Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
⚡️ Для новых пользователей первый месяц бесплатно. А далее 290 руб/мес, это в 3 раза дешевле аналогов. За эту цену доступен весь функционал: напоминание о визитах, чаевые, предоплаты, общение с клиентами, переносы записей и так далее.
✅ Уйма гибких настроек, которые помогут вам зарабатывать больше и забыть про чувство «что-то мне нужно было сделать».
Сомневаетесь? нажмите на текст, запустите чат-бота и убедитесь во всем сами!
Гидрофобты 4 страница
|
|
4. Дә рілерді енгізу жолдары неғ ұ рлым қ арапайым жә не ың ғ айлы болуы керек, яғ ни, басым кө пшілігінде пероральды, баланың психикасын жағ ымсыз дә мімен, иісімен, тү сімен, ауыртатын немесе жұ туды қ иындататын сезімдермен жараламайтын болуы керек, осы себептен кө бінесе дә мі жағ ымды пероральды, сұ йық тү рде қ олданылатын дә рілер жасауғ а мә н берілуі тиіс.
5. Бала организмінің анатомо-морфологиялық жас ерекшеліктерін, олардың жалпы кө ң іл-кү йін ескере, сонымен бірге жедел жә рдем кө рсету ү шін ректальді, инъекционды, жұ мсақ, қ атты, ұ нтақ тә різдес жә не т.б. дә рі тү рлері жасалынуы керек.
6. Балалар дә рі тү рлерінде қ осымша заттар ретінде тек зиянсыз, кө бінесе, табиғ и заттар қ олданылып, қ осымша заттардың мө лшері ө те аз негізді, дә рі тү рінің тұ рақ тылығ ы мен барынша айқ ын фармакотерапевтік ә сер кө рсетуін қ амтамасыз ететін болуы тиіс.
7. Балалар дә рі тү рлерінде этил спирті тек негізделген ерекше жағ дайларда ғ ана енгізілуі керек.
8. Инъекциялық емес дә рі тү рлері микробиологиялық тазалығ ы бойынша компендиум Медикаменторум талаптарына сә йкес болуы керек; нә рестелерге арнлғ ан ерітінділер, кө з тамшылары, тері қ абатына жағ уғ а арналғ ан майлар стерильді болуы керек.
Осы жалпы талаптардан жеке дә рі тү рлеріне қ ойлатын ерекше талаптар қ алыптасады.
Сұ йық кү йде қ олданылатын пероральді балалар дә рі тү рлеріне қ ойлатын талаптар.
- мектеп жасында дейінгі балалар ү шін басым жағ дайда пероральды, дә мі тү зетілген, сұ йық кү йде қ олданылатын дә рі тү рлері жасалуы тиіс – шырындар, ерітінділер, суспензиялар, эмульсиялар, ерітуге арналғ ан ұ нтақ тар мен гранулалар жә не т.б.
- пероральды балалар дә рі тү рлерінің дә мі мен иісі Тенцова А.И. ұ сынғ ан бес балды система бойынша органолептикалық анық талу керек;
- заттар композициясының тұ рақ тылығ ы шектелуі болғ ан кезде “араластыру” орауыштарын қ олдану тиімді. Бұ л жағ дайда сустанция мен корригент ерітіндісі бө лек оруыштарда босатылады (мысалы, сустанция бө лек бір рет қ олданылатын пакетте, ал еріткіш - флаконда), қ олданар алдында араластырады.
Сонымен қ атар ұ нтақ – концентараттар мен гранулалар жасау мақ саты алғ а қ ойлады, оларғ а қ олдану алдына су қ осылады. Бұ л технологиялық операциялар кей жағ дайларда дә рі тү ріне енгізіліп тұ рақ тандырғ ытардың, консерванттардың жә не т.б. заттардың мө лшерін азайтады, демек бала организміне тү сетін толық тырғ ыштардың жалпы салмағ ын тө мендетеді.
