Статикалық және стато-кинетикалық рефлекстер.

Сомалық рефлекстер 2 тү рге – фзалық жә не тонустық болып бө лінеді. Тонустық рефлекстер дененің табиғ и кү йін, кең істіктегі дене бағ дарын, дене мү шелерінің ө зара қ атынасын сақ тауғ а бағ ытталғ ан (мысалы: адамның омыртқ а жотасын тү зеп, екі аяқ қ а тұ рып, бастың вертикальды кү йін қ алыптастыру рефлекстері). Олар поза ө згерістерінде: бастың кеудеге қ атысты бағ ыты ө згергенде, сонымен қ атар дененің тү зу сызық бойымен немесе шең берде тік жә не кө лденең бағ ытты ө згерістерінен туады.

Жұ мысты орындау: Қ оянды шалқ асынан столғ а жатқ ызады, сол кезде оның барлық аяқ тары жартылай бү гіліп тұ ратындай кү йде болады. Статикалық рефлекстер дене кең істікте қ озғ алмай ө з кү йін ауыстырғ анда байқ алады. Оларғ а позалы- тонусты дене қ алпын сақ тайтын жә не тү зету кезінде қ айта орнына келетін рефлекстер жатады. Дене қ алпын сақ тайтын рефлекстер – жануарлардың басының бағ ыты дене бағ ытына сә йкес келмейтіндіктен пайда болады. Тартылу кү ші орталығ ының ө згеруінен дене тепе-тең дігі бұ зылуы мү мкін. Сонымен қ атар вестибулярлы талдағ ыштың отолиттік аппараты, бұ лшық еттер мен сің ірдің проприорецепторлары тітіркеніп, позалы- тонусты рефлексті тудырады. Басты тез арада бұ ру бү кіл дененің қ озғ алуына негіз болады. Қ оянның басын оң ғ а бұ рады. Бұ л кезде қ оянның оң жақ алдың ғ ы аяғ ы созылып, сол жақ аяғ ы бү гіледі. Қ оянды аяқ тары жартылай бү гілген кү йде, шалқ асынан жатқ ызады. Басты бастапқ ы қ алпына келтіреді. Қ оянның басын солғ а бұ рып, екі алдың ғ ы аяқ тары қ алай ө згеретінін бақ ылау керек.

Стато-кинетикалық рефлекстер.

Стато-кинетикалық рефлекстер дененің кең істіктегі белсенді немесе белсенді емес қ озғ алысы нә тижесінде пайда болады жә не тепе-тең дікті сақ тауғ а бағ ытталғ ан. Қ озғ алыс сипатына сай олар 2 топқ а бө лінеді. Біріншілері – тү зу сызық ты қ озғ алыс кезінде сызық тық жылдамдық тың ү деуінен, екіншісі- шыр айналдыру нә тижесінде бұ рыштық жылдамдық тың ү деуінен пайда болады.

Жұ мысты орындау:

а) Лифт рефлексі (дененің жоғ ары кө теріліп жә не тө мен тү суі кезіндегі сызық тық жылдамдық тың ү деу реакциясы). Қ оянды тақ тайғ а отырғ ызып бақ ылайды: алдың ғ ы жә не артқ ы аяқ тары бү гілген, басы кө терің кі. Сонан соң тез арада тақ тайды жоғ арыдан тө мен тү сіріп, онан соң тез тө меннен жоғ арығ а кө тереді. Тез тө мен тү сірген кезде, қ оянның аяқ тары жазылып, басы кө теріледі. Кенеттен тоқ тағ ан кезде, қ оянның аяқ тары тез бү гіледі де, басы мен денесі тірек нү ктесіне жақ ындайды. Аталғ ан ө згерістер негізінен қ оянның алдың ғ ы аяқ тарынан жақ сы байқ алады. Жоғ ары кө терілгенде қ арама-қ арсы рефлекстер байқ алады.

б) Секіруге дайындық рефлексі. Қ оянды жамбасынан ұ стап, басын тө мен бағ ыттайды. Бұ л кезде қ оянның аяқ тары жартылай бү гілген болады. Оны тө мен қ арай тез тү сіре бастағ анда, алдың ғ ы аяқ тары жазылады. Екі рефлекстің де пайда болуы вестибулярлық талдағ ыштың шеткі бө лімінің тітіркенуінен пайда болады жә не осы бө лімі бұ зылғ анда жойылады.