Жас өспірімдер еңбегінің гигиенасы

Жас ө спірімдер ең бегінің гигиенасы, жас ө спірімдердің ең бек шарттарын гигиеналық қ адағ алау Ең бек заң ына сү йенеді, ең бек жә не ең бек тө лем мә селері Қ Р Министрлігі Кең есінің Мемлекеттік комитетпен бірлескен № 629 қ аулысына сай, жасы 18-ге толмағ андарғ а ең бектенуге рұ қ сат етілмеген ө ндірістер, мамандық тар, мамандардың жә не жұ мыс істейтіндер тізімдері бекітілген, халық шаруашылық тарында ә р тү рлі салаларда жас ө спірімдерді жұ мысқ а жә не ө ндірісте жұ мыс істеуге ү йретуге, дә рігердің келісімдік кө рсетулері бойынша Қ Р ДМ -мен, мамандарды техникамен оқ ытатын Мемлекеттік комитеті бекіткен қ аулысы бойынша рұ хсат етіледі. Ә рбір тізімде ү йренуге кедергі келтіретін кә сіби аурулардың жә не физикалық кемшіліктердің атаулары жазылып, сонымен қ атар ү йренуге алынатын жас ө спірімдердің жынысы жә не ең тө менгі жасы кө рсетілген.

Қ Р ДМ жас ө спірімдерге дә рігерлік кө мек кө рсету ұ йымын жақ сарту туралы № 729 бұ йрық шығ арғ ан, «Жас ө спірімдерге дә рігерлік-кә сіби консультация (кең ес беру) ө ткізу туралы ә дістемелік нұ сқ аулар, алдын ала жә не ә рдайым жасө спірімдерге дә рігерлік тексерулер ө ткізу бойынша ә діс- темелік нұ сқ аулары бар.

Жас ө спірімдер ең бек етіп жә не оқ у оқ итын мекемелерді қ адағ алау реті СЭС жұ мысы нұ сқ ауының балалар жә не жас ө спірімдер гигиенасы бө лімінде, СЭС оқ у тә ртібін жә не колледж, ПТУ жә не жұ мысшы жасө спірімдердің ең бегін бақ ылау жұ мысы бойынша ә дістемелік хатпен реттеледі.

Жас ө спірімдердің ең бегін қ орғ ау заң ы 18 жасқ а толмағ ан жастардың дене бітімінің дамуы, пісіп жетілуі ә лі аяқ талмағ ан жә не организмінің қ ол-айсыз ө ндірістік факторларғ а ү лкен сезімталдығ ының болуына негізделген. Бұ л жас аумалы-тө кпелі мерзім, жыныстық жетілу уақ ыты, қ алыптасу мерзімі, гигиеналық тә ртіпті айқ ындауда, дә рігерлік қ ызмет кө рсету жә не бақ ылау жұ мыстарында анотомиялық жә не психофизиологиялық ерекше-ліктерін мұ қ ият есепке алуды қ ажет етеді.

Осындай жастың негізгі ерекшеліктерінің тіршілік функцияларының барлығ ының тез жетілуі, энергиялық ө су, дене бітімінің ө суі, зат алмасудың маң ызды қ озғ алысымен байланысты, барлық эндокринно-вегетативті жү йелер жә не жү йке-психикалық салалар терең қ айта қ алыптасады. Бұ л жаста сү лде жә не бұ лшық еттердің жылдам ө суі байқ алады, ә сіресе байланыстырушы буын аппараттарының ә лсіздігі, бұ лшық еттерінің тез шаршағ ыштығ ы, қ ан айналымының ауытқ уы, жү рек жұ мысының тез ө сіп жатқ ан организмге ү лгермеуі. Организмде нейрогуморальных қ атынастарда терең қ айта қ алыптасу мен сабақ тас вегетативті жү йке жү йелерінде орнық сыздық байқ алады, ас қ орту жолдары6 секреторлық қ ызметтер ауытқ иды, тыныс алу жү йесі де тү бегейлі ө згеріске ұ шырайды.