- балалар дә рі тү рлеріне арнайы дозалау қ ұ ралдары, ата-аналар ү шін қ ажетті нұ сқ аулар қ оса берілуі керек жә не т.б.
Қ атты дә рілер ү шін қ ойлатын талаптар
- мектеп жасындағ ы балалар ү шін сұ йық дә рі тү рлерінен басқ а қ атты дә рі тү рлері де жасалу керек: таблеткалар, дражелер, капсулалар, еритін таблеткалар, шайнау ү шін таблеткалар, тіл астына қ ойлатын таблеткалар;
- қ атты дозаланғ ан жұ туғ а арналғ ан дә рі тү рлері бірнеше дозаларда, кіші кө лнемдерде, жұ туды жең ілдететін жылтыр қ абық шалармен қ апталуы тиіс;
- жеке жағ дайларда таблеткаларды бірнеше дозаларғ а бө летін кертік салынуы керек.
Ректальды дә рі тү рлеріне қ ойылатын талаптар.
- ректальды енгізілетін дә рі тү рлері суппозиторийлер, ректальді жұ мсақ капсулалар, микроклизмалар, кө бікті аэрозольдар, ректальді жағ ар майлар жә не т.б. тү рінде шығ арылуы керек;
- суппозиторийлер салмағ ы 1, 0-1, 5г аспауы керек, кө лемдері кіші болуы тиіс;
- негіздер ретінде тек липофильді негіздер қ олданылуы тиіс жә не т.б.
дә л осындай ерекще талаптар басқ а балалар дә рі тү рлеріне де қ ойлады.
Гериатриялық дә рі тү рлері.
Социальды-экономикалық ө згеріс, профилактикалық жә не клиникалық медицинадағ ы ү лкен жетістіктер, денсаулық сақ тау системасын жетілдіру, біздің елімізде жасы ұ лғ айғ ан жә не қ арт адамдар санының ө суіне алып келді. Адам жасының ө згеруіне байланысты, ә р тү рлі органдар мен тканьдердің жалпы организмнің жұ мыс істеу қ абылеттігіне қ арай, жас айырмашылығ ына қ арай ә р топқ ажіктеу қ абылданғ ан: 45-тен 59 жасқ а дейін орта жастағ ы адамдар, 60-тан 74 жасқ а дейін – жасы ұ лғ айғ ан, 75 жастан жоғ ары – қ арттар, 90 жә не одан жоғ ары жастағ ы адамдар – ұ зақ ө мір сү рушілер.
Қ азіргі кезде біздің елімізді байқ алынатын демографиялық жағ дайлар, ә р тү рлі социальды-экономикалық жә не медициналық мә ні бар проблемалар экономистердің, демографтардың, социологтардың мен дә рігерлердің басты кө ң ілін аударуда.
Денсаулық сақ тау комплексінде басты орынды дә рілік терапия алады. З.А. Савельева ө зінің ә ріптестерімен бірге қ арт адамдарғ а арналғ ан дә рілік кө мекті жетілдіру, екі жақ ты жү ргізілетін атап кө рсетеді.
1. қ арттарғ а арналағ ан дә рілік заттарды дайындау, сонымен қ атар дә рілік препараттардың қ асиетін арттыратын жә не қ артайғ ан организмдегі ө згерген реакцияларды қ алпына келтіретін қ ө сымша ә сері бар дә рілік заттарды іздестіру;
2. қ арттарғ а арналғ ан ө те тиімді дә рі тү рлері мен дә рімен қ амтамасыз ету ә дістерін ұ йымдастыру;
3. жасы ұ лғ айғ ан адамдар дә ріханағ а дә ріханағ а қ атынайтын аурулардың 60%-тін қ ұ райды. 60-тан асқ ан адамдардың ү лесіне 25% амбулаторияғ а қ атынау жә не 50%-ке дейінгі ү йдегі дә рігерлік кө мек тиеді, олардың 25-30% емханадағ ы аурулар санын қ ұ райды.
