Географиялық заңдылықтар туралы білімді қалыптастыру

Заң дылық тар теориялық білімнің жиынтығ ы болғ андық тан оларды қ алыптастыру ө зінің кү рделілігімен ерекшеленеді.

Заң дылық тар басқ а теориялық білімдер сияқ ты біртіндеп мең геріледі. Оларды менгерту бірнеше кезең нен тұ рады.

Белгілі бір нысандар мен қ ұ былыстарғ а бақ ылаулар жү ргізіп оларғ а тә н ерекшеліктерді іріктеп алып тү зілу жолдар мен дамуын уақ ыт ішіндегі ө згеруін анық тау.

Бұ л кезең физиекалық географиялық зпаң дылық тар туралы білімді менгерту ү шін тиімді. Заң дылық тар қ айталанып отырып байланыстардан тұ ратындық тан бірнеше нысандар мен қ ұ былыстарды оқ ып ү йрену ү шін тимді.

Оқ ытылатын материалдардан кө бінесес заң дылық ты сипаты бар кө бінесе ә ртү рлі жалпы байланыстарды анық тау қ ажет.

Мыс: Нарық тық жә не жоспарлы эканомиканың ерекшеліктері мен даму қ арқ ынының айырмашылық тары т.б.

Жалпы байланыстар заң дылық тар тү рінде беріледі. Заң дылық тарды мегерту іс-жү зінде қ олдану арқ ылы қ орытындылайды.

Бұ л кезең нің кү рделілігі табиғ ат пен халық тың саяси жә не ә леуметтік ө мірінде бірден бірнеше заң дар ә рекеттесулері бұ л кезең ді кү рделілендіреді. Сондық тан мең герілетін заң дылық тарды нақ тылап дұ рыс тү сіндіріп сараланғ ан жә не ө здік жұ мыстар жү ргізу арқ ылы бекіту қ ажет, ашық заң дылық тарды менгерту ү шін мұ ғ алім мен оқ ушылардың жұ мысына алуан тү рлі ә дістер мен тә сілдер ұ сынылады. Мұ ғ алім ө зін тү сіндіретін заң дылық тың тү зілу механизмі кө рсетіп, жалпы географиялық жә не тақ ырыптың географияны оқ улық ты бір-біріне беттестіру арқ ылы оқ ушылардың ө здеріне ұ сынады..

Заң дылық тарлың оның қ алыптасуына ә сер ететін факторларды анық тап ойқ ортындыларынан шығ ару эвристкалық ә ң гімемен қ орытындаланады.

Заң дылық тарды ашу ү шін бірқ атар маң ызды тә сілдерді мең гертү қ ажет оларды салыстыру карталармен кетелерді бір бірімен беттестіру, талдау арқ ылы ой қ орытындыларын шығ ару, Себеп салдарлы байланыстарды анық тап жинақ тау. Заң дылық тарды анық тауғ а оқ у қ ұ ралдарын іріктеп алуғ а да байланысты.

Адамның сезім мү шелерінің кө мегімен ә ртү рлі қ ұ былыстармен нысандарды сыртқ ы бейнесін кө ру арқ ылы есте сақ талатын ұ ғ ым эмпирикалық білімнің жиынтығ ы болып табылады.

Географиялық ұ ғ ымдары меенгертуде негізгі орынды сызба нұ сқ алар, суретті кө рнекі қ ұ ралдарды статикалық жә не динамикалық оқ у қ ұ ралдары алады.

Географиялық ұ ғ ымдардың мазмұ ны мен қ алыптасу жағ дайына қ арай оларды менгертудің ө зіндік ерекшеліктері бар.

Мұ ғ алімдердің міндеті мү мкіндігіне оқ ушыларғ а ең маң ызды қ ажетті жалпы жә не жеке ұ ғ ымдардың қ орын қ ұ рып олар туралы толық тү сініктерді қ алыптастыру. Ұ ғ ымды менгертіп оларды пайдалану білімнің басқ а топтары іскерлк – дағ дылады қ алыптастыруғ а мү мкіндік береді.

