Тапсырма. Образуйте притяжательную форму в трех лицах единственного числа от следуюших существительных и запишите.

Образец: 1.Менің ә кем 2. Сенің ә кең; Сіздің ә кең із 3. Оның ә кесі

Ата, қ ала, дә рісхана, ана, терезе, жер, кітапхана, су, ә же, кесе.

3-тапсырма.Тө мендегі сө здерге -нікі, -дікі, -тікі жұ рнақ тарын жалғ аң ыз.

Ү лгі: мұ ғ алім - мұ ғ алімдікі

а) мұ ғ алім, асхана, кітапхана, мектеп, студент, оқ ушы, ү й, бө лме, терезе, кө ше, қ ала, сынып, дә рісхана, жатақ хана, теміржол, ө зен, тең із, дү кендікі, балабақ ша.

ә) Жазира, Жапар, Кә рім, Салтанат, Ә сем, Назым, Арман, Болат, Айжан, Ә сел, Абылай, Гауһ ар, Абзал, Лә ззат, Сә кен, Сә уле, Бану, Абай, Данияр, Дана, Балжан, Самат, Ермек, Ерлан, Нұ ржан, Анар, Ә лия, Ә сет.

4-тапсырма. Жақ ша ішіндегі сө здерді қ олдана отырып, сұ рақ қ а жауап берің із.

1.Мына кітап кімдікі? (Мұ ғ алім). 2. Ана ү й кімдікі? (Марат). 3.Мына бала кімдікі? (Абзал). 4.Ана қ алам кімдікі? (Оқ ушы). 5.Мына сурет кімдікі? (Немересі). 6.Мына машина кімдікі? (Кө рші). 7.Ана тә релке кімдікі? (Сә ния). 8.Мына ө лең кімдікі? (Абай). 9.Мына компьютер кімдікі? (Сә бит). 10.Мына жатақ хана ненікі? (Университет).

5-тапсырма. Тө мендегі сө здерді пайдалана отырып сұ хбат қ ұ рың ыз.

Жыл, мезгіл, мерзім, уақ ыт, маусым, кө ктем, жаз, кү з, қ ыс, наурыз, суық, жаң быр, қ ар, аяз, боран, жел, самал жел, жылы, ыстық, ашық, бұ лтты. Сізге жылдың қ ай мезгілі ұ найды? Мағ ан кө ктем ұ найды.

6-тапсырма. Сұ рақ қ а жауап берің із.

1. Қ аң тар кү з айы ма? 2. Кө ктем айлары не? 3. Шілде кү з айы ма, жаз айы ма? 4. Жаз айлары кай айлар? 5. Қ ыркү йек кү з айы ма? 6. Қ aзip жаз ба? 7. Қ азір маусым ба? 8. Қ азір қ ай ай? 9. Демалыс жазда ма, қ ыста ма? 10. Демалыс қ ай айда? 11. Наурыз, cә yip, мамыр жаз айлары ма? 12. Желтоқ сан, каң тар, ақ пан кү з айлары ма?

7-тапсырма. Тиісті жалғ ауларды қ ойың дар.

Менің ә ке.... жақ сы адам. Оның бес немере..... бар. Олардың екеу..... қ ыз. Бізді ата..... – оқ ытушы. Сенің ата..... қ андай адам? Сіздің ә ке...... кім?

Сабақ 6, 7

Грамматикалық тақ ырыбы: 1.Септік жалғ аулар. 2.Септік жалғ аулардың сө йлемдегі қ ызметі.

Лексика: Білім – байлығ ымыз.

Мақ саты: Оқ уғ а, жазуғ а, ауыз екі сө йлеуге қ алыптастыру. Лексикалық минимум мен грамматикалық тақ ырыпты мең геру.

Жұ мыс жоспары:

1.Грамматикалық мағ ынаны енгізу.

2.Жаң а сө здерді мең геру.

3.Ө тілген материалды бекіту.