4. жасы ұ лғ айғ ан адамдар организмінің бірқ атар ө згешеліктері бар, ол дә рілік заттардың фармакокинетикасына ә сер етеді, бұ л кейбір препараттардың фармакодинамикасын ө згертіп, жағ ымсыз ә серлер жиі кездеседі. Мысалы, аса маң ызды органдар: бауыр, жү рек жә не мидың салмағ ы азаяды; клетка структурасының формасы мен клетка сұ йық тығ ының қ ұ рамы ө згереді. Дененің қ ұ рамы ө згереді: 60 жасқ а қ арай дененің салмағ ы 20%--ке кемиді, май кө лемі 10-20%-ке кө теріледі, 75-жастан кейін судың мө лшері организмде 18-20%-ке кемиді. Дә рілік заттар метоболизміне қ атысатын ферменттер системасы ә лсірейді, бү йрек қ ызметі ә лсірейді, организмде энергия бө лінуі нашарлайды, организмнің реактивті касиеті тө мендейді, яғ ни, осындай ө згерістер қ арттар организмінде жасы ұ лғ айғ ан сайын кө бейе тү седі.
Жасы ұ лғ айғ ан адамдар мен қ арттардың негізгі аурулары: артериальды гипотензия жә не гипертензия, коронарлық жетіспеушілік, мидағ ы қ ан айналымының бұ зылуы, ө кпе эмболиясы, қ ан тамырларының варикозды кең еюі, қ ан аздылық, пиелонефрит, полиартрит, несеп қ ышқ ылы алмасуының бұ зылуы, қ уық асты бездің аденомасы жә не басқ алар.
Жасы ұ лғ айғ ан адамдар мен қ арттарды емдеуде басты назар дә рілік препаратты дұ рыс таң дауғ а жә не оның дозасына аударылады.
Гериатриялық фармакологиялық негізгі ережелерінің бірі – қ арттарды емдеуде оларғ а дә рілік препараттардың ү лкен салмағ ын тү сірмеу.
Клиникалық практикада дә рігер-терапевт қ арттарды емдеуде олардың ө згешіліктеріне кө п кө ң іл бө лмейді, осыдан, кө птеген қ ателіктерге жол беріледі: бұ л дозаның кө п болып кетуі, антибиотиктерді тиімсіз қ олдану, қ арт адамдарғ а қ олдануғ а болмайтын препараттарды қ олдану, тамақ тану кестесі жә не дә ріні қ олданғ анда мінез-қ ұ лқ ының ө згеруі.
Қ азіргі кезде біздің елімізде арнайы қ арттарғ а арналғ ан дә ріханалар ұ йымдастырылуда. Оның негізгі қ ызметі – тек қ ана қ арт ауруларды қ амтамасыз етумен шектеледі. Бұ л арнайы дә ріханада дә рілерді дозалау жә не белгілеу ерекшеліктері, жасы ұ лғ айғ ан аурулар тиімсіз дә рілерді қ олданбаудың профилактикасы туралы информациялық материалдар жинақ талды. Қ арттарғ а арнлғ ан дә ріхананың маң ызды міндеті – бұ л дозалауды жә не қ олдануда қ ателікті болдырмау мақ сатында дә рілердің сыртын комплексті шаралар қ олдана атырып, безендіру болып табылады. Солардың ішінде ескертші этикеткаларды, пиктограммаларды жә не «Дозет-Р» диспансерлерін айтуғ а болады.
