Артериялық қан қысымын анықтау әдістері.

а) Жануарларда артериялық қ ан қ ысымын тікелей тіркеу ә дісі (таблица бойынша АҚ Қ -ның қ исығ ын талдау).

Физиологиялық тә жірибеде наркоз берілген жануардың қ ан қ ысымын, оның артериясына канюля енгізіп, резинке тү тікшемен сынапты манометрге жалғ астырып анық тауғ а болады (Людвиг ә дісі) Сонда сынапты манометрдің ішінде орналасқ ан қ алам артериялық қ ысым тербелісіне сә йкес қ озғ алады да, кимографтың қ ағ азының бетіне қ ан қ ысымының қ исық сызығ ы жазылады (18-сурет).Тікелей тә жірибеде тіркелген артериялық қ ысымның қ исығ ында ү ш тү рлі толқ ындарды ажыратады. І-ші реттік немесе пульстік толқ ындар - жү ректің систоласы мен диастоласы кезіндегі қ ысым тербелістерін бейнелейді. ІІ-ші реттік немесе тыныстық толқ ындар –тыныс алу мен тыныс шығ аруғ а байланысты қ ан қ ысымының ө згерісін кө рсетеді. ІІІ-ші реттік толқ ындар - тамыр қ озғ ағ ыш орталық тың ширақ тық (тонустық) жағ дайына байланысты қ ысым тербелістерін бейнелейді.

б) Адамның қ ан қ ысымын қ ансыз ә діспен анық тау.

Қ алыпты жағ дайда артериялардағ ы максималды (систолалық) қ ысым сынап бағ анасы бойынша 90-140 мм.с.б., ал минималды (диастолалық) қ ысым 60-90 мм.с.б. тең болады. Систолалық жө не диастолалық қ ысымдар айырмашылығ ы жү ректің жиырылу кү шін сипаттайтын пульстік қ ысымды немесе қ ан қ ысымының шайқ алымын (амплитудасын) кө рсетеді. Пульстік қ ысымның орташа мө лшері 35-40 мм с. б.

Артериялық қ ан қ ысымы (АҚ Қ) сфигмоманометр немесе тонометр аспабымен анық талады. Клиникалық практикада АҚ Қ Рива-Роччи жә не Н.С.Коротковтың (аускультациялық) ә дістерімен ө лшенеді. Бұ л ә діс қ анның тамыр қ абырғ асына соғ ылғ анда пайда болатын дыбыстарды (Коротков тондары) тың дауғ а негізделген.

Жұ мысты орындау: Зерттелушінің қ олының қ арына тонометрдің манжеткасын (қ атты тартпай) орап бекітеді де, оның ішіндегі қ ысым 150-180 мм.с.б. жеткенше ауамен толтырады. Сонан кейін жайлап винтті клапанды ашып, манжеткадағ ы ауа қ ысымын бірте бірте тө мендетеді. Осы кезде шынтақ артериясының ү стінде орналасқ ан фонендоскоп арқ ылы тамырдың соғ у дыбысы айқ ын естіледі. Бұ л систолалық қ ысым. Манжеткадағ ы ауа қ ысымын одан ә рі тө мендеткен сайын естілетін дыбыс бірер уақ ыттан кейін жойылып кетеді. Осы кездегі тонометрдің кө рсеткіші диастолалық қ ысымды кө рсетеді.Бірнеше зерттелген адамдардың АҚ Қ -ның шамаларын тө менгі кестеге енгізіп, салыстыру керек.

в) Артериялық осциллография. Бұ л ә діс бойынша максималды жә не минималды қ ысымдармен бірге орташа артериялық қ ан қ ысымын анық тауғ а жә не тамыр қ абырғ асының серпімділік қ асиетін сипаттауғ а болады. Артериялық қ ан қ ысымының ө згерістері график тү рінде жазыльш алынады. Алғ ашқ ы қ ысым тербелістері, артериядағ ы максимальды қ ысым, манжеткадағ ы ауа қ ысымынан жоғ ары болғ ан кезде байқ алады. Манжеткадағ ы ауа қ ысымы тө мендеген сайын тербелістер шайқ алымы (амплитудасы) жоғ арылап, максимальды шамағ а жетеді де, одан ә рі қ арай біртіндеп тө мен тү сіп, жоқ болады.

Жазып алынғ ан осциллограммада негізгі ү ш нү кте белгіленеді (19-сурет). Бірінші - алғ ашқ ы кө рнектілеу байқ алатын тісше бойынша анық талатын, максимальды қ ысым нү ктесі. Екінші - амплитудасы ең жоғ ары тісше, орташа қ ан қ ысымының мө лшеріне сә йкес келеді. Ү шінші - осциллограмманың ең соң ғ ы тісшесіне сә йкес, минимальды артериялық қ ысым.

Артериялық осциллография жү йелік қ ан қ ысымының кө рсеткіштерін зерттеу мен қ ол-аяқ қ ан айналымының жағ дайын бағ алау ү шін қ олданылады.