4.Соғ ан байланысты тапсырма, жаттығ улар орындату.

Білім – байлығ ымыз.

Ғ ылым танымның сыналғ ан ә дістері арқ ылы объективті ақ иқ атқ а жетудің мақ сатын айқ ындайды. Ғ ылымның тү пкілікті мақ саты – нақ тылық. Ол ұ дайы қ айталанып отыратын адамзат тә жірибесіне сү йенеді, ө зі зерттейтін заттың анық ой формаларын айқ ындап береді. Ғ ылым қ ай қ оғ амда болса да ө ркениетке жету жолында шешуші роль атқ арады. Сондық тан ғ ылым – қ оғ амның серпін беруші, қ озғ аушы кү ші. Олай болса ғ ылымсыз қ оғ ам ілгері қ арай дами алмайды.

Қ азақ стан ғ ылымының да ә лемдік дең гейде алатын ө зіндік орны бар. Бұ л кү нде Қ азақ стандағ ы ғ ылым салаларының 508 тармағ ы, соның ішінде 230 мамандық бойынша зерттеу жұ мыстары жү ргізіліп, докторлық жә не кандидаттық диссертациялар қ орғ алып жатыр. Халық аралық тұ рғ ыдан алғ анда, бұ л ө те жоғ ары кө рсеткіш. Қ азір Қ азақ станда 1850 ғ ылым докторы, 12 мың дай ғ ылым кандидаттары бар.

Тапсырма

1. «Білім» туралы заң ды оқ ып, мең геру.

2. Білім – байлығ ымыз тақ ырыбында глоссарий жазу.

Грамматикалық материалы:

Септік жалғ ау.

Септік жалғ аулары - зат есімдердің мағ ыналарын тү рлендіріп, оларды басқ а сө здермен байланыстыратын қ осымшалар. Септік жалғ аулары сө з мағ ынасын ө згертпей, сө з бен сө здің арасында қ арым-қ атынастан туатын грамматикалық мағ ынаны білдіреді. Қ азақ тілінде 7 септік бар. Олар:

1. Атау септік- кім? Не?

2. Ілік септік -кімнің? Ненің? -ның, нің, дың, дің, тың, тің

3. Барыс септік -кімге? Неге? -ғ а, ге, қ а, ке

4. Табыс септік -кімді? Нені? -ны, ні, ды, ді, ты, ті, н

5. Жатыс септік- кімде? Неде? -да, де, та, те, нда, нде

6. Шығ ыс септік- кімнен? Неден? -нан, нен, дан, ден, тан, тен

7. Кө мектес септік- кіммен? Немен? -мен, менен, бен, бенен, пен, пенен

1-жаттығ у. Жатыс септігін жалғ а.

а) бө лме, кө кө ніс, болашақ, ө ндіріс, ө шіргіш, ө нерпаз, оқ у залы, тө сек, жолаушы, орын, бө бек, жол, сө ре.

ә) Болат, Тоғ жан, Шолпан, Ораз, Тө леген, Омар, Олжас, Жомарт, Қ аракө з, Роза, Оспан, Ақ ерке, Жансая.

2-жаттығ у. Кө п нү ктенің орнына тиісті септік жалғ ауларын қ ойып жаз.

Жақ сы... жолдас болсаң, жетерсің мұ ратқ а,

Жаман... жолдас болсаң, қ аларсың ұ ятқ а.

Жақ сы... жақ сылығ ы... айт, нұ ры тасысын.

Ас - адам... арқ ауы.

Ана... қ арап қ ыз ө сер,

Ә ке... қ арап ұ л ө сер.

Қ ыз... қ ырық ү й... тыйым.

3-жаттығ у. Зат есімге табыс септігін жалғ а.

Мысалы: Есік... ашшы.- Есікті ашшы.

