Заманауи жағдайда адам ресурстарын пайдаланудың негізгі мәселелерін атап өтіңіз.

Адам ресурстарын басқ ару дегеніміз — кә сіпорынның, мекеменің адам ресурстарын басқ аруы жә не жоспарлауы болып табылады. Қ азіргі аманғ ы ең бек тү рлерінде «адам ресурстарын басқ ару» ұ ғ ымы кең мағ ынада, нақ тырақ айтқ анда, кә сіпорынның, мекеменің адам ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыруғ а бағ ытталғ ан стратегиялық жә не оперативтік іс-ә рекеттері ұ ғ ымында қ олданылады. Тү рлі кә сіпорындарда, ә ртү рлі елдерде, тү рліше басқ арушылық жә не корпоративті қ оғ амдарда, кө зқ арастардың ө зара айырмашылық тарына қ арамастан, озық кә сіпорындарда біршама ұ қ сас ортақ кө зқ арастарды ұ станады. Ө зінің басқ ару дең гейіне қ арамастан, қ ызметкерді басқ ару тежірибесінде ә рбір менеджер мына аксиомаларды білуі тиіс: кә сіпорынның кез-келген мә селесі адам рссурстарын басқ ару мә селесі болып табылады; кә сіпорын қ ызметкері — бұ л тек кә сіпорын қ ызметкерлері ғ ана емес, сонымен бірге кә сіпорынғ а қ ызметке келушілер жә не қ ызметтен кетушілер; қ ызмет беруші мен қ ызметкерлердің мақ саттарында мен тү сіністік пен жақ ындық тың болуы, — кә сіпорынның ең бек тиімділігін арттырудың ең қ ысқ а жолы; адам ресурстарын басқ ару мә селесі — бұ л салалық жә не кадрлық менеджерлер ү шін ортақ мә селе; қ ызметкерлерді басқ арудың ә р уақ ытта стратегиялық (адам ресурстарын басқ ару) жә не оперативтік (қ ызметшілерді басқ ару) жақ тары болады. Басқ арудың қ азіргі заманғ ы тә жірибесінде адам ресурстарын басқ ару саласында менеджерлерге бірдей тү сінікті негізгі ұ ғ ымдар қ алыптасқ ан. Кә сіпорынды басқ ару қ ызметінің бір тү рі болып табылатын қ ызметкерлерді басқ ару жұ мысының мазмұ нына келесі мә селелер енеді:

1. кә сіпорынның ә рбір қ ызметкерінің қ ызмет мазмұ нына талдау жасау;
2. қ ызметшіге қ ажеттілікті жоспарлау;
3. қ ызметшілерді тандау, іріктеу, кандидаттар жайында мә лімет жинастыру;
4. қ ызметкерлерді жалдау жә не жұ мыстан босату;
5. жаң а қ ызметкерлерді оқ ыту, бейімдеу жә не бағ ыт беру;
6. ақ ы тө леу жә не қ ызметкерлерді ынталандыру;
7. қ ызметкерді бағ алау;
8. ұ йымдағ ы қ арым-қ атынас;
9. оқ ыту, дамыту жә не қ ызметкер мансабын жоспарлау;
10. техника қ ауіпсіздігі.

Зерттеулер нө тижесінде қ азіргі кадрлық бө лімшелердің сә йкессіздіктерінің бірнеше себептерін атап ө туге болады: меншік иелері мен кә сіпорын басшылығ ының бизнесті ө ркендетуде адам ресурстарын жетілдірудің маң ызын жеткілікті дә режеде тү сінбеуі. Кө птеген кә сіпорындарда қ ызметшілермен жұ мыс жү ргізудің арнайы қ ұ рылымы жоқ. Кіші жә не орта кә сіпорындарда кадр мә селесімен тек кә сіпорынның бірінші адамы ғ ана айналысады. Ә рине, оларда басқ а да мә селелердің кө птігінен персоналмен жұ мыс жү ргізуге ө те аз кө ң іл бө лінеді. Кадрлық мә селелерді ұ ғ ыну ә леуметтік кә сіпорындарды басқ ару дең гейінде ғ ана. Кө птеген басшылар ү шін қ ызметшілермен жұ мыс жү ргізу — тек қ ызметкерлерді тұ рақ ты басқ аруғ а бағ ытталган іс-ә рекеттер. Бұ л дегеніміз — адам ресми қ ұ рылым элементтерінің бірі ретінде ғ ана қ арастырылады деген сө з, ал ол — адам ресурстарын басқ арудың қ азіргі заманғ ы тұ жырымдамаларымен таныс емес екендігін кө рсетеді. Адам ресурстарын дамыту ү шін оперативті басшылар мен кадрлық жұ мысшылар арасында жауапкершіліктің ұ тымды тү рде бө лінбеуі. Зерттеу жү ргізілген кә сіпорындардың басым кө пшілігінде, персоналмен жұ мыс жү ргізуші бө лімшелеріне кадрлық қ ызметке тек тіркеу, есепке алу, кадрларғ а қ ұ жат толтыру, қ ызметшілердің орын ауыстыруына тіркеу жү ргізу, қ ызметшілерді талдау, оқ ыту міндеттері жү ктелген.