Қ арттрғ а арналғ андә ріханада ауру дә ріні қ олданғ аннан кейін болатын ө згерістер туралы мә лімет алуы қ ажет. Мысалы, ол аминазин, апрессин, камфоний, клофелин, редергин препараттарын қ олдану кезінде ортостатикалық коллапсқ а ұ шырамау ү шін, қ олданғ аннан кейін 1, 5 сағ аттай тө секте жату керектігін білуі қ ажет. Кө птеген жө телге қ арсы препараттарды ү лкен кө ң іл бө лінетін жұ мыстар кезінде қ олдануғ а болмайды. Антигистаминді препараттар ұ йқ ы шақ ырады. Ірімшік, сү збе, шарап моноксидаза ингибиторларымен бірге инсульт немесе басқ а да аурулар туғ ызуды мү мкін.
Қ арт адам дә ріханадан бір уақ ытта бірнеше дә рі алады жә не ол фармацевтік ә серді қ амтамасыз ету жә не жағ ымсыз ә серлердің алдын алу ү шін, дә ріні қ осымша ескертуші этикеткалармен босату керек.
Тиімді информация беретін зат – пиктограммалар – боялғ ан, тү рлі-тү сті суреттер.
Олар қ арт адамның берілген дә ріні қ алай қ олдану ерекшелігіне кө ң іл бө луіне кө мектеседі.
Гериатриялық практикада дә рілерді қ олдану мерзімі мен дозасының дә лдігіне ас кө ң іл бө лінеді. Егер стационар жағ дайында медицина қ ызметкері аурудың дә ріні уақ ытылы ішуін қ адағ аласа, ал егде тартқ ан ауруларғ а дә ріні ө з қ олдарымен беруге тура келеді.
Амбулаториялық ауруларда дә рі қ абылдау ә ртү рлі қ иындық тар тудырады. Жасы ұ лғ айғ ан адамдар кө біне дә ріні дә л уақ ытында қ олдануды ұ мытып кетеді немесе аз уақ ыт аралығ ында бірнеше ретқ айталап ішіп қ ояды. Бұ л емдеу тиімділігін тө мендетеді немесе улануғ а алып келеді. Сондық тан, дә ріханада қ арттарғ а арналғ ан дә рілерді қ олдану санына қ арай дозаларғ а бө лу қ ажет. Бұ л қ арттар ү шін дә ріні бір реттік орауышқ а салу міндетін қ ояды. Гериатриялық практикада тү рлі-тү ске боялғ ан таблеткалар қ олайлы болады.
Апта ішінде кү ннің ә ртү рлі уақ ыттарында бірнеше препараттыдә л уақ ытта қ олдану ү шін диспансер «Дозет-Р» қ олданылады. Ол 7 қ атардан тұ ратын ү лкен емес пластикалық қ орап. Ә р қ атар аптаның кү ндеріне сә йкес келеді жә не 4 бө лімнен тұ рады, барлығ ы 28 ұ яшық тү зеді. Бө лім жылжымалы мө лдір қ ақ пақ пен жабылады, қ ақ пақ ты жылжыта отырып, барлық бө лімдерді ашуғ а болады, таблеткалары мен капсулалары бар ұ яның саң ылауынан осылайша алдын-ала салынғ ан дозалар алынады. Диспансерді аптасына бір рет аурудың ө зі немесе медицина қ ызметкері қ айталап толтырады.
Соң ғ ы кездерде медициналық ә дебиеттерде ауруларғ а информациялар беру жө нінде ә ртү рлі пікірлер айтылуда. Дә рілерді жасап шығ аратын заводтарда ө те жиі қ осымша беттерде (лист-вкладыш) препарат туралы белгілі ауруғ а керек емес немесе оғ ан зиянды кө п мә ліметтер беріледі.
Сондық тан ауруғ а тиісті терапевтік ә серді қ амтамасыз етуге қ ажетті дә рі туралы мә ліметті беру ғ ана керек. Препараттың фармакокинетикасы, фармакодинамикасы, қ олдануы, қ олдануғ а қ арсы кө рсеткіштері, жағ ымсыз ә серлері туралы мә ліметтер тек дә рігер мен фармацевтке арналғ ан болуы керек жә не ауруғ а дә рімен бірге берілмеуі қ ажет.
