Оның жарықтың түсуіне тәуелділігі

Негізгі кө ру қ ызметтері мен олардың жарық тандыруғ а тә уелділігі, ең бек ү рдісінде аса маң ызды рө л алатын кө ру қ ызметтеріне жатады:

- контрасты сезімталдылық;

-кө ру ө ткірлігі;

-бө лшектерді ажырату жылдамдығ ы;

-анық кө ру тұ рақ тылығ ы;

-ү стік сезімталдылық.

Кө здің, нысан мен фонның минимальды жарық тық дең гейін ажырата алу қ абілеті к о н т р а с т ы (а ж ы р а т у ш ы л ы қ) с е з і м- т а л д ы л ы қ деп аталады. Контрасты сезімталдылық тың нысандардың жарық тандырылу жағ дайы мен кө з аса бейімделген жарық тық қ а тә уелділігі анық талғ ан. Максимальды контрасты сезімталдылық 100-2200 нт шамасындағ ы фонның жарық тығ ымен қ амтамасыз етіледі. Бұ л шамалардан тыс контрасты сезімталдылық тө мендейді.

Кө ру алаң ында, ө те ү лкен жарық тық тың болуы уақ ытша соқ ырлық туғ ызады, бірақ торлы қ абаттың жарық сезгіш элементтерінің зақ ымдалуына да алып келуі мү мкін.

К ө р у ө т к і р л і г і - жекелеген нысандарды минимальды ажырата алу қ абілеттілігі. Қ алыпты кө з 1° бұ рышпен кө рінетін екі нү ктені ажырата алады, ө ндірістік жағ дайларда жарық тық жағ дайдың басқ а да шарттарымен қ атар жарық тандыруда кө ру ө ткірлігіне ү лкен ә сер етеді. Жарық тандырудың белгілі бір дең гейлерге дейін ө суімен қ атар кө ру ө ткірлігі де жоғ арылайды.

Ұ сақ заттар мен жекелеген бө лшектерді қ ысқ а мерзімде ажырату қ ажеттілігімен байланысты, жұ мысты сә тті орындау ү шін оларды ажырату жалдымдағ ы маң ызды болып келеді, ол к ө з б е н қ а б ы л д а у ж ы л д а м д ы ғ ы. Бұ л қ ызмет тү рі де жарық тандыруғ а тікелей байланысты.

Қ арастырылатын заттың бейнесін кө з, тек нақ ты кө ру жұ мысына жұ мсалынғ ан жалпы уақ ыттың тек аз ғ ана бө лігінде сақ тап қ ала алады, бұ л кө здің бө лшектің бейнесін анық сақ тап қ алу қ абілетіндегі а н ы қ к ө р у т ұ р а қ т ы л ы ғ ы деп аталады.

Бұ л қ ызметтің жағ дайы анық кө ру уақ ытының қ арастырылатын бө лшекті жалпы қ арау уақ ытындағ ы қ атынаспен анық талады. Жарық тандыру дең гейінің жоғ арылауы кезінде анық кө ру тұ рақ тылығ ының жоғ арылауы жә не жұ мыс барысында кө здің шаршауы нә тижесінде, оның тө мендеуі байқ алады. Жарық тандырудың бірдей жағ дайлары кезінде анық кө ру тұ рақ тылығ ы, аз кернеулікті жұ мыста кернеулі жұ мысқ а қ арағ анда жоғ ары болады.

Кө ру жұ мысын орындағ ан кезде тү сті сезіну сияқ ты кө ру қ ызметіне белгілі бір орын беріледі. Т ү с т і а ж ы р а т у м е н байланысты жұ мыстарды орындағ анда бұ л қ ызметтің маң ызы арта тү седі.

Тү сті сезінудің ең жақ сысы, табиғ и жарық тандыруда (кү н кө зімен), сонымен қ атар тү стілігіне тү зету енгізілген люминисцентті шамдармен жасалынады.

Тү сті сезіну басқ а да кө ру қ ызметтеріне ә серін тигізеді. Кө ру ө ткірлігі, кө збен қ абылдау жылдамдығ ы, анық кө ру тұ рақ тылығ ы, ең соң ында кө ру қ абілеттілігі спектрдің сары бө лігінде ең жоғ ары шегіне жетеді жә не шеттеріне қ арай бағ ытта біртіндеп тө мендейді, соның ішінде ең тө мен кө рсеткіштер кө к тү ске тә н.

Оң тайлы тү стер аумақ кө здің максимум спектральды сезімталдылығ ымен монохроматты сә улеленуге сә йкес келеді.

Кө ру жұ мысының сә тті болуында к ө р у б е й і м д і л і г і (адаптация), яғ ни кө здің ө згерген жарық тану жағ дайына бейімделуі маң ызды орын алады. бейімделу ү рдісінің арқ асында кө ру анализаторы жарық тандырудың кең диапазондарында жұ мыс істеуге қ абілетті. Жарық пен қ араң ғ ылық бейімделу тү рлерін ажыратады. Жарық қ а бейімделу - кө здің кө ру алаң ының жоғ ары жарық жағ дайында жұ мыс істеуге бейімделуі. Жарық қ а бейімделу кө ру алаң ында жарық жоғ арылағ ан кезде тез жү реді - 5-10 минут; қ араң ғ ылық бейімделу - кө здің кө ру алаң ындағ ы аса тө мен жарық тық қ а бейімделуі, баяу болады (30 минуттан 2 сағ атқ а дейін). Бейімделу ү рдісі фотохимиялық жә не жү йкелік ү рдістермен, кө здің торлы қ абатындағ ы рецептивтік алаң дардың қ айта қ ұ рылуымен, кө з қ арашығ ының (қ арашық рефлексі) диаметрінің ө згеруімен жү реді.

Жарық дең гейінің жиі ө згеріп тұ руы кө ру қ ызметтерінің тө мендеуіне, кө здің шектен тыс бейімделуі салдарынан, зорығ уғ а алып келеді. Ең бектің ауырлығ ымен жә не жиі қ айта-қ айта бейімделумен байланысты кө здің зорығ уы кө рудің жә не жалпы жұ мысқ а қ абілеттіліктің тө мендеуіне алып келеді.