Кәсіби – педагогикалық білім беру жүйесі.

Қ оғ амдық ө згерістерге жә не оның қ арқ ындылығ ына байланысты кә сіби-педагогикалық білім беру жү йесі жаң а сипаттағ ы мамандардың қ ажеттігін туғ ызды. Мұ ндай мамандар жан-жақ ты дамығ ан, ә р уақ ытта ө згеріп отыратын ә леуметтік-экономикалық процестерді талдай білуге, нарық заманында бә секеге қ абілетті жә не оғ ан сә йкес шешімдерді қ абылдап, оны ә рі қ арай жетілдіріп, жү зеге асыруғ а ық пал жасауы тиіс. Осығ ан байланысты жоғ ары оқ у орындарындағ ы оқ ытушылар алдында тұ рғ ан басты міндет – кә сіби жағ ынан білімдар жә не қ ұ зыретті мамандарды даярлау болып отыр.

Кә сіби-педагогикалық білім беру ө зімен мемлекеттің ә леуметтік саласына бағ ытталғ ан бастауыш кә сіби білім беру ретінде арнайы қ ұ рылғ ан жү йе тү рін кө рсетеді. Осығ ан байланысты кә сіби-педагогикалық білім берудің мақ саты, мазмұ ны мен білім беру технологиялары бойынша бірқ атар ерекшеліктері бар. Кә сіби-педагогикалық білім беру тү лектерді бейімдеуді жеке бір оқ у пә ніне емес, ал туыстас жұ мыс мамандығ ына жақ ын болатын кә сіби оқ ыту мазмұ нына бағ ыттайды.

«Кә сіби-педагогикалық білім беру» ұ ғ ымы «инженерлік-педагогикалық білім беру» ұ ғ ымының негізінде қ алыптасты. Ол кә сіби оқ ыту бойынша мамандарды даярлауда мамандану аймағ ының кең еюімен байланысты жә не дә стү рлі кә сіби-техникалық білімді қ азіргі кә сіби білімге ө згертудің шынайы процесімен келісіледі.

Кә сіби-педагогикалық білім беру мен педагогикалық білім берудің ө зара байланысында кейінгісі неғ ұ рлым жалпы мағ ынада қ арастырылады. Алайда, педагогикалық білім беру ә р тү рлі оқ у мекемелерінде жалпы білім беру бағ дарламаларын кадрлық қ амтамасыз етуге бейімделген, ал кә сіби-педагогикалық білім беру бастауыш жә не орта кә сіби білім беру мекемелерінде кә сіби білім беру бағ дарламаларын жү зеге асыру ү шін кадрларды даярлауғ а бағ ытталғ ан. Бұ дан, дә стү рлі педагогикалық пен кә сіби-педагогикалық білім беру бір мағ ына ретінде қ олданылмайды, олар тек бірін-бірі толық тырады деген қ орытынды жасауғ а болады.

Кә сіби-педагогикалық білім беру – бұ л кә сіби білім беру қ ызметін толығ ымен орындауғ а қ абілетті жеке тұ лғ аны қ алыптастыра отырып, бастауыш жә не орта кә сіби білім беру аймағ ын да сипаттайды. Білім берудің бұ л тү рі мазмұ ны, ә дістемелік жә не материалдық -техникалық қ амтамасыз етілуі жағ ынан сә йкес мемлекеттік стандарттармен анық талатын оқ у мекемелерінде жү зеге асырылады.

Кә сіби-педагогикалық білім беру кү рделі жү йеге жатады жә не ө зара байланысты бірнеше компоненттерден тұ рады: мақ саты, міндеті, мазмұ ны, қ ағ идалары, ә дістері, формалары, қ ұ ралдары мен функциялары. Кә сіби-педагогикалық білім берудің тиімді даму мә селесін шешу барысында жү йенің аталғ ан компоненттерін, сонымен қ атар оны ұ йымдастыру мен басқ ару қ ағ идаларын оқ ып-зерттеу қ ажеттігін анық тайды.