Географиялық бейнелерді қ алыптастыру мұ ғ алім асқ аратын қ арқ ынды ү рдіс. Оларды менгерту ә ртү рлі тә сілдермен жү ргізіледі. Оқ ушыларына табиғ и жә не ә леуметтік эканомикалық нысандармен қ ұ былыстарды олардың ә ртү рлі жақ тармен қ асиеттері бір-бірмен байланыстырып қ арастыруды ү йретуі қ ажет ұ ғ ымды қ алыптастыруды ең маң ызды кө зі мектептің айналасы болып табылады.

Географиялық ұ ғ ымдар туралы білімді қ алыптастыру. Ұ ғ ымдарды қ алыптастыру ү шін табиғ ат қ ұ былыстарымен адамның шаруашылық ә рекетіне бақ ылау жү ргізіп нә тижелерін талдап қ орытынды шығ ару қ ажет ұ ғ ымдарды қ алыптастырудың екінші маң ызды кө зі кө рнекі қ ұ ралдар болып табылады, олардың қ атарына оқ у суреттері сызба нұ сқ а, карта, аудио, статикалық жә не динамикалық қ ұ ралдароқ у бейне фильмдер жатады.

Ү шінші маң ызды кө зі кескін картаны толтырып, ә ртү рлі карталарды пайдалану арқ ылы табиғ и жә не ә леуметтік – эканомикалық нысандардың кең істіктегі орнын анық тап естесақ тауғ а мү мкіндік беретін картографиялық ә діс болып табылады.

Тө ртінші маң ызды кө зі жершарындағ ы бізден алыс жатқ ан нысандарғ а туралы ұ ғ ымдардың қ ысып тастауғ а мү мкіндік беретін мұ ғ алімнің мағ ыналы ә ң гімесі.

Аталғ ан ә дістерді пайдалану оқ ушыларды картамен кө рнекі қ ұ ралдармен жұ мыс істетіп, табиғ атпен адамның шаруашылық ә рекетіне бақ ылау жү ргізе білу дағ дыларын қ алыптастырады. Нысандар мен қ ұ былыстарды бақ ылап кө ру барысында оқ ушы олардың ә ртү рлі белгілерін қ асиеттері мен ерекшеліктерін тауып бейнелерін естерінде сақ тайды.

Мектеп географиясындағ ы дә йектемелер мазмұ ны мен маң ызы жағ ынан ә ртү рлі қ ызмет атқ арады. Дә йектемелер белгілі бір теориялық қ орытындылардың мазмұ нын ашып дә лелдеу қ ызметін атқ арады.

Мыс: Литосфералық плиталардың ү йлескен жеріндегі акангу шың ымен перуан қ азан шұ ң қ ырын Марян, курил камчатка шұ ң ғ ымалары.

Мұ ғ алім дә йектемелерге суйеніп физикалық жә не эканомикалық географиялық заң дылық тарды дә лелдейді. Оқ ушыларғ а дедуктивтік тілмен заң дылық тармен тү сіндіреді. Менгерткен кезде дә йектемелер теориялық қ орытындыларды нақ тылауғ а пайдаланады.

Мыс: дамығ ан жә не дамушы елдерді эканомиканың даму қ арқ ынын бір-бірімен салыстырғ анда дә йектеулер оқ ытылатын қ ұ былыстар туралы толық мағ лұ мат береді. Оқ у ү рдісінде дә йектемелерді географиялық білімнің негізгі мазмұ нын қ ұ рғ анда тиімді қ олдану қ ажет. Дә йектемелердің негізгі ерекшелігі олардың бір-бірімен білімсіз теориялық білімнің тірегінсіз мең геріледі. Мұ ғ алім сабақ қ а дайындалғ анда негізгі тү сініктердің мазмұ нын алатын дә йектемелерді іріктеп алуы қ ажет. Сонымен қ атар оқ ыту ү рдісінің барысында оқ ушыларды дә йектемейді. Ө з бетімен табуғ а дағ дыландыру керек.

.