Практика. Статистикалық өңдеу әдістерін қолдану

Тә рбиелеу процесінде тә рбиеленушілердің жеке міндеттемесі мен мү мкіншіліктерін есепке алу маң ызды жұ мыс болып табылады. Тұ лғ алық саналарғ а сү йенутә рбиенің ө те маң ызды сипаттамаларының бірі, яғ ни тұ лғ аның бағ ыттылығ ы мен оның қ ұ ндылық тар таң дауын ескере білу. Тұ лғ а бағ ыты оның ө мірлік жоспарларын, қ алыптасқ ан ө мір жолдарын, іс-ә рекетін жә не қ ылығ ын басқ арушы мотивтерін білдіреді.

Тә рбиеге тө лғ алық тө рғ ыдан қ арау принципі тә рбиешіден мына міндеттерді орындауды талап етеді:

1) ө з тә рбиеленушілерінің жеке темперамент ерекшеліктерін, мінез бітістерін, кө зқ арастарын, талғ амдарын, ә деттерін қ ырағ ы танып, жақ сы білу;

2) ойлау бейімі, тұ лғ аның бағ ыттылық мотивтері, қ ызығ ушылық тары, ө мірге, ең бек етуге кө зқ арасы, қ ұ ндылық тар пайымы, ө мірлік жоспарлары т.б. сияқ ты аса маң ызды сапалардың қ алыптасу дең гейінің қ аншалық ты болғ анын жә не болатынын анық тай білу;

3) тұ лғ а дамыгудың ә серлі гү рін біртіндеп кү рделендіре отырып тә рбиелік іс-ә рекеттерге ә рбір тә рбиеленушіні тарту;

4) дер кезінде мақ сатқ а жетуге кедергі болатын себептерді анық тап, олардан арылу, ал егер дер кезінде сезіп, жою мү мкіндігі болмаса, онда жаң а туындағ ан жағ дайларғ а байланысты тә рбие тактикасын ауыстыра білу;

5) тұ лғ аның ө з белсенділігіне кө бірек сү йену;

6) тә рбиені тұ лғ аның ө зіндік тә рбиесімен байланыстырып, ө зіндік тә рбиенің мақ сат, ә діс, формаларын тандауғ а кө мекгесу;

7) тә рбиеленушінің ө зіндік іс-ә рекетін, белсенділігін, дербестігін дамытып, оғ ан жетекшілік етіп, ү йымдастыра табысқ а жетуге бағ ыттау.

Бұ л талаптардың бірлікті тү рде іске асырылуы жас жә не жеке ерекшеліктеріне ү стірт карамай, процестердің терең нен дамуына, себеп-салдарлы қ атынас заң дылық тарына сү йенуге тә рбиешіні міндеттейді.

Тә рбиені тұ лғ алық тұ рғ ыдан жү ргізген кезде жас жә не жеке ерекшеліктерді есепке алу жаң а бағ ыт алады. Адамгершілік, ә леуметгік сапаларды қ алыптастырудың ең ың ғ айлы мү мкіндікгері бастауыш мектеп жасында болады. Неғ ү рлым жасы кіші болса, соғ ү рлым тә рбие ық палдарын нақ ты қ абылдап, бала ө з тә рбиешісіне кө бірек сенеді, оның беделіне сө зсіз бағ ынады. Сондық тан кіші мектеп жасында жә не ерте жеткіншек жаста жағ ымды ә деттерді тә рбиелеуге, балаларды ең бекке, тә ртіпке, қ оғ амдық іс- ә рекеттерге ү йрету жең іл болады. Ересек жеткіншектер болса, пайдалы ең бектің тура, ашық міндеттерін қ алайды, оларды орындауда белсенділік танытуғ а қ ұ мар келеді. Дегенмен де, бү л белсенділік, талпыныстар педагогтар тарапынан ө те жақ сы ү йымдастырылуы қ ажет.

Тә рбиенің болашақ нэтижелерін жобалағ анда тэрбиеленушілердің мү мкіншілік пә рменділігінің кейбір сапаларды қ алыптастыруда азаятынын, жасына байланысты жү йке жү йесінің нэзіктігін, сыртқ ы эссрлсрге психологиялық қ арсылық тың кобейетінін, сснзитивті кезең қ ажеттерінің озгеруін естен шығ армағ ан жон.

