Жүрек-тамыр жүйесінің әрекеттік жағдайын бағалау

а) Адамның жү рек-тамыр жү йесінің жү ктемеге бейімделу мү мкіншілігін анық тау ү шін Мартинэ бойынша ә рекеттік сынама жасау керек (30 секундта 20 рет отырып тұ ру).

Жұ мысты орындау: Тыныш отырғ ан адамның ә рбір 10 с сайын пульс жиілігін, бір саны 3-4 рет қ айталанғ анша (мысалы 14-13-13-13 рет 10 с ішінде) анық тайды. Коротков ә дісімен АҚ Қ -ын ө лшейді. Анық талғ ан пульс жиілігі мен АҚ Қ -ның сандары тө менгі кестенің сә йкес графаларына жазылады.

4 - кесте

Мұ нда " +" - белгісі пульс жиілігі мен АҚ Қ -ның анық талу кезең дері.

Сонан кейін зерттелуші адам (қ арына бекітілген манжетканы алмай) жү ктемелік сынаманы (30 оекундта 20 рет терең отырып тұ ру) жасайды. Сынамадан кейін алғ ашқ ы 10 с ішінде пульс жиілігі анық талады да, ол сан кестеге жазылады. 1-ші минуттың 40-шы секундына дейін АҚ Қ -ы ө лшенеді, ал осы минуттың соң ынан (50-ші с) бастап, ә рбір 10 с сайын пульс жиілігі, қ алыпты жағ дайғ а сә йкес болғ анша, анық талады. Пульс қ алпына келгеннен кейін ғ ана АҚ Қ -ы ө лшенеді (сынамадан кейін 2 мин ө ткен соң).

Сынаманың нә тижесін бағ алау жү ктемеден кейінгі қ алыптасу кезең індегі пульс жиілігі мен АҚ Қ -ның ө згерістерін талдау бойынша жасалады. Ө лшемді жү ктемелік сынамағ а бірнеше тү рлі реакциялар байқ алады:

1. Нормотониялық (қ алыпты реакция) - максимальды АҚ Қ -ы жоғ арылауы, минимальды қ ысымның тө мендеуімен, пульстің жиілеуімен сипатталады. Ө згерген кө рсеткіштердің жү ктемеден кейін қ алыпты шамағ а кайта келуі 1-3 минутта аяқ талады.

2. Гипертониялық - пульстің аса жоғ ары жиілеуі, максимальды қ ысымның 180-220 мм.с.б. дейін жоғ арылауы байқ алады. минимальды қ ысым кейбір жағ дайда ө згермейді, кейде ол да жоғ арылайды. Бұ л реакцияның қ алыптасу кезең і ұ зақ тау жә не баяу болады.

3. Гипотониялық - максимальды қ ысымның сә л ғ ана жоғ арылауымен, пульс жиілігінің аса жоғ ары ө суімен сипатталады. Қ алыптасу кезең і баяу болады.

4. Дистониялық -• максимальды қ ысымның ө те жоғ ары шамағ а кө терілуі (200-240 мм.с.б.) мен минимальды қ ысымның " нольге" дейін қ ұ лдырауы (" шексіз тон") байқ алады.

Осы кө рсетілген реакция типтері бойынша бірнеше адамғ а жасалғ ан ә рекеттік сынамалар нә тижелерін бағ алау керек.

б) Қ ан айналымына жасалатын ә рекеттік сынама.

Велоэргометрия (PWC - 170) сынамасын жү ргізу: Сынаманы жасаудың алдында зерттелушінің келесі кө рсеткіштері анық талады: бой ұ зындығ ы (см), дене салмағ ы (кг), жасы;, тыныштық жағ дайдағ ы пульс жиілігі, артериялық қ ан қ ысымы (АКҚ). Зерттелушіге екі рет велоэргометрде 5 минуттан физикалық жү ктеме жасалады, арасында 3 минут демалыс беріледі. Велоэргометр педалін айналдыру жиілігі минутына 60 рет. Бірінші жү ктеменің қ уаты - 1 вт/кг, яғ ни ол зерттелушінің дене салмағ ына сә йкес; екінші - 2 вт/кг. Ә рбір жү ктемеден кейін зерттелушінің пульс жиілігі анық талады (10 с). Екінші жү ктеменің соң ында жә не қ алыптасу кезең інің 3 минутынан кейін АҚ Қ мен пульс жиілігі қ айта анық талады.