ХТ қазіргі жағдайын сипаттап беріңіз.

Кейбіреулері халық аралық туристік байланыстарды сонау алғ ашқ ы қ аумның қ ұ рылғ ан кезіне жатқ ызса, басқ алары – орта ғ асырдағ ы крест жорығ ына жатқ ызады, ал ү шіншілері алғ ашқ ы бірінші турист ретінде Марко Полоны атайды.

Қ азіргі туризмнің басталуы деп 1841 жылды атайды, яғ ни кə сіпкер Томас Куктің 600 адамды (туристерді) поезбен Лейстерден Лафбороғ а апарғ ан жылы. Арзан билетпен кө п адамды тасымалдау қ ымбат билетпен аз адамды тасымалдауғ а қ арағ анда ə лде қ айда тиімді деп Томас Кук Англияның темір жол компаниясын сендірді. 1845 жылы Томас Кук экскурсия жү ргізу мақ сатымен Ливерпульге саяхат ұ йымдастырды. 1847 жылы тек қ ана Англия да емес, басқ а да шет елдерге жолдамаларды сататын туристік қ оғ ам ұ йымдастырылды. 1863 жылы Кук тұ ң ғ ыш туристік фирманы ұ йымдастырып, Швейцарияғ а саяхаттайтын алғ ашқ ы туристік топты қ ұ рды. Англия – бұ л ең бірінші капиталистік жолмен дамуғ а енген ел. Бұ нда алғ ашқ ы зауыттар мен фабрикалар, сонымен қ атар алғ ашқ ы туристік ұ йымдар мен фирмалар қ ұ рылғ ан. ХІХ-ғ асырдың 50-70 жылдарында Еуропадағ ы шетелдік саяхатшылардың кө бісін ағ ылшындар қ ұ рады. Контененттегі " Англетчер", " Британик", " Лондон" атты қ онақ ү йлері дə л сол уақ ытта пайда болды. 1865 жылы Кук АҚ Ш-қ а туристік саяхаттарды ұ йымдастыру мақ сатымен барады. Оның мақ саты – ағ ылшындарды АҚ Ш-қ а, ал американдық тарды Еуропағ а туристік сапар шегуге кө ң діру.

Бірінші дү ниежү зілік соғ ыс халық аралық туризмнің дамуын уақ ытша тоқ татты. Соғ ыс бітісімен-ақ халық аралық туризмнің кө лемі соғ ысқ а дейінгі дең гейге жылдам жетіп, ал 3-4 жылдан кейін оның дең гейі кө птеген елдерде одан да асып кетті. ХХ-ғ асырдың 20-шы жылдары шетелдік туризмнің географиялық шең бері кең ейді. Егер соғ ысқ а дейін шетелдік туристердің кө бісі Италия мен Швейцарияғ а саяхаттаса, ал соғ ыстан кейін халық аралық туризм барлық Еуропа елдерін қ амтыды. 1925 жылы Гаага қ аласында туризмді насихаттау ү шін халық аралық одақ тың ұ йымдарының 1-конгрессі ө тті. Оның жұ мысына 14 Еуропа елдерінің делегаттары қ атысты. Екінші дү ниежү зілік соғ ыс халық аралық туризмнің дамуын тағ ы да уақ ытша тоқ татып, туризмнің материалдық -техникалық базасына елеулі зиянын келтірді. Соғ ыстан кейінгі жылдар соғ ыстан бұ зылғ ан туристік байланыстарды қ алпына келтіруге ғ ана кетті. 1950 жылдары ə лемдегі тіркелген туристердің саны соғ ысқ а дейінгі дең гейден біразғ а асып кетті, 25 млн адамғ а жетіп, тү скен табысы 2, 1 млрд долларды қ ұ рады. 1950 жылдан бастап халық аралық туризмнің дамуында жаң а кезең басталды. Халық аралық туризм ө зінің даму сатысында «аристократтық» туризмнен (ХІХ ғ асыр жə не ХХ ғ асырдың басы) «бұ қ аралық» туризм сатысына дейін жетті (ХХ ғ асырдың ортасы мен соң ы).ХХ-ғ асырдың екінші жартысында адамның ө мірге деген кө зқ арасы(стереотипі) ө згерді. Бұ рынғ ы тұ рғ ылық ты орыннан жылдар бойы қ озғ алмайтын халық тың ө міріне жаң а «динамикалық» ө мір стереотипі келді. Қ азіргі қ ала ө мірінің ырғ ағ ы рекреациялық қ ажеттілікті керек етуде. Халық аралық туризмнің дамуына халық тың жұ мыстан тыс уақ ыттың кө беюі де ə серін тігізуде. Ұ зақ уақ ыт тө ленетін демалыстар туристік сапарлардың санын ө суіне де ə келді.

Халық аралық туризм жаппай қ ұ былыс ретінде ІІ-ші дү ниежү зілік соғ ыстан кейін ғ ана пайда бола бастады, себебі бұ л уақ ытта адам қ ұ қ ығ ын қ орғ айтын заң дар қ абылданды. Осы кезде «халық аралық туристік қ ұ қ ық» тү сінігі қ алыптасты. Оның негізін келесі қ ұ жаттар қ ұ рады: 1) Адам қ ұ қ ығ ының жалпылама декларациясы (10 желтоқ санда 1948 ж. БҰ Ұ Бас Ассамблеясымен қ абылданғ ан);

2) Экономикалық, ә леуметтік жә не мә дени қ ұ қ ық туралы халық аралық пакт жә не Азаматтық жә не саяси қ ұ қ ық туралы халық аралық пакт (16 желтоқ сан 1966 ж. БҰ Ұ Бас Ассамблеясымен қ абылданғ ан).