Тә рбиеші сү йенетін окуиіыньщ жеке ерекшеліктерінің қ атарың да олардьщ қ абылдау, ойлау, есте сақ тау, сљйлеу, мінез, темперамент, ерік бітістерін атауғ а болады. Бү л жә не басқ а да ерекшеліктерді айыра тану тә рбиелеуде қ иынғ а соқ са да, тә рбиеші табысқ а жетуді ниет қ ылса, қ осымша уақ ытын, кү ш-жігерін, қ ү ралдарын пайдаланып, тү лғ алық сапаларды толық жә не нақ ты танып-білуге ынта-ық ыласты болуы шарт.

Тә рбиеші қ азіргі заманғ ы оқ ушылардың білім дең гейінің жоғ арылығ ын ескере отырып, љзі де жан-жақ ты дамып отыруы керек, яғ ни љз мамандығ ы тљң ірегіндегіні ғ ана біліп қ оймай, сонымен қ оса саясат, љнер, мә дениет саласындағ ы білімдерді жинақ тап, љз тә рбиеленушілеріне озін адамгершіліктің жоғ ары ү лгісі ретінде, адамдық қ адір- қ асиеттің, қ ү ндылық тың таратушысы ретінде танылуы тиіс.

Балалық жә не жеткіншек жастағ ы тү лғ алық сапалар- дың жылдам қ арқ ынмен қ алыптасуы озық ә рекет етуді, тә рбиеленушіден даму желісіндегі тә рбие мазмү ны мен оның ү йымдастырылуы, эдістері жә не формалары арасында қ айшылық туындамай тү рғ анда, жағ ымсыз ә деттер баланың жан дү ниесіне орнығ ып қ алмай тү рып, алдын-ала қ имылдауды қ аурыт талап етеді. Ә йтсе де, талаптарды кү шейте отырып, тә рбие ық палдары бағ ытталғ ан тә рбиеленушілердің шама-шарқ ын ескерген абзал. Қ иын талаптар баланың љз кү шіне сенімін азайтып, кљң ілдерін қ алдырады, тіпті ең қ ауіптісі, сол талаптарды ү стірт орындауғ а итермелейді. Ә детте, мү ндай жағ дайда жартылай істелінген іске қ анағ ат тү ту ә деті қ алыптасып қ алуы мү мкін.

Тә рбиешілер ә сіресе, тү лғ аның негізгі сапаларына, яғ ни, олардың қ ү ң дылық тарды таң дау бағ ытына, іс-ә рекет жасаудың жэне қ ылық қ алыптастырудың омірлік жоспарларьгаа мон беріп, тә рбие процесін тү зейді, эрі бү л процесті тү лғ алық жә не қ оғ амдық қ ажеттерді қ анағ ат- тандыруғ а бағ дарлайды.

Кейбір тә рбиешілер нақ ты тә рбиені тек " қ иын" оқ ушылар мен тә ртіп бү зушыларғ а қ атысты деп ойлайды. Сљз жоқ, мү ндай тә рбиелеушілер кљбірек бақ ылауды керек етеді. Бірақ " жағ дайы жақ сы" оқ ушыларғ а да мойын бү ру керек. Сырттай жақ сы кљріністің кљлең кесінде жаман пиғ ылды ойлар, мотивтер, ә рекеттер де жасырынып жатуы мү мкін. Бү ғ ан ешкімді ешуақ ытта кінә лауғ а болмайды, бірақ барлық оқ ушыларғ а тендей кљң іл бљлу керек.

Тү лғ аның сыртқ ы кљрініс, ә рекетгерінен оның ішкі мінез-қ ү лқ ын тү сіну љте қ иын, осыдан тә рбие мақ саты ә рқ ашан іске аса бермейді. Тә рбиешіғ е тә рбиеленушінің љзі комектесуі қ ажет. Торбиеленушіні дос, комекші, одақ тас етің із. Бү л тү пкілікті сапаларды тү сініп, болжаудың ең қ ысқ а, анық жолы болып табылады.

