Рельс тізбектерін топтау

РТ кө птеген тү рлері бар, сондық тан пайдаланудың нақ ты жағ дайларында жол қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету қ ажеттілігі бар. Барлық РТ жұ мыс жасау принциптері, қ оректендіруші ток тү рі, рельстерге сигналдық токты беру, кері тартқ ыш токты жө нелту жә не АЛС қ ұ рылғ ылары жұ мысының қ абаттасу тә сілімен, сонымен қ атар, қ олданылу орнына байланысты топталады.

Жұ мыс жасау принциптері бойынша РТ қ алыпты тұ йық талғ ан жә не қ алыпты ажыратылғ ан тү рлерге бө лінеді. РТ қ алыпты кү йі дегеніміз рельс тізбегінің жылжымалы қ ұ рамнан бос кү йі.

Қ алыпты тұ йық талғ ан РТ (10-сурет) жол релесі ІІ мен қ оректендіру кө зі оның ә р тү рлі ұ штарына қ осылғ ан. Сондық тан рельс тізбегі бос болғ ан уақ ытта релеге ток қ осылып тұ рады, рельс тізбегінің бос болуын жә не оның барлық элементтерінің дұ рыс жұ мыс жасауын қ адағ алайды, ал рельс тізбегін жылжымалы қ ұ рам иемденген жағ дайда реле зә кірді тү сіреді, осылай рельс тізбегінің бос еместігі тіркеледі.

Қ алыпты ажыратылғ ан РТ (12-сурет) жол релесі ІІ қ алыпты қ оздырыл-мағ ан, себебі қ оректендіру кө зі мен жол релесі РТ бір ұ шына орналастырылады. Рельс тізбегінде пойыз қ ұ ламалары болғ ан уақ ытта жол релесі ІІ қ озады, себебі ол арқ ылы I_р ток жү ре бастайды. Бос болғ ан уақ ытта қ алыпты ажыратылғ ан РТ оның элементтерінің дұ рыс жұ мыс жасауы қ адағ аланбайды, сондық тан мұ ндай РТ сұ рыптау дө ң естерінде ғ ана пайдаланылады.

Қ алыпты тұ йық талғ ан РТ-де бос кү йінде оның барлық элементтерінің дұ рыс жұ мыс жасауы қ адағ аланатындық тан, мұ ндай РТ негізгі болып табылады. РТ ары қ арай топтау қ алыпты тұ йық талғ ан РТ жататын болады.

Қ оректендіруші ток тү ріне байланысты РТ тұ рақ ты жә не ауыспалы токты болады. Тұ рақ ты токтың рельс тізбектері тек автономды тартқ ышты учаскелерде пайдаланылады. Ауыспалы токтың рельс тізбектері кең ірек таралғ ан. Олар электр тартқ ышты учаскелерде де, автономды тартқ ышты учаскелерде де пайдаланылады. Ауыспалы токтың рельс тізбектері ө зара рельске берілетін сигналдық токтың жиілігімен ерекшеленеді.

Сигналдық токты рельстерге беру тә сілі бойнша ү здіксіз, импульстік жә не кодтық қ оректенетін РТ болады.

Ү здіксіз қ оректенетін бос РТ сигналдық ток рельстерге ү здіксіз беріледі жә не жол релесі қ озғ ан кү йде болады. Импульстік қ оректенетін бос РТ сигналдық ток рельстерге жү йелі біркелкі импульстермен беріледі жә не рельс релесі импульстік режимде жұ мыс жасайды.

Кодтық қ оректенетін РТ бос болғ ан уақ ытта сигналдық ток рельстерге ұ зақ тығ ы ә р тү рлі бір, екі немесе ү ш импульстен тұ ратын кодтық сигнал тү рінде беріледі, жә не жол релесі қ абылданатын кодтар тактісімен бірге кодтық режимде жұ мыс жасайды.

Кері тартқ ыш токты оқ шаулаушы тү йіспелерді айналдыра жө нелту тә сілі бойынша бір тінді жә не екі тінді РТ болады.

Бір тінді РТ тартқ ыш ток жолдың бір рельс тіні бойынша ө теді (13-сурет). Тартқ ыш токты I_Т жө нелту ү шін шектес РТ жататын тіндер арасына тартқ ыш жалғ ағ ыштар К орнатылады. Бір тінді РТ тартқ ыш ток ә серіне кө бірек ұ шырағ ан, бұ л олардың жұ мыс сенімділігін тө мендетеді. Мұ ндай РТ станцияларда, жауапкершілік жоқ жолдарда жә не рельс тізбегінің ұ зындығ ы 500 м дейінгі стрелкалы учаскелерінде пайдаланылады.

АЛС қ ұ рылғ ылары жұ мысының қ абаттасу тә сілі бойынша рельс тізбектері реле жә не қ оректендіруші ұ штардан кодтала алады.

РТ қ олдану орнына байланысты тарамдалмағ ан жә не тарамдалғ ан болып бө лінеді. Тарамдалмағ ан РТ-да тарамдар жоқ жә не мұ ндай рельс тізбектерімен қ абылдау-жө нелту жолдары, станциялардағ ы стрелкасыз учаскелер мен аралық тардағ ы блок-учаскелер жабдық талады. Тарамдалғ ан РТ стрелкалы ауыстырулары бар станциялық учаскелерде орнатылады.