ВАКЦИНАЛЫҚ ЖӘНЕ САРЫСУЛЫҚ АЛЛЕРГИЯСЫ

Пирке бірінші рет сарысу ауруын денеге жайылғ ан Артюс реакциясы деп сипаттады. Сарысу қ ұ йғ анда кө бінесе жедел сарысу ауруы дамиды. Сарысу ауруының созылмалы тү рі ә ртү рлі дә рілердің жә не химиялық препараттардың ә серінен пайда болады. Сарысу ауруының жедел тү рінде жедел гломерулонефрит, геморрагиялық васкулит дамиды. Созылмалы тү рінде аутоиммунды аурулар, сарысу коллагенозы пайда болады. Сарысу белогі адам қ анында бір ай сақ талады. Аурудың дамуы белоктардың мө лшеріне байланысты. Жылқ ы сарысу белогының жә не преципитиндердің комплексі антиген болып саналады. Сарысу ауруындағ ы аллергиялық реакциясындағ ы антиденелер - осы комплекске қ арсы қ ұ рылғ ан екіншілік антиденелер. Қ анда ертінді иммундық комплекс реакциясы дамиды. Сарысу ауруының дамуында антиденелер (иммуноглобулиндер М жә не G) жә не комплемент қ атысады. Аллергиялық реакция дамуына антиденелер титрі 8-14 кү н ө ткенде жеткілікті болады. Ертінді имммунды комплекстер ішкі мү шелердің жә не капиллярлардың зақ ымдануының клиникасын дамытады.

Аурудың қ айталануы (рецидиві) иммуноглобулин G-дің пайда болуымен жә не оның қ анда сақ талғ ан сарысу белоктарымен байланысуына байланысты. Мұ ндай жағ дайда ауру бірнеше айғ а созылады.

Қ олданылатын барлық вакциналар жә не сарысулар сенсибилизация береді. Бірнеше антигені бар вакциналардың аллергиялық қ асиеті жоғ ары. Вакцина еккенде, оның барлық антигендеріне қ арсы антиденелер тү зіледі. Адам мү шелеріне туыс антигендері бар вакциналар аутоиммунды процесс дамуына ә келеді. Иммунизацияғ а еккен вакцина адам организмінде сенсибилизация реакциясын дамытады. Қ анда медиаторлар, гистамин, ацетилхолин кө бейеді. Қ ан элементтерінің реакциясы байқ алады. Шеткі қ анда эозинофилдер мен лимфокиндер кө бейіп, лейкоциттер мен тромбоциттер азаяды.

Сарысу ауруының клиникасы жетінші кү ні дамиды, оны “сарысу ауруының синдромы” деп атайды.

Алллергиялық аурулар анамнезінде бір ауруы бар балаларда (диатез, мұ рын-жұ тқ ыншақ инфекциялары, жү ктілік кезінде токсикоз болса, резус-дә л келмесе) дамиды

Сарысу қ ұ йғ аннан кейін 7-20 кү н ө ткенде теріде бө ртпе, қ ызба, лимфа бездерінің шошуы, буындардың ісінуі байқ алады. Кейде нефрит, васкулит, коронарит дамуы да мү мкін.

Аллергиялық реакциялар КДС жә не АКДС вакцинасын қ айталап бергенде бірден немесе бірнеше сағ ат ө ткенде пайда болады. Анафилакциялық шок вакцина бергеннен кейін 1-7 сағ атта дамиды. Вакцинадан кейін есекжем, Квинке ісігі, экзема болуы да мү мкін. Кө пшілігінде аллергиялық реакция 2-4 тә улік ө ткенде кө рініп, 4-5 кү нге созылады. Кейде аллергиялық реакция 8-16 кү н ө ткенде дамып, қ андағ ы антиденелер тү скен антигендерді ертінді иммунды комплекске айналдырады.

Аллергиялық реакцияны IgE-нің Fc-фрагменті жү ргізеді.

Сарысу ауруында 85% терінің, 70%-қ ызба, 25%-лимфа тү йіндерінің шошуы, буындардың ө згеруі-20% болып, басқ а мү шелер де зақ ымданады.

Кө кжө тел вакцинасын алғ андардың аллергияғ а бейімділігі болса, бронх демікпесі бірінші егуден кейінде дамуы мү мкін. Сонымен бірге балаларда псевдокруп, спастикалық бронхитте кездеседі. Нефропатия, энцефалит, энцефаломиелит сияқ ты ауыр асқ ынулары болғ аны да белгілі. Энцефалиттер баяу аллергиялық реакциясымен, аутоиммунды компонентпен жү реді. Кө кжө тел вакцинасы аллергиялық реакцияны жиі береді.

Сарысу ауруының ауыр тү рінде дене ыстығ ы жоғ ары, полиморфты бө ртпе, тыныс алу жолының қ абынуы, ауыз қ уысында энантемалар, энтерит, эндокардит, энцефаломенингит дамып, ауыру бір айғ а созылады.

Сарысу ауруының орта ағ ымды тү рі, кө бінесе терінің зақ ымдануымен білініп, 2 аптағ а созылады.

Жең іл тү рінде - еккен жерде есекжем, бездер шошиды.

Сарысу ауруын емдеуге антигистаминдік дә рілерді жә не кортикостероидтерді қ олданады.

Профилактикасы. Кейде вакцина егуден бұ рын немесе егуді жалғ астыруғ а аллергологпен ақ ылдасу жө н. Басқ адай ауруы бар кісілерді егуге болмайды. Аллергиялық ауруы болғ анда да, аллергологке кө рсетіп, 1-2 жылғ а дейін егуге болмайды. Лейкопениясы, тромбоцитопениясы бар, гаммаглобулиндері кө бейген балаларды екпейді. Егу алдында тері ішіне (физиологиялық ертіндісімен 10рет ертілген 0, 1 мл вакцинаны) сынама қ ояды. Егерде сынама оң болса вакцинаны екпейді. Гиперсезімталдығ ын басу ү шін антигистаминдік дә рілермен емдеп, антигені жоқ тағ ам тағ айындап барып, кейін егеді. Ә ртү рлі вакциналармен егудің аралығ ы екі айдан қ ысқ а болмауы керек.

Сарысуды Безредка ә дісімен береді. Сіреспеге қ арсы сарысу дифтерияғ а қ арсы берілетін сарысуғ а қ арағ анда, аллергиялық реакцияны ө те жиі береді.