Жас ө спірімдік мерзімде жыныс мү шелер толысады, сондық тан бар-лық жү йке-психикалық ортада қ айта қ алыптасу процесі жү реді. Жасө спі-рімдердің энергиялық ө суі жә не тез дене бітімінің дамуы, зат алмасудың терең ауытқ уына байланысты. Осы жаста қ оректендіргіш заттардың қ ажет-тілігі басқ а мерзімдерге қ арағ анда жоғ ары. Қ ысқ аша келтірілген осындай жас ө спірімдік жастағ ы физикалық ерекшеліктер, жас ө спірімдер организміне ө ндірістік факторлардың қ олайсыз ық палын болдырмайтын гигиеналық заң ғ а сү йену жә не техникалық шаралар кешенінің негізі.

Ең бек заң ы, ең бек шарттарына жә не жастардың ең бегін қ орғ ауғ а ба-ғ ытталғ ан жең ілдіктер мен шектеулерді орнатады. Жасы 18-ге толмағ ан жас-тардың бә рі жұ мысқ а қ абылданар кезде, алдын ала дә рігерлік тексеруден ө те-ді жә не ары қ арай 18-ге толғ анша алдын алу дә рігерлік тексерулерге міндет-ті тү рде кө рінеді. Жасы 16-ғ а толмағ андарды жұ мысқ а қ абылдауғ а рұ қ сат ет-ілмейді. Тек қ ана, кейбір ерекше жағ дайларда жасы 15-16-дағ ы жастарды кә сіподақ ұ йымымен келісімі бойынша қ абылдайды, бірақ міндетті тү рде ө ндірісте ү йретуі ғ ана ү шін. Жә не де жас ө спірімге қ андай жұ мыс тапсырылатыны, ол оның денсаулығ ына зиян келтірмейтіні анық талады..

16-18 жастағ ы жастар ү шін жұ мыс аптасының ұ зақ тығ ы 36 с, 15-16 жастағ ы жастар ү шін - 24 с., қ ойылғ ан. Оларды тү нгі жә не мерзімінен тыс жұ мыстарғ а тарту; демалыс кү ндерде жұ мыс істетуге тыйым салынғ ан. Бұ л жастарғ а кү нтізбелік 1 айғ а жыл сайын демалыс беріледі, ә сіресе жаздыгү ні, бірақ демалысты ө здері қ алағ ан уақ ытында ала алады. Жастарды ә кімшілік тарапынан жұ мыстан шығ ару, тек қ ана ФЗЖК келісімімен, жә не кә мелетке толмағ ан жастар комиссиясының рұ қ сатымен, сонымен қ атар міндетті тү рде жұ мысшығ а басқ а мекемеде жұ мыс ұ сынылады. Жасы 18 толмағ ан жастарды 200-дей ө ндірістерде жә не 3000 мамандық тарғ а жә не арнайы бекітілген тізімдер бойынша мамандық тарғ а жұ мысқ а алу рұ қ сат етілмейді.Ауыр жү к таситын жұ мыстарда, жастардың ең бегін қ олдану шектелген, ал егер жұ мыс тек ауыр кө теретін жұ мыс болса, жү ктің салмағ ы 4.1 кг-нан аспауы тиіс. Гигиенист дә рігер міндетті тү рде6 мекемелердің жә не кә сіпорындардың басшылары, жас ө спірімдердің ең бегін қ орғ ау туралы заң ды жә не нормативті қ ұ жаттар бойынша талаптарын орындауын қ адағ алауы тиіс, медициналық тексерулерді ұ йымдастыруғ а, қ атысуғ а, олардың ең бек шарттарын жақ сартуғ а жә не аурушаң дық ды азайтуғ а арналғ ан шараларды ә зірлеуге міндетті.