Практика. Зерттеу нә тижелерін салыстырудың параметрлік ә дістері. Қ ұ былыстар арасындағ ы байланысты анық тау ә дістері.Ү лгерімділікті тест критерийлері арқ ылы анық тау

Графиктік кө рнекіліктер. Кестелер, кө рнекі плакаттар, оқ ушыларды кү рделі аспаптардың қ ұ рылысымен, машинялармен, техникалық қ ұ былыстардың жумысымен жә не сыртқ ы пішінімен таныстыру ү шін қ олданылады. Мектептегі тә лімдік сабақ тарда қ яоыргяга ілетін жә не тярвтып беретін графиктік қ уралдар колданылады. Плакаттар деп аспаптардың жано техникалық қ ондырғ ылардын қ ұ рылысы мен жұ мыс принципін тү сіндірілетін схеманы, сондай-ак аспаптың, немесе қ ондырғ ының сыртқ ы пішінін сызып сипаттауды айтамыз. Бұ л оқ ушылардын оқ ып ү йренетін заттары жайында азды-кө пті нақ ты тү сінік алуына мү мкіндік береді. Олар арнайы айшыкты бояулярмен безендіріліп, ү лкен масштабты орындалуы тиіс.Ә сіресе, окушыларғ а қ андай да бір ө лшеу аспаптарын колдану керектігін кестелер ерекше топ қ ұ райды. Олар окушыларга осы аспаптарда ө лшеуді орындау кезінде ө здерінің іс-ә рекетін бакылап отыруғ а кө мектеседі.

Диаграммалар. Зерттеушілер диаграммалардың тік тө ртбурыш, сектор, параллелепипед тә різдес тү рлерін жиі колданады. Сыэық тық диаграммалар шамалар арасындағ ы функциялық тә уелділікті график тү рінде анық тау ү шін колданылады. Мұ нда тә уелсіз айнымалы шаманың сан мә ні абсцисса осінiң бойына салынады. Оларсыз ө мірді елестету мү мкін емес, Сондыктан ояа) ды пайдалана білуге ү йрету ең басты шарт. Графиктермен жумыс істеу зерттеушілердің ойлауын дамытуғ а ық палын тигізеді, оларды кубылыстярды сан жағ ынан зерттеуге жетелейді. Зерттеу процесінде графиктерді қ олдану жә не оқ ушылардың тү рлі графиктік жұ мыстарды орындауы, қ убылыстар мен процестердің арасындағ ы сандық тә уелділігті неғ урлым терең тү сінуге себебін тигізеді.

Суреттер мен сызбалар. Зерттеу нә тижесін тү сінуге кө мектесетін сызба, немесе суреттермен қ абат жү ргізілмесе, мү лде тү сініксіз, мә н-мағ ынасыз болып шығ ар еді. Бұ л, мысалы, ү й салуды сызбасыз тү сіндірумен пара-пар. Суреттер, сызбалар нақ ты болмыстың, немесе қ ү былыстың қ ағ азда кескінделген бейнесі. Суреттер мен сызбаларды сипаттай білуі, ол зерттеушілер ой оралымдығ ын кө рсетеді. Олай болса, суреттер мен сызбалар зерттеп отырғ ан кубылыстар мен зандарді оқ ып ү йренуге жә рдемдесіп, оқ ушылардың, ойлау ө рісін кең ейтеді.

Зерттеуде сурет тә жірибенің алдында, онымен жарыста, немесе одан кейін салынады. Барлық жағ дайларда да зерттеушілер суреттер мен сызбаларды тү сіндіруімен қ абат орындауы қ ажет. Сө йтіп, олар сурет пен сызба сырын мең геріп, жә нетә уелдікті тусіндіруге белсене қ атысады, сонын арқ асындазерттелінген кубылыстың динамикасын сондай-ақ графиктік сызбалық ә дістерді еркін игеруге тырысады. Зерттелінгенқ ұ былыстың динамикасын кө рсету ү шін - суреттер жиынын, не тек бір суреттің ө зін пайдаланылады. Сө йтіп, тә жірибені сурет, не сызба арқ ылы сипаттапберуге болады.

Зерттеу материалынын логикалык курылымын граф тү рінде келтіру. Зерттеу материалынын логикалык қ ұ рылымын логикалык қ аты­настар тү рінде нобайлаудын кейбір кемшілігі, одан неғ урлым кө рнекі, бейнелеуі ә серлі, ә рі ө з ой желісін қ атан сактайтын басқ а тә сілдерді қ ажет етті. Мү ндай мү мкіндік зерттеу материалынын граф тү рінде кескіндеу деп есептеліп жү р. Біз, ә рине, графтар теориясына токталмаймыз. Оны оку материялнн жобаляуғ а қ атысты кырынан ғ ана карастырамыз. Графтың зерттеу материалының логикалык кү рылымының артыкшылығ ын дә лелдеп жатудын қ ажеті жоқ. Ә сіресе, ә р турлі белгілері (таң балар, схемалар, графиктер, сызбалар, диаграммалар, т.б.) кө п зерттеу кезінде графтарды пайдалану ө з табысын ә келетіні сө зсіз. Шынында, белгілі ғ алым Н.Ф.Талызина айтқ андай, схема ұ ғ ымды зерттеу нә тижесін зат тү рінде елестетуге кө мектеседі. Графтарды пайдалану, бейнелік кө рнекіліктің ерекшелігін кө рсетеді. Осы графтар теориясының туындысьі ретінде пайда болғ ан алгоритмдер теориясы табиғ ат ғ ылымдары жү йесіндеғ ана емес, тіпті, психология мен дидактикада кең колдану тапты. Керек болса, графтар алгоритмдердің қ осымша қ ұ раушысы ретінде қ арастырылып келеді. Ал дидактикада графтар теориясының маң ызы алгоритмдерден жоғ ары болмаса тө мен емес.

