Рентген және аспаптық тексеріс.

Ішек ө тімсіздігінің дең гейін анық тау ү шін рентген тә сілінің мә ні ө те зор. Д.А. Араповтың (1972), М.К. Щербатенконың (1981) тұ жырымы бойынша, рентген тә сілі арқ ылы ішек ө тімсіздігін 90 % дейін айқ ын қ оюғ а болады.

Қ алыпты жағ дайда жалпы Ro-графия кезінде қ ұ рсақ гомогенді (біркелкі) қ арайып, сол жақ диафрагма астында асқ азандағ ы ауа мен сұ йық тық дең гейін жә не сол жақ тоқ ішекте аздап желдің барын анық таймыз. Ащы ішекте жел болмайды.

Қ ұ рсақ қ уысының жалпы (Ro контрастсыз) Ro-графия кезінде ішек бойындағ ы жел мен сұ йық тық тың жиналу салдарынан болатын “дең гейлікті” бірінші рет H.Kloiber (1919 ж.) жазды. Дегенмен де H.Kloiber симптомы (№... сү рет) ішек ө тімсіздігінде ғ ана кездесіп қ оймай, ол энтерит, энтероколит жә не диспепсия кезінде байқ алуы мү мкін.

Клойбер тостағ аншасын анық тау ү шін науқ асқ а Ro тексеріс вертикальды жағ дайда жасалуы қ ажет. Егер де ауру жағ дайының нашарлығ ынан орнынан тұ ра алмаса, Ro - тексеріс латеропозицияда жасалады: науқ асты қ ырындатып (оң немесе сол бү йіріне) жатқ ызып, рентген сә улесін арқ асынан алдына қ арай бағ ыттау қ ажет.

Тоқ ішектің тү сер, сигма тә різді бө лігінде кедергі болса, функциональды (парез) ө тімсіздігінде Клойбер тостағ аншасы ащы, тоқ ішекте қ абаттаса кездеседі.

Ащы ішек ө тімсіздігінде (қ ұ рсақ жабысқ ақ ауруы, ащы ішектің бұ ратылуы) сұ йық тық тың дең гейі тек қ ана ащы ішекте анық талады. Қ ұ рсақ жабысқ ақ ауруында Клойбер тостағ аншасы науқ астың денесінің қ озғ алғ анына қ арамастан бір орында тұ рады.

Созылғ ан спираль тә різді кө лденең жолақ тар ащы ішек ө тімсіздігінде кездесіп керкринг қ атпарының симптомы деп аталады. Сонымен қ атар, Клойбер тостағ аншасы шағ ын, кө лденең і биіктігінен артық, дең гейі тегіс жә не доғ а дә різді болып келеді.

Тоқ ішек ө тімсіздігінде ішектің қ атпарының рельефі жартылай ай тә різді (гаустрлар) сиректеу болып, сұ йық тық дең гей қ ұ рсақ тың бү йірінде орналасып, Клойбер тостағ аншасы сирек, кө лденең і биіктігінен шағ ын.

Ішек ө тімсіздігінің тү рін ажырату ү шін динамикалық (3-4сағ ішінде) тексерудің мә ні ө те зор. Перистальтика толқ ындарының айқ ын болуы, Клойбер тостағ аншасының орнынан қ озғ алуы, ащы ішектің диаметрінің тоқ ішектен аспауы механикалық ө тімсіздігінің барын дә лелдейді. Функциональды ө тімсіздікке перистальтика толқ ынының болмауы, сұ йық тық дең гейінің ащы, тоқ ішекте болып, орнын алмастырмай кө бейе тү суі жә не кейбір жағ дайда ащы ішек диаметрі тоқ ішектен асып тү суі тә н.

Қ иын жағ дайларда контрасты пайдаланып рентген тә сілін қ олданады. Бұ л ү шін барий сульфат суспензиясы мен суда ерігіш контрастарды пайдаланады: 50-70% кардиотраст, 76% верографин, 75% уротраст. Соң ғ ы аталғ ан препараттар ішектен сің іп, зә рмен шығ ып, не болмаса ішек ішіндегі сұ йық тық пен араласып кө рінбей қ алу салдарынан диагностикалық мә нін жоғ алтып тә жірибеде сирек пайдаланады.

Науқ асқ а ½ стақ ан барий сульфат суспензиясын ішкізіп, 1-1, 5 сағ сайын оның ас қ орыту жолдарымен жылжуын бақ ылап отырады. Асқ азандағ ы тамақ қ алыпты жағ дайда 4-5 сағ аралығ ында тоқ ішекке жетіп, бірнеше уақ ыттан соң тік ішекте болады. Осы аталғ ан уақ ытта барий тоқ ішекке жетпей ащы ішекте жиналса (кедергі болғ ан жерде), сұ йық тық дең гейін кө рсетіп, перистальтиканың кү шею салдарынан маятник тә різді қ озғ алыс байқ алса, қ ұ рсақ жабысқ ақ ауруының болуын болжауғ а болады.

Тоқ ішектің механикалыќ µтімсіздігін аныќтау ‰шін ирригоскопияның орны ерекше. Сигма ішегі бұ ратылғ анда 300-700мл-ден артық сұ йық тық енбей (Цеге-Мантейфеле су пробасы оң), ішектің бұ ратылғ ан жерінде “штопор” белгісі байқ алады. Тоқ ішектің кө зі қ атерлі ісікпен бітелсе одан ә рі барий бармай ішектің бү рінің желінгенін, тегіс еместігін анық таймыз.

Инвагинация кезінде ішекке енгізген барийдің инвагинат басының арасына кіру салдарынан “қ ысқ ыш, жартылай ай” тә різді белгі, инвагинаттың сагитальды кесіндісінде айналасындағ ы кө лең кеде ағ арғ ан дақ (розетка симптомы) білінеді.

Функциональды ө тімсіздікте ішкізген барий науқ астың асқ азаннан ә рі жылжымайды.

Арнайы баѓытталѓан аспаптары бар клиникаларда ішек ө тімсіздігінде ангиография жасалады. Сырқ аттың бастапқ ы кезінде-ақ аздап метиоризм болысымен керкринг қ атпарының рельефі айқ ындала тү седі. Қ ұ рсақ жабысқ ақ ө тімсіздігінде ангиографияның кө рінісі ерекше – ішектердің қ алыпты орналаспуына байланысты тамырлар ө зіндік анатомиялық кө рінісінің орнына ретсіз (хоатикалық) кө рініс байқ алады. Арнайы аспаптық тексеріс болғ андық тан жә не аппаратура мен нашық тың қ ажеттілігінен ангиография жалпы хирургия саласына еркімен дами қ ойғ ан жоқ.

Ректоромоно- колоноскопия тоқ ішектің қ атерлі ісігін анық тауғ а мү мкіншілік туғ ызады.