ХТ ерекшеліктері, ішкі туризмнен айырмашылығы мен байланысы.

Халық аралық туризм – бұ л мемлекеттіліктің дамуында маң ызды рө л атқ аратын ө те кү рделі қ ұ былыс. Бұ л жағ ынан халық аралық туризмнің ұ лттық экономика мен ә лем саудасына тигізетін ә серін зерттеу ө те маң ызды болып табылады. Мемлекеттің сыртқ ы экономикалық байланыстары алмасу-дың ә ртү рлі формалары: банк салымдары, шетелдік салымдар (инвестициялар), халық тың кө шіп-қ онуы, мә дениет аясындағ ы алмасу, сауда қ ызметін кө рсету жә не т.б. арқ ылы іске асады Дү ниежү зілік сауданың дамуы ә лем бойынша халық тың қ озғ а-лысының ө суіне ә сер етеді. Бұ л ө з ретінде елдердің тө лем балансына ә серін тигізетін шетелдік туризмді дамытады.Қ андай бір ел болмасын оның маң ызды экономикалық іс-ә рекетіне сыртқ ы экономикалық алмасу жатады, оның ішінде нә тижесі валютамен анық талатын сыртқ ы сауда. Халық аралық алмасу теориясы елдердің сыртқ ы сауда процесінде жететін нә тижелеріне ә сер ететін факторларды ескереді.Сыртқ ы сауда ә рекетіне қ атысы бар осы теорияның жалпы қ ағ идаларын турис-тердің алмасуына да қ олдануғ а болады.Халық аралық сауда секілді халық аралық туризм экономистерді ішкі туризмнен бұ рын қ ызық тыра бастағ ан. Олардың пікірі бойынша, туристік қ озғ алыс тө лем балансына тауарлар алмасуы сияқ ты ә сер етеді. Сондық тан, халық аралық туризмді сыртқ ы экономикалық байланыстың бір тү рі деп айтуғ а болады, яғ ни ол сыртқ ы сауданың арнайы бір тү рі.Халық аралық туризм халық аралық экономикалық қ атынастардың тү рі ретінде шетел туристерінің ә ралуан қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыруғ а арналғ ан туристік қ ызмет кө рсетуге бағ ыт-талғ ан.Халық аралық туризмге шетелге баратын жә не онда тө лемақ ылы іс-ә рекетпен айналыспайтын тұ лғ алар жатқ ы-зылады. Халық аралық нарық та кө рсетілетін қ ызметтер саны ө те кө п. Оның ішінде туристі баратын елге дейін жеткізу жә не сол ел ішіндегі кө лік қ ызметі, орналастыру, тамақ тандыру, туристердің ә леуметтік-мә дениеттік, іскерлік қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру жә не ә ртү рлі қ ұ жаттарды рә сімдеу қ ызметтері.Туриске оның таң дауы бойынша қ ызмет тү рлері кө рсетіледі немесе қ ызметтердің толық жиынтығ ы ұ сынылады.Тур қ ұ рылымы ел ерекшеліктеріне, туристер қ ұ рамына, олардың сатып алу қ абілетіне, ұ сынылатын қ ызметтер сипатына, ассортиментіне жә не сапасына байланысты.Халық аралық туризм операциялары соң ғ ы жылдары ойдағ ы-дай ө згерістерге ұ шырады. Қ азіргі халық аралық туризмнің ұ йымдастыру формаларының ерекшеліктері мынадай: туристік индустрияның ірі монополияларының қ ұ рылуы, туристік бизнеске сауда фирмаларының, банктердің, сақ тандыру компа-нияларының, ө неркә сіптің «туристік емес» капиталының енші-лес компаниялары ретіндегі ө з турагенттіктерін қ ұ растыру арқ ылы немесе туристік операцияларды ө з кү шімен жү ргізу жолымен енуі.

Халық аралық туризм сыртқ ы экономикалық байланыстың бір тү рі болғ анымен, бірқ атар ө зіндік ерекшеліктері де бар.

Біріншіден, ә лем нарығ ында сату-сатып алу заттары ретінде тікелей сыртқ ы сауда алмасуына жатпайтын тауарлар мен қ ызметтер ұ сынылады. Тауарлар да, туристерге кө рсетілетін қ онақ ү йінде орналастыру, тамақ тандыру, экскурсиялар, кір жуу жә не тағ ы сол сияқ ты қ ызметтер де тауар сипатына ие. Нарық та тек тауарлар мен қ ызметтер ғ ана емес, сонымен қ атар табиғ и жә не ә леуметтік-экономикалық туристік-рекреациялық ресурс-тар да сауда затына айналады. Бірақ осындай сауда процесінде олар ә деттегі экспорттағ ыдай аумақ тан ү зілмейді. Ішкі туризмнен тү сетін пайда сияқ ты, шетел туризмінен тү сетін валюталық табыстар аумақ тың қ ызық тыратын жерлері, шипалы қ асиеттері ү шін тө ленетін рекреациялық рентасы деп айтуғ а болады. Екінші ерекшелігі – тауар мен қ ызмет ө ндірісіне жұ мсалғ ан ең бек ө ндірілген жерінде ө теледі. Мұ нда тауарлардың тұ тынушығ а емес, керісінше тұ тынушы тауар-қ ызмет ө ндірілетін жерге келеді. Сондық тан капитал айналымының уақ ыты қ ысқ артылады. Бұ л халық аралық туризмді басқ а экспорттық баптардан айырытан басты ерекшелігі. Біріншіден, сатып алушы (турист) кө лік шығ ындарын ө зі тө лейді. Екіншіден, шетел туристерінің сувенирлер мен тауарларды сатып алуын сыртқ ы сауда операцияларының пайдалы тү рі ретінде қ арастыруғ а болады. Кө птеген елдерде ә ртү рлі салалар осы «ішкі экспортқ а» арналғ ан жұ мыс жасайды. Мысалы, Жапонияда шетел туристері елде шығ арылатын радиотауарлар мен бейне-аппаратуралардың, фотоаппараттардың ү лкен бө лігін сатып алады; Швейцарияда – сағ аттарды, шоколад пен сырларды; Францияда – парфюмерия мен сә н бұ йымдарын; Италияда – аяқ киім мен былғ ары бұ йымдарын; Ұ лыбританияда – виски жә не т. б. сатып алады. Халық аралық туризмде турист ө зінің елінен шығ ып, басқ а бір елге барады. Кеденнен ө ту ү шін туристік қ ұ жаттарды толтырады (паспорт, виза жасау), валюта жә не медициналық бақ ылаудан ө теді. Бұ л халық аралық туризмнің ерекшелігі болып саналады жә не ішкі туризмнен ең басты айырмашылығ ы.