Практика. Катологпен жұ мыс жасау, карточканы енгізу, ә дебиеттермен тиімді жұ мыс атқ ару.Электронды картотекамен жұ мыс істеу.Компьютерді қ олдану.Ақ параттарды ө ң деу, талдау

Графиктік кө рнекіліктер. Кестелер, кө рнекі плакаттар, оқ ушыларды кү рделі аспаптардың қ ұ рылысымен, машинялармен, техникалық қ ұ былыстардың жумысымен жә не сыртқ ы пішінімен таныстыру ү шін қ олданылады. Мектептегі тә лімдік сабақ тарда қ яоыргяга ілетін жә не тярвтып беретін графиктік қ уралдар колданылады. Плакаттар деп аспаптардың жано техникалық қ ондырғ ылардын қ ұ рылысы мен жұ мыс принципін тү сіндірілетін схеманы, сондай-ак аспаптың, немесе қ ондырғ ының сыртқ ы пішінін сызып сипаттауды айтамыз. Бұ л оқ ушылардын оқ ып ү йренетін заттары жайында азды-кө пті нақ ты тү сінік алуына мү мкіндік береді. Олар арнайы айшыкты бояулярмен безендіріліп, ү лкен масштабты орындалуы тиіс.Ә сіресе, окушыларғ а қ андай да бір ө лшеу аспаптарын колдану керектігін кестелер ерекше топ қ ұ райды. Олар окушыларга осы аспаптарда ө лшеуді орындау кезінде ө здерінің іс-ә рекетін бакылап отыруғ а кө мектеседі.

Диаграммалар. Зерттеушілер диаграммалардың тік тө ртбурыш, сектор, параллелепипед тә різдес тү рлерін жиі колданады. Сыэық тық диаграммалар шамалар арасындағ ы функциялық тә уелділікті график тү рінде анық тау ү шін колданылады. Мұ нда тә уелсіз айнымалы шаманың сан мә ні абсцисса осінiң бойына салынады. Оларсыз ө мірді елестету мү мкін емес, Сондыктан ояа) ды пайдалана білуге ү йрету ең басты шарт. Графиктермен жумыс істеу зерттеушілердің ойлауын дамытуғ а ық палын тигізеді, оларды кубылыстярды сан жағ ынан зерттеуге жетелейді. Зерттеу процесінде графиктерді қ олдану жә не оқ ушылардың тү рлі графиктік жұ мыстарды орындауы, қ убылыстар мен процестердің арасындағ ы сандық тә уелділігті неғ урлым терең тү сінуге себебін тигізеді.

Суреттер мен сызбалар. Зерттеу нә тижесін тү сінуге кө мектесетін сызба, немесе суреттермен қ абат жү ргізілмесе, мү лде тү сініксіз, мә н-мағ ынасыз болып шығ ар еді. Бұ л, мысалы, ү й салуды сызбасыз тү сіндірумен пара-пар. Суреттер, сызбалар нақ ты болмыстың, немесе қ ү былыстың қ ағ азда кескінделген бейнесі. Суреттер мен сызбаларды сипаттай білуі, ол зерттеушілер ой оралымдығ ын кө рсетеді. Олай болса, суреттер мен сызбалар зерттеп отырғ ан кубылыстар мен зандарді оқ ып ү йренуге жә рдемдесіп, оқ ушылардың, ойлау ө рісін кең ейтеді.

