Göylərdə və yerdə olanlar Allaha məxsusdur. Həqiqətən, Allah – Zəngindir, Həmdəlayiqdir”.

Fö vqə luca bildirir ki, gö ylə rdə və yerdə olan nə varsa, Ona mə xsus­dur. Ali və aş ağ ı alə mlə r tam və bü tü nlü klə Onun hakimiyyə ti altı ndadı rlar və Allahı n qə ­də r, sə mavi din və ə dalə tli ə və z qanunları na tabedirlə r. Bü tü n mə xluqlar – Onun qulları dı r. Onlar Onun iradə sində n ası lı dı rlar və Kainatda hakimiyyə tə malik ol­ma­dı qları halda, Allahı n var-dö vlə ti və qü drə ti hü dudsuz və mü kə m­mə l­dir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) heç nə yə mö htac deyil və Onun mə xluqları ü ç ü n zə ruri olan heç nə yə tə lə bat hiss etmir. Fö vqə luca buyurur: “Mə n onlardan nə ruzi istə yirə m, nə də Mə ni yedirmə lə rini istə yirə m” (Zariyat, 51/57).

Peyğ ə mbə rlə rin və mö minlə rin, ş ə hidlə rin və ə mə lisaleh insanları n xeyirxah ə mə llə ri Allaha heç bir fayda verə bilmə z, amma onlar xeyirxah iş lə ri gö rə nlə rin ö zlə rinə fayda verir. Allah nə Ö z qulları na, nə də onları n xeyirli ə mə llə rinə mö htac deyil. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) qulları na hə m bu dü nyada, hə m də ö ldü kdə n sonra hə diyyə lə r ə ta edir və bu Onun Zə ngin­liyinin və Ö zü nə bə sliyinin kamilli­yini tə sdiq edir. Onun ilahi varlı ­ğ ı ­nı n ayrı lmaz mə ziy­yə ti olan ə n kamil tə rif də Ona mə xsusdur. Allah ə n gö zə l və hə rtə rə fli mə dh olunmağ a layiqdir. Onun ilahi varlı ğ ı və Onun qü sursuz sifə tlə ri də hə mdə layiqdir, ç ü nki onlar ə zə mə t və ka­millik tə cə ssü mü dü r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə mç inin hə m bu dü nyada, hə m də ö lü mdə n sonra Ö z mə xluqları ü ç ü n mü ə yyə n etdiyi qismə tlə rinə və onları n arası nda baş verə n ixtilafları aradan qaldı rması ilə ə laqə dar qə bul etdiyi qə rarla­rı na, ə mə llə rinə və yaratdı qları na, qadağ aları na və hö kmlə ri­nə gö rə də tə rifə layiqdir.

ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ

Gə r yerdə ki bü tü n ağ aclar qə lə m və də niz isə mü rə k­kə b olarsa və sonra ona yeddi də niz də ə lavə edilə rsə, Allahı n Sö zlə ri bitib-tü kə nmə z. Hə qiqə tə n, Allah – Fö vqə lqü drə tlidir, Mü drikdir”.

Fö vqə luca Ö zü nü n ilahi nitqinin kamilliyi və ə zə mə tində n xə bə r verir. Allahı n nitqinin bu bə nzə rsiz tə sviri insanları n qə lbini heyrə tlə ndirir, insan ağ lı nı valeh edir və tə fə kkü r sahiblə rində Rə bbi də rk etmə yə hə və s yaradı r. Ə gə r yer ü zü ndə ki bü tü n ağ aclardan qə lə m hazı rlansaydı, də niz və okeanlar mü rə kkə bə ç evrilsə ydi, yenə də onlar Allahı n sö zlə rinin tü kə n­mə si ü ç ü n bə s etmə zdi, ç ü nki bundan ç ox-ç ox ə vvə l qə lə mlə r sı nı b-dağ ı lar və də nizlə r quru­yardı. Bu mü qayisə hə qiqə tdə n uzaq olan mə cazi mə na daş ı mı r. Fö vqə luca və Fö vqə lxeyirxah Allaha yaxş ı mə lumdur ki, insan tə fə kkü rü bir sı ra ilahi mə ziy­yə t­lə ri qavramaq gü cü nə sahib deyil. Fö vqə luca Allah onu da bilir ki, Rə bbi də rk etmə k ə n gö zə l, ə n ş ə rə fli və ə n lə yaqə tli nemə tlə rdə n biridir. Hə rç ə nd insan Allahı bü sbü tü n də rk etmə qa­bi­liyyə tinə malik olmasa da, o, Allahı qismə n də rk etmə k imkanı ndan mə hrum deyil və buna gö rə Fö vqə luca Rə bb Ö z qulları na, onları n kö ksü nü yarı b, qə lbini nurlandı ran biliyi aç mı ş dı r. Mü sə lmanlar isə insan ağ lı nı n anlaya bilə cə yi biliklə ­rin vasitə si ilə ağ ı lla izah edilmə si mü mkü n olmayan biliklə rin gerç ə kliyini ə sas­lan­dı rı rlar. Onlar, insanları n ə n lə yaqə tlisinin, ö z Rə bbi haqqı nda baş qaları ndan ç ox yaxş ı mə lumatı olanı n (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) sö zlə rini tə krar­layı r və deyirlə r: “Ey Rə bbimiz! Biz Sə ni Sə nin layiq olduğ un kimi tə rif edə bil­mirik, ç ü nki yalnı z Sə n Ö zü nü layiqincə tə riflə mə yə qadirsə n”. Hə qiqə tə n də, Fö vqə luca Allah mə xluqları ­nı n Onu mə dh etdiklə ri tə rifdə n ç ox yü ksə kdə dir!

