Электрмен Қоректендіру аппаратурасы

Темір жол автоматикасы мен телемеханикасы қ ұ рылғ ыларын электрмен қ оректендіру негізінен кернеуі 6 немесе 10 кВ жоғ ары вольтты сигналдық желіден, сонымен қ атар кернеуі 220 немесе 380 В электр желісінен жү зеге асырылады.

Қ ұ рылғ ыларды қ оректендіру ү шін тү зеткіштер, трансформаторлар, тү рлендіргіштер мен аккумуляторлар пайдаланылады. Тү зеткіштер бір фазалы ауыспалы токты тұ рақ тығ а тү зетуге арналады. Автоматика мен телемеханика қ ұ рылғ ыларында олар буферлік жү йе бойынша аккумуляторлық батареялармен жұ мыс жасауғ а жә не реле тізбектерін тікелей тұ рақ ты токпен қ оректендіруге арналғ ан. ВАК типті тү зеткіштер кең қ олданыс тапқ ан. ВАК тү зеткіші тө мендетуші трансформатордан жә не кө пір сұ лбасы бойынша қ ұ растырылғ ан тү зетуші элементтен тұ рады. Трансформатордың алғ ашқ ы орамасы кернеуі 110 немесе 220 В, жиілігі 50, 75 Гц ауыспалы ток тізбегіне қ осылады. Екінші орама тү зетуші элементке қ осылады. Тү зеткіш шығ ысынан тү зетілген тұ рақ ты ток алынады.

Кернеуі 12В аккумуляторлық батареяларды зарядтау ү шін зарядтық -буферлік қ ұ рылғ ы (ЗБҚ) пайдаланылады. Ол буферлік режимде немесе кү шей-тілген заряд режимінде жұ мыс жасай алады. Бір режимнен екіншіге ауысу автоматты тү рде орындалады. Аккумулятордағ ы кернеуді 2, 1В-қ а дейін тө мен-деткен жағ дайда қ ұ рылғ ы кү шейтілген заряд режимінде жұ мыс жасай бастай-ды, кернеуді 2, 5В-қ а дейін кө терген жағ дайда ол буферлік режимге ауысады.

Станцияларда стрелкалы электр жетектерді кернеуі 16В тұ рақ ты ток электр қ озғ алтқ ыштарымен қ оректендіру ү шін ВУС-1, 3 типті тү зету қ ұ рылғ ысы пайдаланылады, ол жиілігі 50-400 Гц бір фазалы ауыспалы токты тү зетеді. Бұ л қ ұ рылғ ы ә р иығ ында екі диодтары бар кө пір типті болып келеді. ВУС-тың шығ ыстағ ы номинал қ уаты 1, 3 кВт.

Трансформаторлар автоблоктау мен электрлік орталық тандырудың ә р тү рлі тізбектерін ауыспалы токпен қ оректендіруге арналғ ан жә не сызық тық, жолдық, сигналдық, релелік, кү штік, оқ шаулаушы жә не кө мекші тү рлерге бө лі-неді. ОМ типті сызық тық трансформатордан басқ алардың барлығ ында табиғ и салқ ындау бар жә не сө реге орнатыла алады немесе қ абырғ ағ а іліне алады.

ОМ типті сызық тық трансформатор (бір фазалы майлы) автоблоктаудың жоғ ары вольтты ү ш фазалы желісінің шығ арылғ ан кү штік таянышына орнатылады жә не 6 немесе 10 кВ жоғ ары кернеуді 230 немесе 115 В тө мен кернеуге тү рлендіруге арналғ ан. Трансформатор қ уаты 063 немесе 1, 25 кВА болуы мү мкін.

ПОБС (жолдық бір фазалы қ ұ рыш ө зекті қ ұ рғ ақ), ПТ жә не ПРТ типті жол трансформаторлары ауыспалы токтың рельс тізбектерін қ оректендіруге арналғ ан. ПОБС трансформаторлар кернеуі 110 немесе 220В, жиілігі 50 немесе 75 Гц ауыспалы ток желісінен жұ мыс жасауғ а арналғ ан. ПТ жә не ПРТ типті трансформаторлар 110/220В жиілігі 25 Гц ауыспалы токтан жұ мыс жасайды. Жол трансформаторларының екінші орамасы секцияланғ ан, сондық тан ә р тү рлі кернеулер алуғ а кө мектеседі.

ПОБС типті трансформаторлар кодтық рельс тізбектерінде автономдық жә не тұ рақ ты ток электр тартқ ышы бар орындарда кең інен пайдаланылады. Олардың екінші орамалары секцияланғ ан екі ІІ жә не ІІІ орамаларынан тұ рады (8-сурет). ІІ жә не ІІІ орама ө ткізгіштері арасына далдаша орнату арқ ылы ә р тү рлі кернеулер алуғ а болады. ПТ жә не ПРТ типті трансформаторлар ауыспалы токтың электр тартқ ышы бар жерлерде жиілігі 25 Гц ауыспалы токтың рельс тізбектерінде жол жә не рельс трансформаторлары ретінде пайдаланылады.

СОБС жә не СТ типті сигналдық трансформаторлар бағ даршам шамдарын қ оректендіруге арналғ ан. СОБС типті трансформаторында бірінші орамағ а 110 немесе 220 В кернеу беріледі, ал екінші орамада 20, 18 жә не 38В кернеу алуғ а болады. СТ типті сигналдық трансформатор бағ даршам шамдарының орталық қ оректендіруіне арналғ ан, оның бірінші орамасының кернеуі 220В тізбекке от релесінен кейін қ осылады.

Реле трансформаторларына РТ жә не РТЭ типті трансформаторлар жатады, олар ауыспалы токтың станциялық рельс тізбектерінде жоғ арылатушы трансформаторлар ретінде пайдаланылады.

ТС типті трансформаторлар (кү ш трансформаторы) электр орталық тан-дыру қ ұ рылғ ыларында пайдаланылады. Олар табиғ и ауамен салқ ындайды жә не қ уаты ә р тү рлі болады. Темір жол автоматикасы мен телемеханикасы қ ұ рылғ ыларында қ уаттылығ ы 25 кВА жә не т.б. трансформаторлар пайдаланылады.

Тү рлендіргіш жұ мысы индуктивті жә не сыйымдылық ты (9-сурет) контурдағ ы параметрлік қ оздыру қ ұ былысына негізделген. Алғ ашқ ы орама І жиілігі 50 Гц ауыспалы ток желісіне қ осылады. Шығ ыс орама ІІ С конденсаторымен бірге 25 Гц жиілікке келтірілген контур жасайды, бір уақ ытта екі ө зекті де қ амтиды, сондық тан олардың магниттік ағ ындары ә серінде болады, олар онда қ.қ.с. туғ ызбайды, себебі қ арсы бағ ытталғ ан. Бірінші орамадан кейін бірізділікпен УО диоды қ осылады, ол жиілігі 50 Гц ауыспалы токты толық су тоғ ына тү рлендіреді. Ө зектердегі магниттік ағ ын 1 с 50 рет ө згеріп отырады. Дә л осылай шығ ыс ІІ ораманың индуктивтілігі де ө згеріп отырады. Тү рлендіргіштің шығ ыс контуры 25 Гц жиілікке бапталғ ан жағ дайда, тү рлендіргіш шығ ысында жиілігі 25 Гц ауыспалы ток пайда болады.