Кә сіби-педагогикалық білім беру берілген жү йеде мамандарды даярлау процесінің логикасы мен технологиясын қ амтитын негіз ретінде алғ а шығ ады. Талқ ыланғ ан идеялар, қ ағ идалар, мазмұ н, ә дістер мен технологиялар бір жағ ынан, кә сіби-педагогикалық білім беру жү йесін ұ йымдастыру сұ рақ тарына қ атысты, ал екінші жағ ынан, оны педагогикалық қ амту сұ рағ ына да қ атысты. Сондық тан да, бұ л мә селеге жеке тұ лғ аның, қ оғ амның, мемлекет пен экономиканың сұ ранысын басты жә не негізгі жағ дай ретінде қ арап, кә сіби-педагогикалық білім берудің ұ йымдастыру-ә дістемелік мә ні ретінде қ арау заң ды.

Кә сіби-педагогикалық білім берудің ұ йымдастыру-педагогикалық негізі материалдық -техникалық, ә леуметтік, қ ұ қ ық тық қ амтамасыз етумен қ атар, білім беру мекемелерінің жә не оқ ытушы кадрларының, ғ ылыми жә не ғ ылыми-ә дістемелік жұ мыстың, кә сіби бағ дар беру мен оқ у мекемелеріне қ абылдау, кә сіби-педагогикалық жұ мыскерлер біліктілігін жоғ арылатудың қ ажеттігін анық тайды. Осығ ан байланысты «кә сіби-педагогикалық білім беруді дамытудың ұ йымдастыру-педагогикалық негізі» тү сінігін кә сіби-педагогикалық білім беру теориясының негізгі кілті ретінде санауғ а болады.

Кә сіби-педагогикалық білім беруді дамытудың ұ йымдастыру-педагогикалық негізі – бұ л ө зара байланысқ ан кә сіби-педагогикалық білім берудің тиімділігі мен сапасын арттыруда жеке тұ лғ а мен қ оғ ам қ ажеттіліктерін жү зеге асыру жә не білім беру мақ сатына қ ол жеткізуін қ амтамасыз ететін қ ұ рылымдық -басқ ару жә не мазмұ ндық -технологиялық идеялардың, қ ағ идалардың жә не шарттардың жиынтығ ы. Ұ йымдастыру-педагогикалық негізі кә сіби-педагогикалық білім беру жү йесінің ә леуметтік ортамен байланысын қ амтамасыз етеді; ұ йымдастыру жоспарында басқ ару жү йесін (кадрларды, қ аржыны, материалдық -техникалық базаны жә не т.б.) тә ртіпке келтіреді; педагогикалық басқ ару ә рекетін жү зеге асыру ү шін шарттар қ ұ райды; студенттердің сұ ранысы мен жеке қ ажеттіліктерін ескеріп, оқ ыту мазмұ ны, формасы мен ә дістері, теория мен практиканың ү йлесімді арақ атынасын жә не оқ ыту мазмұ нын ғ ылыми тұ рғ ыдан қ амтиды.

Кә сіби-педагогикалық білім беру жү йесінде даярланғ ан маманның педагогикалық ә рекет мазмұ ны тұ рақ ты ең бек ә рекеті ретіндегі мамандық болып табылады жә не ол арнайы біліммен, білікпен, қ абілетпен, адам немесе технологиялармен ө зара ә рекеттесуімен сипатталады. Ә рине, мұ ндай ең бек ә рекетінің табысты болуы ү шін адамғ а белгілі бір даярлаудан ө туін талап етеді. Кә сіби-педагогикалық білім беру жү йесіндегі оқ у-тә рбие процесінде ә р тү рлі білімдерді мең гереді жә не келесідей біліктер қ алыптасады: психологиялық -педагогикалық, арнайы, салалық, ө ндірістік-технологиялық. Ө ндірістік-технологиялық компонент кә сіби оқ ыту педагогын даярлауда – міндетті тү рде жұ мыс мамандығ ын алу ерекшелігін анық тайды.