Сонымен фармацевтік технология алдында биологиялық тиімді, ә сері жоғ ары сапалы жаң а дә рі тү рлері мен жас ерекшеліктеріне байланысты гериатриялық жә не педиатиялық дә рі тү рлерін жасап шығ ару проблемасы басқ ы міндет болып тұ р.
Фармацевтік технологияның жаң а дә рі тү рлерін жасаудағ ы жетістіктері.
Ғ ылыми-техникалық революция фармацевтік технология алдында бірқ атар теориялық жә не тә жірибиелік сү рақ тар қ ойып отыр, ал оларды шешу дә рі тү рлерін жасау жолдарын сапалы ө згертуге мү мкіндік береді.
Фармацевтік технология ү шін бұ л жоғ ары шығ ымды жә не дә режелі тазалық тағ ы биологаялық тиімді ә р тү рлі дә рілер алу жә не жоғ ары дә режеде механикаландырылғ ан жә не автоматтандырылғ ан процесс пен шығ ынсыз, энергия сақ тайтын технология.
Дә рілік заттар ө ндірісіның дамуының негізгі бағ ытты биологиялық активті заттардың ә серінің реттелуі мен бағ ыттылығ ьн жетілдіру. Қ азіргі кезде тез ә сер ететін жә не қ анда дә рілік заттың терапевтік концентрациясын қ алыпты дең гейде ұ стап тұ ратын ә сер етуші заттардың босап шығ уын реттеп отыратын системалар жасалғ ан. Осындай дә рі тү рлерін қ олдану дә рілік заттың курстық дозасын кеміту, асқ азан-ішек жолдарын тітіркендіру ә серін жою жанама ә серлердің байқ алу жиілігін тө мендету мү мкіндігін тудырады. Дә рілік заттардың реттеулі босауын қ амтамасыз ететін цероральді дә рі тү рлері арасынан ә ртү рлі қ абық шалармен қ апталғ ан таблеткалар, кө п кабатты таблеткалар, капсулалар, микрокапсулалар, микродражелер жә не т.б. дә рі турлері кең қ олданылып келеді.
Медициналық практикағ а иммобилизацияланғ ан препараттар еніп отыр. Дә рілік заттардың табиғ и қ асиеттерін сыртқ ы ортаның қ олайсыз ә серінен сақ тау, таң даулы ә сер етуі жә не ә серін ұ зарту иммобилизация кө мегімен жү зеге асырылады. Бұ л препараттарда дә рілік зат оны тұ рақ тандыру немесе ә серін ү зарту мақ сатымен қ атты негіз - матрицамен физикалық немесе химиялық байланысқ ан. Дә рілік заттарды синтетикалық жә не табиғ и матрицаларда иммобилизациялау дә рілік препараттардың дозасы мен қ абыддау жиілігін тө мендетеді, асқ азан-ішек жолдарын дэрілік заттардың тітіркендіргіш ә серінен қ орғ айды. Иммобилизацияланғ ан препараттар сополимерлі матрипаның болуына байланысты улы заттарды адсорбтейді, кейбір жағ дайларда интерферон тузілуіне ық пал тигізеді. Қ азіргі кезде ферменттердің, гормондардың, мукополисахаридтердің, декстрандардың темір туындылары мен альбуминнің у-глобулиннің, нуклеин қ ышқ ылдарының, интерферонның жә не т.б. иммобилизацияланғ ан препараттары қ олданылады.
Стрептокиназа мен фибринолизин иммобилизациялық препараттары шығ арылуда. Иммобилизацияланғ ан трипсин, химотрипсин, плазмин, урокиназа клиникалық сынақ тан ө туде.
Дә рілік заттардың физикалық иммобилизациясы қ атты дисперсті системалар алуғ а ә келіп тіреді.
