Халықаралық туристік нарық түсінігін ашып көрсетіңіз

Тауар (қ ызмет) нарығ ы – сатушы жə не сатып алушы арасындағ ы сату-сатып алу қ атынастарының жү йесі. Туристік нарық тың ерекшелігі – туристік қ ызметті ө ндірушілердің, тұ тынушылардың кə сіби бө лінуі. Кешенді туристік қ ызмет туристке ұ сынылады жə не оғ ан сатылады туристің тұ рғ ылық ты жерінде, ал саяхаттайды турист тұ рғ ылық ты жерінен тыс аудандарғ а. Сондық тан туристік қ ызмет нарығ ында тө ленген қ ызметтерге кепілдеме беретін жарнама, ақ параттық аспектілері маң ызды роль атқ арады.

Нарық эффективті жұ мыс істейді, егер ү ш негізгі шарты орындалса:

- ө ндірушілердің дербес бə секелестігі;

- туристік қ ызметтердің сапасы жə не қ ауіпсіздігі туралы ережелердің бірдей болу;

- тұ тынушылардың еркін таң дауы мү мкіндігі.

Туристік нарық тың субъектісі – турларды сатушылар, яғ ни туроператор мен турагенттер, олардың контрагенттері, яғ ни қ ызметті ө ндірушілер (қ онақ ү йлер, мейрамханалар, тасымалдаушылар) жə не тұ тынушылар, яғ ни туристер болып табылады. Нарық тың маң ызды категориясын – сұ раныс жə не ұ сыныс қ ұ райды.

Туристік сұ раныс – ақ шамен қ амтамасыз етілген жə не нарық та ұ сынылғ ан саяхатқ а деген қ ажеттіліктің туындауы.

Туристік сұ раныс бірнеше факторларғ а байланысты:

- демографиялық – халық тың саны, қ ұ рылымы, отбасының мө лшері жне қ ұ рамы, урбандалуы, тұ тынушылардың мə дени дең гейі;

- ə леуметтік-экономикалық – халық тың жұ мыспен қ амтылуы, ең бек ақ ысының тө леу дең гейі, зейнетақ ының дең гейі, табыс бойынша халық тың таралуы;

- елдің географиялық жə не климаттық ерекшеліктері;

- тұ тынушылардың ұ лттық қ ұ рамы;

- мемлекеттің саяси жə не экономикалық тұ рақ тылығ ы;

- туристің барғ ан жеріндегі қ ауіпсіздік;

- форс-мажорлы жағ дайлар.

Туристік нарық тағ ы ұ сыныс – сатуғ а арналғ ан жə не белгілі бір бағ амен тұ тынушыларғ а ұ сынылғ ан турлардың кө лемі жə не саяхаттың бағ ыты. Сұ раныс пен ұ сыныс арасында байланыс бар. Сұ раныс ұ сынысты тудырады, ал ұ сыныс сұ ранысқ а ə сер етеді. Туристік қ ызмет нарығ ы сегменттерге келесі кө рсеткіштер бойынша бө лінеді:

1) Халық. 2) Ə леуметтік-экономикалық жағ дай. 3) Саяхаттың мақ саты. 4) Туристік қ ызметтің бағ асы. 5) Нарық конъюнктурасы. 6) Материалдық -техникалық базаның жағ дайы. 7) Инфрақ ұ рылым. 8) Жарнама қ ұ ралдары. 9) Ұ лттық жə не халық аралық туризмнің ұ йымдастыру мен даму дең гейі, туроператорлардың жə не турагенттердің ролі, туризм статистикасы, туристік формальдық тар, елге кіру, елден шығ у ережелері. 10) Туристік сұ ранысы бар тауарлар (аудио-, видеоаппаратура, автомобиль, сағ ат, парфюмерия, киім жə не т.б.). Біріншіден, ə лем нарығ ында тауар мен қ ызметтер сату-сатып алу заттар ретінде ұ сынылады. Олардың сыртқ ы сауда айырбасқ а тікелей қ атысы жоқ. Себебі, қ ызметтер туристерге орналастыру, тамақ тандыру тү рінде ұ сынылады. Айтып кетсек, нарық та сатылады жə не сатып алынады тек тауар мен қ ызметтер ғ ана емес, сонымен қ атар табиғ и жə не ə леуметтік- экономикалық туристік-рекреациялық ресурстарда. Сату-сатып алу ү рдісінде олар дə стү рлі экспорттағ ыдай орналасқ ан аумақ тан алынып, сатылмайды, яғ ни бұ л сату мен сатып алу территориядан айырылмайды. Екінші ерекшелігі – тауар мен қ ызмет ө ндірісіне жұ мсалғ ан ең бек тағ айындалғ ан орын да іске асады. Бұ л жерде тауарлардың тұ тынушығ а жылжуы емес, керісінше тұ тынушының тауар-қ ызмет ө ндірілетін жерге келуі орындалады.