Брасс әдісімен жүзу

Бұ л ә діс кө пке тарағ ан, бұ рыннан белгілі жү зу ә дісінің бірі, бұ ғ ан ұ қ састауы - ерте заманнан келе жатқ ан жү зу ә дістері бақ аша, матросша, итше т.б. Шапшандығ ы жағ ынан брасс ең соң ғ ы орында болғ анымен ол жү зудің ә сем тү рлерінің бірі. Басқ а ә дістерден артық шылығ ы: брасс ә дісімен бірқ алыпты дыбыссыз, ә рі ұ зақ қ ашық қ а шаршамай, қ олдағ ы этаптарды суғ а тигізбей ұ стап, тек аяқ пен ғ ана жү зуге болады.

Жарыстарда брасс ә дісімен қ ыздар жә не ер балалар 100 жә не 200 метрлік қ ашық тық қ а жү зеді. Одан басқ а міндетті тү рде аралас эстафетаның екінші кезең інде жә не кешенді жү зудің ү шінші бө лімінде брасс ә дісімен жү зу орындалады.

Бұ л ә діспен жү зу қ имылы тө мендегідей болады: жү зулі суда колмен аяғ ын созып етпетінен жатады, басы суғ а батып тұ рады /60-сурет/.

Жылжуды қ ол қ имылы мен саусақ тарын сыртқ а бұ рып бастайды. Есуді тү зу қ олмен жанына қ арай, сә л тө менірек артқ а қ арай иық дең гейіне дейін апарып бастайды да, басын судан кө теріп дем алады / 61-сурет/.

Содан соң қ ол дө ң гелек қ имылмен шынтақ буынынан бү гіліп, тө мен қ арай тү седі де, саусақ тарың ыз доғ а жасап, ортағ а қ арай келеді, иек астына келіп қ осылады, қ ол алғ а қ арай созылады. Қ олды аяқ тан бұ рын созғ анда тізе мен жамбас буындары бү гіліп, ішке қ арай тартылады. Ол жазылып, кейін серпілген кезде денені алғ а қ арай сырғ ытады. Аяқ тарды жазу серпінді ә рі тез болуғ а тиіс. Су ішінде ілгері жылжығ ан кезде бұ лшық ет босаң сып, аяқ созылып, тү зу қ алпын сақ тайды. Аяқ ө з қ имылын аяқ тағ ан кезде дем ішке тартылып, қ ол дең гейіне келген кезде есу фазасы аяқ талып, дайындық кезең і ө ріс алады. Бас суғ а батып, дем сыртқ а шығ арылады /62 -сурет/

Бұ л ә діспен жү зу тә сілі ә ртү рлі жә не ө те кө п, біздер ең оң ай жә не барлығ ына тиімді ә дістерге ғ ана тоқ таламыз.

Брасс ә дісін ү йрету. Брасс ә дісінде ең кү рделі жұ мыс атқ аратын аяқ қ имылы, соны ү йренуге кө п кө ң іл бө лу керек. Аяқ қ имылын ү йренуді қ ұ рғ ақ та бастау қ ажет, ең дұ рысы есептей білу. Отырғ ан кезде қ олды арт жағ ына тіреп, аяқ ты созып, бір деген кезде аяқ ты тізе жә не жамбас буындарын иық дең гейінде алшақ ұ стап, бү геді /63-сурет/ Екі дегенде аяқ ты тобық тан бұ рып, саусақ тарды ө зіне қ арай иеді /64 - сурет/.

Ү ш дегенде тобық буынынан дө ң гелек қ имыл жасап, аяқ ты созады, ө кшемен, сонан кейін табанмен тірейді /65 - сурет/.

" Тө рт” дегенде аяқ ты созып, ү зіліс жасайды /66 - сурет/.

Бұ л жаттығ уды қ ұ рғ ақ та жақ сы ү йренгенше қ айталай береді. Содан соң аяқ қ имылын орындауды суда жасайды, артқ а қ озғ алмайтын тіреу қ ойып, шалқ асынан жатып орындайды / 67-сурет/.

Қ озғ алмайтын тіреуге арқ асын тіреп, қ олды басынан асырып, саусақ тармен тіреуден ұ стап орындайды. Бұ л жаттығ уларды суда орындау қ ұ рғ ақ тағ ы сияқ ты тө ртке дейінгі есеппен орындалады. Мұ ны орындағ анда тізе судан кө рінбеу керек. Шалқ асынан жатып ү йренген соң, осы жаттығ уды етпетінен жатып орындайды /68-сурет/

Бұ л жаттығ уды орындағ анда дененің созылып жатқ ан жағ дайда болуын қ атты қ адағ алаң ыз. Аяқ қ имылының кезең ді қ озғ алысын ү йрену ү шін, оны арқ асымен жә не етпеттеп жатып жылжу арқ ылы орындайды. Аяқ қ имылымен тыныс алу ү йлесімін одан ары дамыту ү шін қ олды созып, қ алтқ ыдан немесе су бетінде қ алқ итын заттардан ұ стап орындау керек, содан кейін су бетінде қ алқ итын заттарсыз орындау керек. Қ олды бастан асыра созып, аяқ ты итергеннен кейін дем алады /69 - сурет/.

Бір аяқ пен жузу тә сілін ү йренген соң қ олмен жү зу тә сіліне кө шуге болады. Тағ ы да ү йренуді қ ұ рғ ақ та бастау керек, тіке тұ рып алғ а қ арай ең кейеді, қ олды созып, алақ анды тө мен қ аратады, бір дегенде қ олды иық дең гейіне дейін бұ рады /70-сурет/.

Екі дегенде қ олмен дө ң гелек қ озғ алыс жасайды, қ олды шынтақ тан бү гіп, кө кірекке дейін ә келіп, ү ш дегенде алғ а қ арай созып, тө рт дегенге ү зіліс жасайды /71-сурет/

Ү зілістен кейін бұ л қ имылдар қ айталанады, алдың ғ ы тыныс алуғ а байланыссыз, содан кейін тыныс алумен ү йлестіріп қ айталанады, бір деп қ олды жазғ ан мезетте ауызбен дем алады, " екі", " ү ш", " тө рт" дегенде толық ұ зағ ырақ дем шығ арады. Бұ л жаттығ уларды қ ұ рғ ақ та орындап ү йренген соң су ішінде орындау керек: ең алдымен бір орында тік тұ рып, содан соң сумен жү ріп, тыныс алуғ а байланыссыз, содан кейін тынысқ а байланысты, одан ары суда жылжып орындайды.

Брасс ә дісін аяқ жә не қ ол қ имылының тә сілін ойдағ ыдай ү йреніп аяқ тағ ан соң, келісімді қ имылғ а кө шуге болады. Ол ү шін су тү бінен аяқ пен итеріп, бетінді судан кө термей, бір қ олмен содан соң бір аяқ пен жылжиды. /72-73 суреттер/.

Осы ә дістерді толық мең гергенге дейін бірың ғ ай қ имылдар қ айталана береді, бұ л қ ол мен аяқ тың жә не тьныс алу ү йлесімінің бірдей орындалуына жол береді.

Осы жағ дайда қ ол жә не аяқ, сонымен қ атар тыныс алу ү йлесімімен болатын қ имылдардың ең дұ рыс байланысын табу керек, тек сонда ғ ана алғ а қ арай тез жү зетін қ имылдардың мү мкіндігі туады. Бұ л қ имылдар ө зінен ө зі тез бола қ оймайды: кө п ең бек ету, жаттығ у керек, сонда ғ ана етпеттеп брасс ә дісімен ө те сә нді, шебер жә не дұ рыс жү зе алады.