Мұ ндай жағ дайларда дә рілік зат қ атты матрицада балқ ыту немесе еріту (сонан соң ерітіндіні айдау) жолымен дисперстеледі. Қ атты дисперсті системаларды жасау, зерттеу тарихына 30 жылдан кө п уақ ыт болғ ан жоқ.
Осы уақ ыт ішінде сулъфаниламидтер, кортикостероидтар, седативті заттар мен диуретикалық дә рілердің қ атты дисперсті системалары жасалың ды.
Бірақ, қ атты дисперсті системаны медициналық практикағ а енгізу ө те баяу жү руде, себебі, бұ л ү шін ө ндірісті қ айта қ ұ ру шараларын жү ргізу керек.
Клиникалық практикада қ атты дисперсті системаны қ олдану ерігіштігі аз дә рілік заттардың биологиялық тиімділігін арттыру жә не терапевтік ә серін тездетуді қ амтамасыз ету, дә рілік заттардың дозасын тө мендету жә не кейбір препараттардың ә серін ұ зартуғ а мү мкіндік береді.
Матрица кызметін атқ аратын қ осымша заттар реінде аз молекулалы поливинилпирролидон, полиэтиленгликольдер, лимон жә не янтарь қ ышкылдары, целлюлоза эфирлері тағ ы басқ алар кең қ олданылады.
Дә рілік заттардың бақ ылаулы босап шығ уы депо-препараттар арқ ылы жү зеге асырылады.
Қ азіргі кезде витаминдермен гормондармен, диуретиктермен, унтибиотиктермен жә не жү рек-тамыр аурулары мен нерв систсмасын емдеуге арналғ ан депо-препараттар шығ арылғ ан.
Олардың ерекшеліктеріне: дә рілік заттардың тез ә сер етуі жә не олардың терапевтік концентрациясын ұ зак мерзім бойына ұ стап тұ ру, колдану жиілігін қ ысқ арту, курстық дозаны азайту, тү нгі уакытта қ олдануды керек етпейтін мү мкіншілікттері жатады.
Депо-препараттар таблеткалары целлюлоза ацетаты немесе нитратын престеу алдында гранулаларғ а немесе таблеткаларғ а жұ қ а пленка тү рінде қ абаттау арқ ылы алынады.
Болашақ та ауыз қ уысы арқ ылы қ олданылатын депо-препараттар жасау, асқ азан ішінде қ алып жү ретін немесе оның шырышты қ абатына жабыса отырып, дә рінің бақ ылаулы босап шығ уын жә не қ олданғ анда қ ауыпсіздігін қ амтамасыз ететін системалар жасап шығ ару карастырылуда.
Дә рілік заттарды аурудың организміне жеткізетін система ретіндеп дә рілік тү рлер туралы осы заманғ ы кө зкарастар дә рілік препараттар ө ндірісінің жаң а технологияларын талап етеді.
Активті заттардың қ андағ ы микромө лшерін анық тайтын жә не сол информацияны босатып шығ аратьш системағ а жеткізетін сезімтал бар терапевтік системалар белгілі.
Терапевтік дә рілік система - бұ л дә рілік заттан, оның босап шығ уын бақ ылаушы элементтен, система орналасқ ан платформадан жә не терапевтік: программадан тұ ратын қ ондырғ ы. Терапевтік дә рілік системалар организмді ү немі дә рілік заттармен, берілген уақ ыт аралығ ында қ атаң тү рде қ амтамасыз етеді.
Терапевтік дә рілік системалар жергілікті жә не жү йелі емдеуге қ олданылады. Бұ л системалар бірінші болып офтальмологиялық практикағ а енгізілген.
Қ азіргі кезде глаукоманы емдеуде екі терапевтік
система пайдалануда: «Оkуsегt-20» - пилокарпин гидрохлоридін
шығ ару жылдамдығ ы 20мкг/сағ.; «Оkуsегt-40» - пилокарпин
гкдрохлоридін босатып шығ ару жылдамдығ ы 40мкг/сағ. Пилокарпин
гидрохлориді осы системалардан 7кү н бойына босап шығ ып отырады.
