Жаттығулар

1) Адреналин – бү йрекү сті милы қ абатының гормоны, норадреналин мен дофамин адреналиннің алғ ы заттары:

Функционалды топтарына қ арай жіктелу сипаттамасын берің із жә не қ ышқ ылдық -сілтілік қ асиеттерін анық таң ыз. Норадреналиннен адреналинді алу реакциясының схемасын жазың ыз.

2) Пропанол-2, бензил спирті, фенол, гидрохинон, этантиолдың қ ышқ ылдық қ асиеттерін дә лелдең із. Қ андай қ осылыстар натрий гидроксидімен ә рекеттесу арқ ылы қ ышқ ылдық қ асиет кө рсетеді? Реакцияларын жазың ыз. Келесі заттардың тотығ у реакцияларын жазың ыз: 1) пропанол-2; 2) бензил спирті; 3) гидрохинон; 4) метанол; 5) метантиол. Осылардың ішінде кофермент Q-дың ә серіне ұ шырайтын қ андай реакция?

3) Келесі аминдердің негіздігіне радикалдар қ алай ә сер етеді: метиламин, метилэтиламин, анилин. Бұ л аминдердің хлорлы сутекпен тұ з тү зу реакцияларын жазың ыз.

4) 3-гидрокси-2, 2, 4-триметилпентанальді алу ү шін альдолдық конденсация реакциясында қ андай заттар пайдаланылады?

5) Келесі тү рө згерістерді орындаң ыз:

C₂H₅OH, Н⁺ KMnO₄, H₂O H₂O, H⁺ NH₃

акролеин А Б В Г

Ө німдерді атаң ыз.

6) Тө мендегі реакция схемаларын толық тырып жазың ыз:

Сірке қ ышқ ылы + НSКоА® А + Н₂О

Малон қ ышқ ылы + НSКоА® В + Н₂О

А + В Г

Бұ л реакцияның биологиялық маң ызын тү сіндірің із.

7) Қ ымыздық қ ышқ ылы мен малон қ ышқ ылы қ ыздырғ анда декарбоксилденеді, неге ангидридтер тү збейтіндігін тү сіндірің із. Реакцияларын жазың ыз.

№7 Тә жірибелік сабақ

ТАҚ ЫРЫП: Биополимерлердің физика-химиялық қ асиеттерінің ерекшеліктері. Белоктардың жалпы қ асиеттері. Жоғ ары молекулалық заттардың ісіну кинетикасын тә жірибе арқ ылы зерттеу. Пептидтер мен белоктарғ а сапалық реакциялар.

МАҚ САТЫ:

1. ЖМЗ молекулаларының қ ұ рылыс ерекшеліктеріне қ арай ерітінділерінің физика-химиялық қ асиеттерін тү сіндіре білуге ү йрету.

2. Полимердің ісіну кинетикасын жә не белоктың изоэлектрлік нү ктесін анық тауғ а дағ дыландыру.

3. α -аминқ ышқ ылдарына, пептидтерге, белоктарғ а сапалық реакциялар жасауғ а жә не алынғ ан нә тижелерді дә лелдеуге дағ дыландыру.

ОҚ ЫТУ МАҚ САТТАРЫ:

Білім алушының мү мкіндігі бар:

1) ЖМЗның ә ртү рлі типтерін атауғ а жә не белоктар мен биополимерлер ерітінділерінің негізгі қ асиеттерін тү сіндіруге.

2) Белоктардың тұ рақ тылық тарының бұ зылуына себепші негізгі процестерді тү сіндіре білуге.

3) Денатурация, тұ з тү зу (тұ нбағ а тү су), коацервация, синерезис, тиксотропия процестерінің анық тамаларын беру, физика-химиялық негізін жә не биологиялық рө лін тү сіндіре білуге.

4) Полимерлердің ісіну кинетикасын тә жірибе арқ ылы кө рсету жә не ісіну қ исығ ын сала білуге.

5) Белоктың изоэлектрлік нү ктесін ісіну дә режесіне қ арай анық тауғ а жә не алынғ ан нә тижелер арқ ылы қ орытындылар жасауғ а.

ТАҚ ЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰ РАҚ ТАРЫ:

1) Тірі ағ заның биополимерлері. Белоктардың адам ағ засы ү шін маң ызы. Белок молекуласының қ ұ рылысы.

2) Ограниченное и неограниченное набухание. Степень набухания и факторы, влияющие на нее.

3) Биополимерлердің тұ рақ ылығ ын бұ затын факторлар: денатурация, тиксотропия, синерезис, тұ з тү зу(тұ нбағ а тү су), коацервация. Сірненің, тиксотропияның жә не синерезистің медико-биологиялық маң ызы.

4) Белоктардың денатурациясы. Денатурациямен бірге жү ретін процестер; денатурацияны тудыратын физика- химиялық факторлар; денатурацияның физиология мен медициналық практика ү шін маң ызы.

5) Қ анның онкотикалық қ ысымы жә не оның биологиялық маң ызы. Биополимерлердің осмостық қ ысымын есептеудің ерекшеліктері. Галлер тең деуі.

6) ЖМЗның тұ тқ ырлығ ы. Марка Кун-Хаувинк тең деуі. Қ анның жә не басқ а биологиялық сұ йық тық тардың тұ тқ ырлығ ы. Биореология туралы тү сінік.

7) Белоктар – полиамфолиттер. Белоктың изоэлектрлік нү ктесі жә не оны анық тау ә дістері. Ортаның рНның қ андай жағ дайында белок қ атарлас негіз жә не қ ышқ ыл бола алады? Электрофорез, белоктар ме пептидтерді бө летін ә діс. Белок молекуласының зарядын қ алай анық тайды?

8) Белоктарғ а сапалық реакциялар: ксантопротеин, нингидрин, биурет.

Оқ ыту мен сабақ беру ә дістері:

1. Ү йлескен тү рде:

а) ү йлесімді тү рде сұ рау (ауызша сұ рау, кіші топтармен жұ мыс, жазбаша сұ рау);

б) ү йге берілген тапсырманы тексеру.

2. Ойын тү рінде оқ ыту ә дісі

3. TBL ә дісі

Оқ ыту қ ұ ралдары: слайдтар, оқ у кестелері, тақ ырып бойынша суреттер, тестілік тапсырмалар, билеттер.