Зерттеуде сурет тә жірибенің алдында, онымен жарыста, немесе одан кейін салынады. Барлық жағ дайларда да зерттеушілер суреттер мен сызбаларды тү сіндіруімен қ абат орындауы қ ажет. Сө йтіп, олар сурет пен сызба сырын мең геріп, жә нетә уелдікті тусіндіруге белсене қ атысады, сонын арқ асындазерттелінген кубылыстың динамикасын сондай-ақ графиктік сызбалық ә дістерді еркін игеруге тырысады. Зерттелінгенқ ұ былыстың динамикасын кө рсету ү шін - суреттер жиынын, не тек бір суреттің ө зін пайдаланылады. Сө йтіп, тә жірибені сурет, не сызба арқ ылы сипаттапберуге болады.

Зерттеу материалынын логикалык курылымын граф тү рінде келтіру. Зерттеу материалынын логикалык қ ұ рылымын логикалык қ аты­настар тү рінде нобайлаудын кейбір кемшілігі, одан неғ урлым кө рнекі, бейнелеуі ә серлі, ә рі ө з ой желісін қ атан сактайтын басқ а тә сілдерді қ ажет етті. Мү ндай мү мкіндік зерттеу материалынын граф тү рінде кескіндеу деп есептеліп жү р. Біз, ә рине, графтар теориясына токталмаймыз. Оны оку материялнн жобаляуғ а қ атысты кырынан ғ ана карастырамыз. Графтың зерттеу материалының логикалык кү рылымының артыкшылығ ын дә лелдеп жатудын қ ажеті жоқ. Ә сіресе, ә р турлі белгілері (таң балар, схемалар, графиктер, сызбалар, диаграммалар, т.б.) кө п зерттеу кезінде графтарды пайдалану ө з табысын ә келетіні сө зсіз. Шынында, белгілі ғ алым Н.Ф.Талызина айтқ андай, схема ұ ғ ымды зерттеу нә тижесін зат тү рінде елестетуге кө мектеседі. Графтарды пайдалану, бейнелік кө рнекіліктің ерекшелігін кө рсетеді. Осы графтар теориясының туындысьі ретінде пайда болғ ан алгоритмдер теориясы табиғ ат ғ ылымдары жү йесіндеғ ана емес, тіпті, психология мен дидактикада кең колдану тапты. Керек болса, графтар алгоритмдердің қ осымша қ ұ раушысы ретінде қ арастырылып келеді. Ал дидактикада графтар теориясының маң ызы алгоритмдерден жоғ ары болмаса тө мен емес.

Практика. Педагогикадағ ы ғ ылыми ақ парат.Ғ ылыми есеп.Реферат.Аннотация.Рецензиялау.Жазбаны басып шығ аруғ а дайындау.Депонирлау, экспертті қ ағ аз.Рецензия.

Педагогикада ғ ылыми мә лімет беру формаларын қ амтитын арнайы ұ ғ ымдар бар – «глоссарий» деген. Бірнеше ұ ғ ымдардың мазмұ нын ашайық.

Ғ ылыми есеп – ғ ылыми-зерттеу жұ мысы барысындаорындалғ ан кө лемі, мазмуны мен нә тижесі туралы есеп.

Реферат деп зерттеліп отырғ ан тақ ырып бойынша мә лімет жинап қ ысқ аша тү рдеқ ағ аз бетіне тү сү рілген жазбаны айтады.

Аннотация - зерттелген жұ мыстың мазмұ нының қ ысқ аша мә ліметі деп тү сінуге болады.

Редакциялау - деп зерттеу процессінің бір кезең інде пайда болатын іс-ә рекетті айтады. Ол зерттеу ө з мә ресіне жеткенде нә тижесін қ ағ аз бетіне тү сіруіне қ ажеттілік пайда болғ анда, жазбалардың ғ ылыми басылымдарына қ ойылатын талаптарына сә йкес болуын кө здейтін жұ мыс.

Қ олжазбаны баспағ а дайындау – орындалғ ан ғ ылыми-зерттеужұ мыстың нә тижесі басылымдарда жариялануын талап етеді. Баспа шарты бойынша шрифт, парақ параметрлеріне, кесте орнатуына, формулаларды жазуына т.б. элеменнтеріне қ атаң талап қ ойылады.Сол себептен автор қ олжазбаны баспағ а дайындайды.

Депонирленген кұ жат – жариялау баспаның бір тү рі. Ұ сынылып отырғ ан жазбағ а арнайы мекеме нө мірлеп, басқ а шығ у мә ліметтер белгісін қ адағ аналып – зерттей нә тижесі – сол мекемеде сақ талынадаы№. Кө пшіліке қ ысқ аша мә лімет тү рде Бюллетенде жарияланаы. Егер ә ркім сол жұ мысқ а ынталанса – кө шірмесін сұ рауғ а қ ұ қ ық ты.