Практикағ а контрацептивтік препарат ретінде қ олданатын эндогенді гормон-прогестеронмен терапевтік дә рілік система «Віоgгаvірlаn» енгізілген. Олардың жү мыс істеу уақ ыты 1 жылғ а тең.
Ауыз қ уысы арқ ылы колданылатын дә рілік препарат «Огоs» терапевтік дә рілік системасы ұ сынылғ ан, ол жартылай ө ткізгіш мембранамен қ оршалғ ан, лазер сә улелері кө мегімен жасалғ ан нү ктелі тесіктері бар осмостық активті ядролы таблетка.
Су мембрана арқ ылы таблетка ішіне енеді, ядродағ ы дә рілік затты ерітеді. Мембрана ішіндегі ерітінді қ анығ ады жә не осмостық қ ысым ә серімен мембрана тесігі арқ ылы сыртқ а шығ ады. Маң ызды талап - мембрана жасауғ а арналғ ан полимерді дұ рыс таң дап алу, себебі, ол дә рілік заттын босап шығ уын реттеп ғ ана қ оймай, ядроның еру процессінде еріткіштің; қ алыпты кө лемін қ амтамасыз етсді. Мембрана дайындау ү шін целлюлоза ацетаты жиі қ олданылады, оның ө ткізгіштігін пластификаторлар кө мегімен реттейді. Қ ұ рамында 85 мг индометацин болатын «орос» системасы белгілі. Ивдометациннің дә рілік тү рден босап шығ у жылдамдығ ы 10 мг/сағ.
Системалық терапия жү ргізу ү шін трансдермальді терапевтік састемалар қ олданылады (ТТС).
ТТС тері бетінде қ олдануғ а ың ғ айлы, қ ұ рамында дә рілік жә не қ осымша заттар енгізілген дә рі тү рі больш табылады.
ТТС жасаудың негізгі мақ саты тері арқ ылы дә рілік заттардың сің ірілуі жылдамдығ ын реттеу болып табылады. Ә детте ТТС 4 кабаттан тұ рады. Сыртқ ы ө ткізбейтін қ абат ә сер етуші заттардың тұ рақ тылығ ы мен бө лініп шығ у жылдамдығ ына сыртқ ы факторлардың ә серін тигізбейді. Екінші қ абаты препарат бар резервуар болып табылады. Сонан кейінгі қ абат дә рілік заттардың босап шығ у жылдамдығ ын реттейтін мембрана болады. Соң ғ ы жабысқ ақ қ абат дә рілік заттың қ анда сің ірілуге жә не тез терапевтік концентрациясын қ алыптастыруғ а қ ажетті мө лшері бар қ абат болып келеді.
Кө п жағ дайларда ТТС қ ұ лақ тың арт жағ ына дө ң гелек формалы болады. «Transiderm Nitro» жә не «Nirо Dur» ТТС кө п қ абатты ламинирленген қ алындығ ы 0, 2 мм системасы больш табылады. Сыртқ ы қ абаты алюминийделген полиэфир, ол ТТС-ті ылғ ал ә серінен жә не нитроглицериннің ұ шып кетуінен қ орғ айды. Резервуарда коймалжың силиконды сұ йық тық та нитроглицерин мен лактоза бар.
АҚ Ш ө ндірісі «Transiderm Nitro» ТТС-ның екі кө лемде 10 жә не 20см2 - шығ арылуын игереді. Терапевтік доза больш 24 сағ ат бойына 0, 5 мг/см2 тең нитроглицерин босауы саналады.
