Фактіні толық және логикалық жүйелі баяндау тәсілі жағынан ғылыми стильге жақын.

Публицистиканың жанрлары: бас мақ ала, ақ параттық хабар, очерк, памфлет, халық аралық шолу, теледидар мен радиодан берілетін ә р тү рлі хабарлар. Осы жанрлардың ө зіндік ерекшеліктеріне қ арай олардың сө з қ олдану ерекшелігі, тіл ерекшелігі айқ ындалады.

Публицистикалық стильдің ауызша тү рі - шешендік сө з.

«Шешендік сө з (ораторство) - Ежелгі Греция мен Рим заманынан бері қ арай кө птеген халық тардың мә дени-рухани ө мір-тіршілігіндегі ө нердің бір тү рі. Шешендік ө нер мен шешендік сө з бір-бірімен тығ ыз байланысты болғ анымен, екеуі екі басқ а тү сінік атаулары: шешендік ө нер актінің, яғ ни іс-ә рекеттің атауы, ол ә леуметтік қ ызмет атқ арады. Шешендік ө нер (риторика) - ө зінің нысанасы, теориясы, категориялары, тарихы бар жеке сала болып табылады. Ал шешендік сө з сол шешендік ө нер иелерінің шаршы топ алдында сө йлейтін сө зі. Мұ нан кө пшілік алдында сө йлейтін сө здің кез келгені шешендік сө з деген ой тумаса керек. Шешендік сө з мынадай талаптарғ а жауап беру керек:

- белгілі бір ә леуметтік мә ні бар тақ ырыпты қ озғ айтын жә не шаршы топ алдында айтылатын сө з болуы керек;

- ә ң гіме ө зегінің дә лелі (аргументі) болуы тиіс, соның арқ асында тың даушыларғ а бір нә рсені ә уелі тү сіндіріп, содан соң ойлантып, ақ ырында бір харекетке ұ мтылдыруды кө здеуі қ ажет;

- тың даушыларғ а жақ сы ә сер етіп, сү йсіндіретін эстетикалық қ асиеті болуы тиіс.» Публицистикалық стиль қ оғ амдық талапқ а сай жазылғ ан шығ армалардың негізінде қ алыптасады. Белгілі бір тілде публицистиканың ө з алдына бө лек стиль болып қ алыптасуы қ оғ амдық сананың ө скенін, артқ анын кө рсетеді. Тілдің басқ а стильдері сияқ ты публицистикалық стиль де бірың ғ ай болып келмейді. Бірқ атар лингвистер публицистикалық стильдің жазбаша тү ріне саяси тақ ырыпқ а жазылғ ан газет, журналдардағ ы мақ алалар, памфлет, очерк т. б. шығ армаларды, шешендік сө здер публицистикалық стильдің ауызша тү ріне жатады. Публицистикалық стильдің жазба тү рінің ең алғ аш қ алыптаса бастауы халық тың жалпы мә дениеті мен экономикасына байланысты. Мә дениеті ерте дамығ ан елдерде публицистикалық жанр ерте қ алыптасады. Оғ ан орыс тілі мысал бола алады. Ресейде XVIII ғ асырда ең бірінші газет жарық кө рді; сық ақ журналдар шығ а бастайды.Радищевтің “Санкт-Петербургтен Москвағ а саяхаты” сол кезде жалынды публицистикалық шығ арма болып есептелген. XIX ғ асырдың екінші жартысы публицистикағ а ү лкен ө згерістер енген кез болды. Бұ л кезде революцияшыл-демократтар публицистиканы царизмге қ арсы кү рес қ ұ ралы етіп жү мсады. В. Г. Белинский, Н. А. Добролюбов, Н. Г. Чернышевский сияқ ты сыншы-публицистер ө здерінің сын мақ алаларында қ оғ амдық қ ұ рылысты қ атты сынғ а алып, революциялық идеяны қ уаттады. Революциялық публицистиканың ең жоғ арғ ы ү лгісі марксистік-лениндік классикалық ең бектер болып саналә ды. Жазба публицистика баспасө з мә дениетінің ө ркендеп даму дә режесін кө рсетеді. Қ азақ баспасө зі — Қ азан тө ң керісінің жемісі. “Қ азақ станда революциядан бұ рын баспа орны болғ ан жоқ. Бірен-саран шық қ ан кітаптарда қ азақ тілі бұ рмаланып басылып жү рді. Қ азақ тілінде ең тұ ң ғ ыш басылғ ан кітаптың бірі — “Қ озы Қ ө рпеш — Баян сұ лу” қ иссасы (ең алғ аш -1816 жылы басылыпты). Шоқ анның, Ыбырайдың, Абайдың т. б. шығ армалары Санкт-Петербургте, Қ азан мен Уфада, Орынбор мен Ташкентте шық қ ан. 1913 жылы басылғ ан азын-аулақ кітаптардың ішінде Спандияр Кө беевтің “Қ алың мал” романы, “Айна”, “Қ арлығ аш” деген ө лең дері мен поэмалары Қ азанда жарық кө рді”.^[1] Публицистикалық стиль жұ ртқ а ү ндеу, ү гіт айтуда пайдаланылады. Мұ ндай ү ндеуге, ү гітке қ оғ ам ү шін жә не дә л сол кезең де зор мә ні бар мә селелер тақ ырып болады. Мысалы, саяси, экономикалық, экологиялық, мә дени, моральдық мә селелер. Ү ндеудің, ү гіттеудің мақ саты - жұ ртшылық ты қ оғ амдық мә ні бар іске қ атыстыру, жұ ртшылық тың санасына ық пал ету.^[2]