Спорттық жүзудің тәсілі

Жү зу тә сілінің биомеханикалық талдауы, жаттық тырушылармен маманданғ ан спортшылардың жұ мыстарын зерттеп жә не қ орытып жү зу тә сіліне белгілі талап қ оюғ а болатынын дә лелдейді. Осы жоғ арғ ы талаптарды орындау ұ тымды-тә сілдерді пайдадануғ а байланысты. Бұ л талаптар ең алдымен дененің судағ ы қ алыбына, қ олдардың есу қ имылдарына, қ олдардың бір-бірімен ү йлесімді болуына байланысты.

Жү зуші денесінің судағ ы қ алыбы. Сайыс шапшаң дығ ымен жү згенде спортшының денесі суда ү шкір қ алыпта, тепе-тең, ө те ың ғ айлы шабуыл бұ рышындағ ы жағ дайда болуы керек.

Маманданғ ан спортшы тетігінің шабуыл бұ рышы аз болады /3-6°/. Жаң а ү йреніп жү рген жү зушілердің шабуыл бұ рышы кө бірек болады /10-15°/. Ол су бетімен жылжуғ а, дем алуғ а, ә зірлік қ имылдарды орындауғ а ың ғ айлы жағ дай туғ ызады.

Жү зушінің судағ ы қ алыбына, бас жене жамбас кү ш те ә серін тигізеді, жү згендегі цикл қ имылдарының кө п мерзімінде бас жанжақ қ а бұ рылмай етпеттеп жү згенде алғ а қ арайды да, ал шалқ алап жү згенде жоғ ары жә не кейінгі жақ қ а қ арайды. Жү зудің шалқ алап жү зу ә дісінен басқ а тү рлерінде, бас жалпы жү зу қ имылдарына қ атысып кө мектесіп отырады. Қ олдың қ имылымен тыныс алу ырғ ағ ы бас қ имылдарымен сә йкес келіп отырады. Жү зушінің жамбас тұ сы жү зу қ имылы циклының кө біне судың бетінде жылжиды. Ә сіресе кроль ә дісімен етпеттеп жү зіп аяқ пен суды ұ рғ ан кезде, жамбас ө з кө мегін аяқ қ имылдарына тигізіп отырады. Брасс ә дісімен жү згенде аяқ пен суды итерген кезде жамбас тұ сы су бетіне қ алқ ып шығ ып денеге ү шкірлік беруге кө мегін тигізеді.

Кроль ә дісімен етпеттеп жене дельфин ә дісімен жү згенде жамбас суғ а терең батса, аяқ пен суды есу қ имылдары қ иынғ а соғ ып аяқ пен тізеден тө менгі бө лігінде ғ ана су қ имылдарын орындай алады. Сондық тан бұ л ә дістермен жү згенде жамбас тү с судың бет жағ ында қ алқ ығ аны ұ тынды.

Жү зушінің денесі тығ ыз, мығ ым, кесек болуғ а тиіс /ә сіресе іш жә не бел, арқ а бұ лшық еттері/, сонда ғ ана аяқ жә не қ олмен есу қ имылдары кү штерін тек денені алғ а ұ тымды бағ ыттап, басқ а мү ше қ имылдарына кү ш жұ мсау керек болмайды. Кеуденің басқ а бұ лшық еттері, ең алдымен арқ а бұ лшық еттері, кү ш жұ мсамай, босаң болуғ а тиіс.

Кеуденің қ уатты бұ лшық еттері жү зушіні бірден бір алғ а итергіш кү ш болып саналады. Бұ л бұ лшық еттер денені бір жағ ынан сү йір тепе-тең ұ стауғ а кепіл болса, екінші жағ ынан аяқ -қ ол қ имылдарына тікелей қ атынасы бар.

Егер жү зуді жаң а ү йреніп жү рген жастарғ а денені бір қ алыпта ұ стау ө те қ ажет деп есептесек, ал жоғ арғ ы класты спортшылардың денесі тү гел есу қ имылдарына кө мекші болуғ а тиіс. Кроль ә дісімен етпеттеп жә не шалқ алап жү згенде ырғ ақ пен оң ғ а жә не солғ а дене бұ рылады /орта есеппен 30-36°/. Бұ л екі жақ қ а жантаюлар қ олдың есу қ имылдарын ү детіп, судан шығ арып, ең қ олайлы траектория сызып, қ айта суғ а енгізуге кө мегін тигізеді. Кроль ә дісімен етпеттеп жү згенде денені бұ ру жә не дем алу мойын бұ лшық еттеріне аз кү ш жұ мсатады жә не бұ л кезде бас созылып дененің бағ ытың да болады. Дененің екі жақ қ а жантаю дә режесі спортшының ө зіндік тетік ерекшеліктеріне жә не жү зу қ арқ ынына байланысты. Қ олмен есу қ арқ ыны ү деген сайын, дененің жантаюы азаяды.

Брасс жә не дельфин ә дістерімен жү згенде спортшы денесінің жоғ арғ ы жартысы толқ ын тә різдес траекториямен /жоғ ары-тө мен/ ө рши қ имылдайды. Мұ ндай кө мекші қ имылдар қ ол-аяқ тың қ имылын жә не дем алуды ү детуге кө мегін тигізеді.