндер, асқ азанда еритіндер, ішекте еритіндер жә не ерімейтіндер. Ә р тү рлі жабынды таблеткалардан заттардың босатылу қ ұ рамы жә не механизмі оқ у қ ұ ралдарында сипатталғ ан.

Қ ұ рылыс жә не жағ у ә дісі бойынша таблеткалы жабындарды ү ш топтарғ а бө леді:

- Драждалғ ан (қ антты);

- Қ абық шалы;

- Престелген.

Драждалғ ан жабын дражды қ азанда (обдукторда) қ абаттау ә дісі арқ ылы, немесе псевдоқ ысу қ абаты жағ дайында алынады.

Қ абық шалы жабынды дражды қ азанда жабынды ерітіндіні шашырату (пульверизация) арқ ылы немесе псевдоқ ысу қ абатта, немесе қ абық ша тү згішті (вакуумтіркейтін пластиналарда немесе ортадан тепкіш кү шті қ ұ рылғ ыда ядролардың кезекті малту) ерітіндіге батыру арқ ылы жағ ады, кейін оны кептіреді.

Престелген жабынды бір ә діспен – арнайы екі престі таблеткалы машиналарда престеу арқ ылы жағ ады. Таблеткаларды қ абық шалармен жабу таблеттеудің жалпы технологиялық схемасының бір стадиясы болып табылады. Бұ л кезде дайын таблеткалар (ә детте екі дө ң есті формалы) жартылай дайын ө німдер рө лін атқ арады, яғ ни қ абық ша жағ ылатын ядролар. Жағ ылу ә дісіне жә не қ абық шаның тү ріне байланысты технологиялық операцияларын орындауда кейбір ө згешіліктер болады.