Тарату материалы. Этанол (Spiritus aethylicus , Spiritus vini)- этил спиртін С2H5OH белгілі бір

Этанол (Spiritus aethylicus, Spiritus vini)- этил спиртін С₂H₅OH белгілі бір

бө лігі шартты сусыз ерітіндіге жатқ ызуғ а болады, ө йткені таза, абсолютті этанол емес, ал оның кү штілігі ә р тү рлі сулы – спиртті ерітінділері пайдаланылады. Сулы – спиртті ерітінділердің концентрациясын мө лшерлік процентпен кө рсетеді, яғ ни 20^оС берідген ерітіндідегі абсолютті этанолдың миллилитрмен кө рсетілген мө лшері.

МФ-да этанолғ а баптар енгізілген “Spiritus aethylicus 90 %, 70 %, 40 % жә не 95 %”.

Этанол– мө лдір, тү ссіз, қ озғ алғ ыш, ұ шқ ыш, ө зіне тә н иісі мен кү йдіргіш дә мі бар сұ йық тық, 78^оС қ айнайды. Этанолда полярсыз заттар жең іл ериді: органикалық қ ышқ ылдар, қ ою жә не эфир майлар, камфора, ментол, йод, таннин, левомицетин жә не т.б..Этанолдың еріткіштік қ асиеті оның концентрациясына байланысты. Мысалы, кастор майы сусыз абсолютті этанолда ө те оң ай ериді, 85% этанолда 10% жуық кастор майы ериді, 70% этанол – 1% ғ ана, ал 40% этанол мү лде ерітпейді.

Этанол сумен, глицеринмен, эфирмен, хлороформен, ацетонмен оң ай араласады. Ерітіндінің концентрациясына байланысты бактериостатикалық жә не бактериоциттік қ асиеті бар. Сонымен қ атар еріткіш ретінде этанолды қ олдану шектелген. Бұ л оның фармокологиялық индифферентті еместігімен, тотық қ ыштық қ асиетімен, дегидротациялық қ асиетімен тү сіндіріледі. Этанол ұ шқ ыш жә не жең іл жанғ ыш болғ андық тан оны жақ сы жабылғ ан ыдыстарда, салқ ын жерде, оттан алыс жерде сақ тау керек.

Сусыз еріткіштердің технологиясы.

Сусыз еріткіштерде дайындалғ ан ерітінділер жә не сулы ерітінділер технологиялық кезең дерінің бір типтілігімен сипатталады: еріту, фильтрлеу, қ аттау, рә сімдеу. Сонымен қ атар сусыз еріткіштер технологиясының ә рбір кезең інің ерекшеліктері бар. Ол негізінен еріткіштердің физикр-химиялық қ асиеттеріне байланысты.

Дә рілік заттардың ерітінділерін этанолда даярлау МФ жә не сұ йық дә рілік қ алыптарды салмақ – кө лемдік ә діспен даярлау жайлы ң ұ сқ аулық пен регламенттеледі.

Егер рецепте этанолдың концентрациясы кө рсетілмесе, МФ-тің кө рсетуіне сә йкес 90% этанолды қ олданады. Ерекше жағ дай: 5% жә не 10% йод ерітінділерін МФ Х б. бойынша даярлайды, жә не де басқ а нормативті – техникалық қ ұ жаттары - №435 бұ йрығ ы бар кейбір ерітінділер (13.2 кесте)

Этанолды ерітінділер.

Ерітіндінің атауы жә не оның Этанол концентрациясы

концентрациясы. %

Solutio Iodi 1%, 2 % 96%

Sol.Hydrogenii peroxydi 1, 5 % 96%

Sol.Citrali 1% 96%

Sol.Acidi salicylici 1%, 2 % 70%

Sol.Acidi borici 0.5%, 1-3%, 5% 70%

Sol.Viridis nitentis 1%, 2% 60%

Sol.Methyleni coerulei 1% 60%

Дә ріханағ а 95-96% жә не концентрациясы одан да жоғ ары этанол келіп тү сетіндіктен, оны қ ажетті кү штілігіне (концентрациясына) дейін сумен сұ йылту провизор – технологтың міндеті болып табыоады.

Есте сақ тау керек, этанолды сумен араластырғ анда контракция қ ұ былысы байқ алады - ә р тү рлі қ ұ рамды спиртгидраттардың тү зілу нә тижесінде бастапқ ы сұ йық тық тардың мө лшерінің қ осындысына қ арағ анда қ оспа мө лшерінің азаюы. Бір уақ ытта жылу бө лініп, қ оспаның температурасы жоғ арылайды. Сондық танда 1000мл этанолды жә не 1000мл суды араластырғ ан кезде 2000мл қ оспа емес, ал 1960мл ғ ана тү зіледі. Контракция қ ұ былысын ескере отырып, этанолды сумен қ ажетті кү штілігіне дейін сұ йылту алдын- ала есептеуді қ ажет етеді. Бұ л ү шін МФ ХІ басылымындағ ы алкоголеметриялық кестелері қ ызмет етеді, яғ ни №3 кесте-20⁰ С-та кү штілігі ә р тү рліспирт алу №4 жә не №5 – кестелерде – 1л кү штілігі 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 85, 90 жә не 95% спирт алу ү шін 20⁰ С температура араластыру қ ажет судың жә не кү штілігі ә р тү рлі спирттің мл-мен кө рсетілген мө лшерлері.

Одан басқ а, есептеу ү шін сұ йылтудың мына формуласын қ олдануғ а болады:

Х=У*В/А

Мұ ндағ ы Х-кү шті этанол мө лшері, мл;

У-қ ажетті концентрациядағ ы этанолдың мө лшері, мл;

А-кү шті этанолдың концентрациясы, %;

В-қ ажетті концентрация, %.