Дастархан... жинаң дар. Бала... киіндірсін. Мақ ала... тез жазың дар. Жұ мыс... сағ ат бесте бітірің дір. Еден... сыпырсын. Шай... ә келсін. Ет... турашы. Қ ала... аралаң ыз. Демалыс... жақ сы ө ткіз.

4-жаттығ у. Есімдікті тиісті септікте қ ойып, сө йлемді толық тыр.

Мысалы: /Мен/ оқ улық берші. - Мағ ан оқ улық берші.

/ Олар/ ұ мытпа. /Сен/ не керек? Сен /ол/ тез жаса. /Біз/ қ онақ қ а шақ ыр. /Мен/ қ онақ қ а кел. /Олар/ телефон соқ. /Мен/ есің е ал. /Сендер/ кө рсін. /Сіздер/ уә де берейін.

5-тапсырма. Ілік септіктің жалғ ауларын қ ойың дар.

Дә птер... беті, ү й... терезесі, Анар... ә кесі, Абылай... бө лмесі, қ ыз... суреті, Абзал... кілемі, Абай... ө лең і, Виктор... кө ршісі, Ораз... дә птері, Жанар... оқ улығ ы, Ә сел... жолдасы, Ажар... ә жесі, Евгений... қ арындашы, Валерий... керуеті, ауыл... адамы, Орал... жатақ ханасы, Айгұ л... мінезі, Жаң ыл... баласы, қ ыз... шашы, базар... бағ асы, ү стел.... аяғ ы.

6- тапсырма. Ілік септіктің жалғ ауын қ ойың дар.

Орындық......аяғ ы, Мұ рат....сабағ ы, кітап......авторы, Жанат....ә кесі, оқ улық.....беті, Зейнеш.......апасы, Қ арлығ аш......жұ мысы, Қ анат.....мұ ғ алімі, сынып..... есігі, мектеп...... сыныптары, Шымкент...... кө шелері, институт..... аты, Азат...... жолдасы, жү рек.... оты, Айдос.....сө зі, Берік....... кең есі, Болат...... досы, дә птер..... беті, Анар......шашы, ауыл...... адамы, Айгү л..... мінезі, базар...... бағ асы, Жанар..... оқ улығ ы, Абай...... ө лең і.

Сабақ 8

Грамматикалық тақ ырыбы: Зат есім. Зат есімнің сө йлемдегі қ ызметі. Зат есім жасайтын жұ рнақ тар.

Лексика: Туғ ан жер. Ұ лы іс отаншылдық тан туады

Мақ саты: Оқ уғ а, жазуғ а, ауыз екі сө йлеуге қ алыптастыру. Лексикалық минимум мен грамматикалық тақ ырыпты мең геру.

Жұ мыс жоспары:

1.Грамматикалық мағ ынаны енгізу.

2.Жаң а сө здерді мең геру.

3.Ө тілген материалды бекіту.

4.Соғ ан байланысты тапсырма, жаттығ улар орындату.

Ұ лы іс отаншылдық тан туады.

Отан – ана, туғ ан жер. Адам ең алдымен жерді сағ ынады. Жерді анағ а тең еу содан шық қ ан. Туғ ан жердің топырағ ына аунау кісіні бір жасартады. Оның ә рбір тамшысы қ ымбат, асыл. Кө ң ілдегі ә ні – анасы, анасы – байтақ даласы. Туғ ан жерің, Отаның бір сә т те жадың нан шық пайды. Қ иналғ анда қ анат бітіріп, жігерлендіретін де, қ уанғ анда шаттанып, тілеуің ді тілейтін де сол, туғ ан жер. Ол анаң дай ыстық, жақ ын. Келер кү ннен мейірім, атар таң нан шуақ, жақ сылық кү тесің. Ү немі жадың да сақ тап, қ адірлеу керек. Сонда ө зінің сарқ ылмас кү ш-қ уатымен ө мір баспалдақ тарында дем беріп, болашақ қ а жетелейді. Қ уаттандырып, жігерлендіреді.