Баспада мемлекеттік қ ұ пияны сақ тау. Егерде зерттеу мазмұ нында мемлекеттік қ ұ пия болса – ондай жұ мыстарда жариялау, сақ тау, қ орғ ау ерекше жолмен ө теді.

Педагогикалық зерттеу нә тижелерін жариялануына арнайы басылымдар тізімдері бар. Жаряиланғ ан мақ алалар, оқ улық тар, конференция санынада, денгейінеде ә ртү рлі талаптар бар.

Қ азіргі таң да ғ алым-педагогтар алдың ғ ы қ атардағ ы педагогикалық озық тә жірибенің критсрий ретінде мынадай қ ағ идаларды ұ сыиады:

1. Педагогтың аумақ ты диапозондағ ы іс ә рекетінде байқ алатын жаң алық тары - педагогика ғ ылымдарында бұ рыннан белгілі ғ ылыми жетістіктерді тиімді пайдаланудан жана ғ ылыми жағ дайғ а кошу жә не оқ у-тә рбие процссінің кейбір жақ тарын жетілдіру.

2. Ең жоғ ары тиімділік жә не нә тиже (білімнің сапасы, тә рбнелілік дең гейі жә не оқ ушының дамуы).

3. Қ азіргі кезең де педагогика мен ә дістемснің даму жетістіктерінің сә йкестілігі. Мысалы; мектепте балалардың жұ кгемелерін кө бейту арқ ылы немесе репетиторлардың кө мегімен оқ ушылардың ұ лгерімін артгыруды, озық тә жірибенің нә тижесінен болды деу қ ате.

4. Уақ ыттың ө туіне байланысты кейбір шарттардың ө згеруі кезің де, нә тиженің жағ ымды жақ тары тұ рақ ты жә не ө згермейтін болып қ алуы.

5. Тә жірибені басқ а педагогтардың творчестволық пен пайдалана білуі. Осы жағ дайғ а байланысты озат тә жірибе, оның авторының жекеерекшеліктерімсн байланысты болмауы; оның басқ а педагогтар пайдаланатындай (қ одданатындай) рационалдық идеясы болуы.

6. Бірынғ ай педагогикалық процесте тә жірибенің тиімділігі. Бұ лай дейтін себебіміз барлық жұ йснің элементі озық тә жірибе болады. Ол барлық міндеттердің шешуіне кері ә сер етпей, салыстырмалы тұ рде, мұ ғ алім мен оқ ушының жұ мсағ ан ұ немді уақ ыты ішінде орындалады.

Жоғ арыда келтірілген ә дістердің барлығ ы педагогикалық озық тә жірибелерді жинақ тап, зерттееп қ орытындылау ә дісі ретінде қ олданылады. Осы ә діспен педагогикалық қ ызмсттің кейбір жақ тарынан фактілерін кө рсетуге байланысты, озық тә жірибені қ орытындылаудың бірінші кезені жү зеге асырылады. Екенші, одан жоғ ары дең гейде, қ олданылғ ан басқ а да ә дістердің қ орытыныдары, орындалғ ан бақ ылауларды классификациялау, алынғ ан материалдарды ұ ғ ыну жә не талдау (анализдеу) процесі орындалды. Педагогикалық озық тә жірибені ұ йрену жә не жінактауды аяқ тау кезең інде мұ ғ алім мен оқ ушының ортақ жұ мысының сипаты, жаң ашыл - мұ ғ алімдердің жұ мыстарындағ ы негізгі идеяларды анық тау жә исе оны баска дамұ ғ алімдердің оқ у-тә рбие жұ мыстарьгның тиімділігін арттыру ү шін пайдалануы келтіріледі. Псдагогнкалық озық тожірибсні оқ ып ұ йрсну, жинақ тап қ орьпу жә не практикада қ олдану оң ай жұ мыс емес, дегенмен оны жігерлі тұ рде ұ йреніп, практикалық қ ызмптте ө зінің жұ мысын одан ә рі жандандыра тү су ү шін пайдалану керек. Мақ саттылыкпен жұ мыс істеу барысындағ ы педагогикалық тә жірибе жұ мыстарында, ғ ылыми зерттеулерде жинақ талып қ орытылғ ан мұ ғ алімдердің озық іс тә жірибелсріћ жә не олардың басқ а да ә ріптестерінің жұ мыстарында сабақ ты жұ ргізу жолдарын жә не тә сілдерін тексеріп байқ айды.