Есептеліп алынғ ан этанолдың мө лшерін ө лшеуіш ыдысқ а қ ұ йып, ү стіне қ ажетті кө лемге дейін су қ осамыз.Егерде қ ажетті ө лшеуіш ыдыс болмағ ан жағ дайда, этанолды сұ йылтуғ а қ ажетті судың мө лшерін №35 алкоголеметриялық кесте бойынша есептейді.Мысалы: дә ріхананың қ оймадан алғ ан 96, 5% этанолдан 2 литр 70% этанол дайындау қ ажет.№5 кестеден (МФ XI) ол ү шін 1450, 8 мл 96, 5% этанолмен 603, 6 мл суды араластыру қ ажет екендігін табамыз.

Дә ріханада заттық -сандық есептеу масса бойынша жү ргізілетіндіктен, бір мезгілде кө лемдік бірліктерді салмақ бойынша қ айта есептеуді жү ргізеді.

№7 кестені, №434бұ йрық тың 8 қ осымшасын пайдаланамыз, онда ә ртү рлі концентрациядағ ы этанолдың кө лемінің массағ а сә йкестігін кө рсетеді. 1450, 8 мл 96, 5% этанол 1168, 4 грамғ а сә йкес келетіндігін тауып, ол жайлы этанолды есептеу кітапшасында жазылады.

Осығ ан ұ қ сас есептеулерді ә ртү рлі концентрациядағ ы этанолда дә рілік зат ерітінділерін дайындау кезінде жү ргізіп, нә тижелерін рецепттің артқ ы бетіне белгілейді.

Дә рілік заттардың этанолдағ ы барлық ерітінділері салмақ -кө лемдік ә діспен дайындалады.

Этанол ерітіндісіндегі дә рілік заттардың атаулары жә не олардың концентрациясы кө п ә ртү рлілігімен ерекшеленеді.Сол қ ұ рғ ақ заттарды этанолда еріткен кезде, судағ ы сияқ ты кө лемнің ұ лғ аюымен бірге жү ретіндігін ескеру керек.Дә рілік заттардың біраз мө лшері –жалпы кө лемнің 3% кем мө лшері-еріткіштің аз мө лшерін ғ ана итеріп шығ арады. Ол жіберілетін ауытқ у нормаларына кіреді.

Ә дебиеттер

Қ азақ тілінде

негізгі:

1. Сағ ындық ова Б.А., Анарбаева Р.М. Дә рілердің дә ріханалық технологиясы. - Шымкент, 2008. - 436 б.

Орыс тілінде

2. Технология лекарственных форм. /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М., Медицина, 1991 г.- 1-й том. – 496 с.

3. Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм. – (Под ред. Кондратьевой Т.С.). – М., 1986.– 287 с.

қ осымша:

4. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 1. – Алматы, 2008. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 592 б.

5. Қ азақ стан Республикасы Мемлекеттік Фармакопея. – Басылым 2. – Алматы, 2009. – Баспа ү й: Жібек Жолы. – 792 б.

6. ГФ СССР Х издания М., Медицина, 1968.– 1080 с.

7. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1987. – Том 1. – 336 с.

8. ГФ СССР Х1 издания М., Медицина, 1989. – Том 2. – 400 с.

9. Машковский М.Д. - Лекарственные средства. - М.: Медицина, 2008. – Изд. 15-е.

10. Милованова Л.Н., Тарусова Н.М., Бабошина Е.В. Технология изготовления лекарственных форм. Ростов-на-Дону: «Феникс».– 2002.– 448 с.

Қ орытынды бақ ылау (сұ рақ тар)

1. Алкоголиметрия.

2. Спиртті медициналық ерітінділер.

3. Спирттің концентрациясын анық тау, сұ йылту, қ ойылту.

4. Спиртті медициналық ерітінділер технологиясы

№ 6 ТАҚ ЫРЫП: ТҰ НДЫРМАЛАРДЫ ЖӘ НЕ СҰ ЙЫҚ ЭКСТРАКТТАРДЫ СТАНДАРТТАУ. АБСОЛЮТТІ СПИРТ БОЙЫНША МАТЕРИАЛДЫҚ БАЛАНС Қ Ұ РАСТЫРУ. СПИРТТІ РЕКУПИРАЦИЯЛАУ.

Мақ саты: Студенттерге тұ ндырмаларды жә не сұ йық экстракттарды стандарттау, абсолютті спирт бойынша материалдық баланс қ ұ растыру, спиртті рекупирациялауды ү йрету.

Оқ ыту міндеттері: тұ ндырмаларды жә не сұ йық экстракттарды стандарттау, абсолютті спирт бойынша материалдық баланс қ ұ растыру, спиртті рекупирациялауды технологиясына машық тану

Ө ткізу формасы: семинар

Оқ ыту жә не сабақ беру ә дістері: разбор теоретических вопросов по методу «Дальтон-

час».

Тақ ырып бойынша тапсырмалар: тақ ырыптың негізгі сұ рақ тарымен жұ мыс істеу

1. Тұ ндырмалар анық тамасы, сипаттамасы

2. Тұ ндырмалар ө ндірісінде қ олданылатын экстрагенттер

3. Тұ ндырмалар ө ндірісінде қ олданылатын ә дістер

4. Тұ ндырмалар ө ндірісінде қ олданылатын қ ондырғ ылар

5. Тұ ндырмалар сапасын бақ ылау

6. Тұ ндырмалар сақ тау жағ дайлары