Іс жү зінде зертгелген кә сіпорындардың бірде-біреуінде кадрлық қ ызметтің қ ұ зырына кә сіпорынның стратегиялық ө ркендеуі бағ ытында адам ресурстарын жоспарлау, қ ызметшілер резервін қ ұ ру, кә сіби бағ ыттау жә не қ ызметкерлерді жаң а қ ызметке бейімдеу, ең бек ақ ы мен жең ілдіктерді анық тау, тә ртіпті басқ ару мә селелері жә не адам ресурстарын стратегиялық басқ ару негіздері енгізілмеген. Сауал жү ргізілген басшылардың кө пшілігі барлық дең гейдегі қ ызметшілермен жұ мыс жү ргізуде салалық басшылар мен кадрлық қ ызмет арасындағ ы жауапкершілікті тиімді бө луді дұ рыс тү сінбейді.

35. Кө шбасшылық мә нін ашың ыз. Менеджмент мен кө шбасшылық арасындағ ы айырмашық тарды негіздең із. Кө шбасшығ а тә н келбеттерді атаң ыз.

Менеджмент (ағ ылш. мanage – басқ ару, мең геру, ұ йымдастыру,) – ұ йымда немесе кә сіпорында жұ мыс істейтін адамдардың ең бегін басқ ара отырып, алғ а қ ойғ ан мақ сатқ а жетуді ұ йымдастыра білу, ә леуметтік, оның ішінде білім беру ү рдістерін басқ ару принциптері, ә дістері, қ ұ ралдары мен нысандарының жиынтығ ы.

Ғ ылым ретінде менеджмент кә сіпорын жобасы, ұ йым, жоспар, тізгіндеу, ресурстарды ың ғ айлау секілді ө зара байланысты істердің біртұ тастығ ы, ол мақ сатқ а ө німді жетуді кө здейді.Осы заманда менеджменттің тө рт қ ызметі аталады: жоспарлау, ұ йымдастыру, мотивациялау, бақ ылау. Яғ ни менеджмент атты ү лкен саласынының бір тармағ ы мотивация(ың таландыру), ал осы ың таландыру кө шбасшылық қ асиеттер арқ ылы дамиды.

Кө шбасшы-алғ а қ ойғ ан мақ сатқ а жету ү шін белгілі бір ә леуметтік ортада адамдардың кү ш-жігерін біріктіріп, іс-ә рекетін қ оғ ам мү ддесіне сай жү ргізеді. Кө шбасшығ а алғ ырлық, ақ ылдылық, қ ажырлылық, ұ йымдастырушылық, жұ ртқ а жағ ымдылық, сондай-ақ ө зіне жауапкершілік ала білу жә не іскерлілік таныта білушілік қ асиеттер мен қ абілеттер тә н. Ә детте, мұ ндай адамдар ө згелерден ерекшеленіп кө зге тү сіп тұ рады. Сө йлеген сө зі, іс-ә рекеті, адамдармен қ арым-қ атынасы, тіпті ойғ а алғ ан ойы ерекше. Мұ ндай кө шбасшылық қ асиеттер ә р адамның бойынан табылады. Тек осы ерекше қ асиетті сыртқ а шығ ару, қ оғ амды хабардар ету ә ркімнің ө зіне байланысты.

Біздің мемлекетіміз даму ү стінде, жаң а мамандар, жаң а салалар пайда болу ү стіндеміз, енді осы маман иелерінен тиімді кө шбасшы шығ аруғ а ә бден мү мкін. Осы кө шбасылық қ асиеттерді ашып, дамытуғ а еліміз кө птеген мү мкіндіктер жасайды, ол жастар арасындағ ы кө шбасшылық тан бастап ү лкен жобаларғ а дейінгі жағ дайларды оң тайландырғ ан. Ә сіресе ә йелдердің жә не жастардың кө шбасшылық мү мкіндіктерін, жағ дайларын дамыту ү шін алғ ышарттар жасалып жатыр.

кө шбасшылық қ а тә н қ асиеттер: 1 Мінез-қ ұ лық 2 Харизма 3. Ісің ізге мұ қ ият қ арау 4. Дұ рыс қ арым- қ атынас жасай білу 5. Біліктілік 6.Ерлік 7. болашақ ты кө ре білу 8. ү йренуге қ абілеттілік 9. ө зін-ө зі ұ стай білу 10. жауапкершілік 11. позитивтік кө зқ арас 12. жинақ тылық 13. жігерлік 14. тың дай білу 15. жинақ тылық 16. тың дай білу 17. проблеманы тү сіну 18. шындық ты қ абылдау 18. қ ызығ ушылық