Органдарғ а, тканъдерге немесе клеткаларғ а дә рілік заттарды бағ ытты жеткізудің болашағ ы мол деп есептеледі. Дә рілік заттарды бағ ытты жеткізу, олардың улылығ ын тө мендетеді жә не оларды ү немді жұ мсауғ амү мкіндік туғ ызады. Кейбір мә ліметтерге қ арағ анда қ азіргі кезде қ олданылып жү рген дә рілердің 90%-ке жуығ ы қ ойылғ ан мақ сатқ а сә йкес емес. Осы уақ ытқ а дейінгі белгілі системаларды тасылмалдаушылардың кө лемдеріне ә сер ету механизмі мен препаратты жеткізу дең гейіне байланысты ұ ш топқ а бө луге болады.
Бірінші қ атардағ ы дә рілік заттар тасымалдаушыларғ а кө лемдері 1 мкм ү лкен, орган-мишенъге ә сер ететін микрокапсулалар,
микросфералар жатады. Олар орган немесе ткань жанына жақ ын
орналасқ ан тамыр арқ ылы енгізіледі.
Екінші қ атардағ ы дә рілік заттар тасымалдаушыларғ а нанокапсулалар, наносфералар, липосомалар жатады. Олардың кө лемдері 1 мкм тө мен. Ол кө бінесе тканьдерде, кө к бауырда, бауырда таралады.
Нанокапсулалар мицелладарды полимеризациялау арқ ылы дайындалады.
Наносфералар кө лемдері 0, 2 мкм-ден аспайтын, қ ұ рамында сің ірілген заттары бар липидті бө лшектер болып табылады. Наносфералар дайындауда, ә детте, лецитин, палъмитин қ ышқ ылы жә не соя майын қ олданады.
Дә рілік заттардың тасымалдаушысы ретінде липосомаларды қ олдану кезінде іріктеушіліктің жоғ арғ ы дә режесі қ амтамасыз етіледі.
Липосомалар - жасанды алынатын, биомолекулалы липидті қ абаттармен тү зілген, кө бінесе фосфолипидтермен, олардың арасындағ ы кең істікте қ алыптасу ортасы бар, жабық сфералық бө лшектер. Липосомалардың қ ұ рылысының ерекшеліктері аркасында гидрофилъді (сулы кең істікке енгізілген) жә не гидрофобты (липидті қ абаттарғ а енгізілген) дә рілік заттарды жеткізуге болады. Казіргі кезде бірқ абатты диаметрі 1000 А° жоғ ары жә не диаметрі 2-10 мкм кө п қ абатты липосомалар алу тә сілдері жасалынғ ан.
Ү шінші қ атардағ ы дә рілік заттарды тасымалдаушыларғ а қ арсы денелер (антитела) жә не гликопротеидтер жатады.
Қ арсы денелер (антитело) - адамдар мен жылы қ анды жануарлардың қ ан сары суының глобулярлық фракциясының белоктары. Олар организмге ә ртү рлі антигендерді (бактериялар, вирустар жә не т.б.) енгізуге жауап ретінде тү зіледі.
Оларды кө бінесе «танып білу» элементі тү рінде қ олданады. «Танып білу» элементімен жабдық талғ ан вектор (тасымалдағ ыш) қ олдану дә рілік заттарды бағ ытты жеткізу кезінде олардың ә серінің сұ рыптаушылығ ының жоғ арғ ы дә режесін қ амтамасыз етеді.
Гликопротеидтер - полисахаридтер - ковалентті комірсулы, пептидті байланысты белоктық комплектер. Кө мір-сулы бө лігі белокқ а ү лкен ерекшелік береді. Бұ лар басқ а қ ұ рылысты бө лімдерді «танып білетін» протеидтардың векторлы топтары. Гликопротеидтермен ә рекеттесуші рецепторлар гепатоциттарда, ретикулоциттарда, макрофагтарда, фибробластарда, қ алқ анша безде, лейкоциттерде жинақ талады.
Магнитті басқ арылатын системалар дә рілік заттарды орган нысанағ а жинақ ты жеткізу жә не тасымалдау ү шін қ олданылады.
|
|