Mü zakirə etdiyimiz mü qayisə yə gə ldikdə isə, o, insan ağ lı nı n tam mə nada qavramağ a qadir olmadı ğ ı bir ş eyin mə nası nı də rk etmə k ü ç ü n onlara kö mə k edir. Hə tta ayə də qeyd olunan ağ aclar və okeanlar qat-qat daha ç ox olsaydı lar belə, insan onları n yox olması nı tə sə vvü r edə bilə rdi, ç ü nki onları n hamı sı yaradı l­mı ş dı r. Fö vqə luca Allahı n sö zlə rinə gə ldikdə isə, onları n tü kə nmə sini tə sə vvü r etmə k mü mkü nsü zdü r. Bundan baş qa, naslar[199] və mö hkə m mə na ona də lalə t edir ki, Allahı n sö zlə ri tü kə nmə zdir, ç ü nki, yalnı z Xaliqdə n və Onun ilahi sifə tlə rində n baş qa, bü tü n varlı qları n sonu vardı r. Fö vqə luca buyurur: “Hə qiqə ­tə n, son hə dd Rə bbinə də kdir” (Nə cm, 53/42).

Fö vqə luca Allahı n nə ə zə linin, nə də sonunun olmadı ğ ı nı də rk edə ­rə k, baş a dü ş ü rsə n ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan), yalnı z insan zə kası nı n tə sə vvü r edə bilə ­cə yi istə nilə n zamanlardan ə vvə llə r də mö vcud olmuş dur və insanı n tə sə vvü r edə bilə cə yi ə n uzaq gə lə cə k zamanlarda da mö vcud olacaqdı r.

Allah bü tü n zamanlarda mö vcuddur, hö kmlə r ç ı xarı r, danı ş ı r və istə ­diyini hə yata keç irir. Ə gə r O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bir ş ey etmə k istə ­yə rsə, heç nə Ona sö z demə yə və ya istə diyi iş i etmə yə mane olmağ a qadir deyil. Ə gə r insan bunu də rk edə rsə, onda o baş a dü ş ə r ki, mü zakirə etdi­yimiz ayə də ki mü qayisə, sadə cə, ö z Rə bbini də rk etmə k ü ç ü n qullara kö mə k edir. Allahı n sifə tlə rinə gə l­dikdə isə, onlar hə r hansı mü qayisə də n ucadı rlar.

Sonra Fö vqə luca Allah Ö zü nü n fö vqə lqü drə tinin hü dudsuzluğ unu və Ö z mü drikliyinin kamilliyini bə yan edir. Fö vqə lqü drə tli və Mü drik ad­ları – Onun gö zə l adları ndandı r. Fö vqə lqü drə t və ə zə mə t tə kcə Ona mə x­susdur. Ali və aş ağ ı alə mlə rdə mö vcud olan qü drə t və qü vvə lə rə gə ldikdə isə, onlar da bir olan Allah­dan tö rə mə dir. Ö z mə xluqları na gü cü O (Pak və Mü qə ddə s Olan) vermiş ­dir və Onun vermə diyi gü cə və qü drə tə malik olan yoxdur. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z fö vqə lqü drə ti sayə sində bü tü n mə xluqları nı idarə edir və onları n ü zə rində hö kmrandı r. O (Pak və Mü qə d­də s Olan) Ö z mü drikliyi sayə sində bü tü n varlı qları yaratmı ş və mə xluqları ­nı n hə yatı nı hikmə t və mə na ilə rö vnə q­lə ndirmiş dir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z mü drikliyi sayə sində hə mç inin hə r biri hikmə t və mə na ilə dolu hö kmlə r və qadağ alar nazil etmiş dir. Hikmə t – Onun bü tü n yarat­dı q­ları nı n və hö kmranlı ğ ı nı n gö zə ç arpan ə lamə tlə rində ndir.

ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ

Sizin yaradı lı ş ı nı z və dirildilmə niz bir nə fə rin yaradı lma­sı na və dirildilmə sinə oxş ardı r. Hə qiqə tə n, Allah – Eş idə ndir, Gö rə ndir”.

Fö vqə luca bu ayə də, insanı n tam mə nada tə sə vvü r etmə yə belə qadir ol­madı ğ ı, Ö z fö vqə lqü drə tinin mü kə mmə lliyini bir daha vurğ ulayı r. Bü tü n bə ş ə riy­yə ti yaratmaq və diriltmə k də bir insanı yaratmaq və ya diriltmə k kimi Allah ü ç ü n asandı r. Hə qiqə tə n, bu insan zə kası nı heyrə tlə ndirir. Ç ox bö yü k sayda insanları xə lq etmə k və ö ldü kdə n sonra onları bir an iç ində diriltmə k də, bir insanı xə lq etmə k və diriltmə k kimi, Allah ü ç ü n asandı r. Bu o demə kdir ki, ö lü mdə n sonra dirildilmə yə və tö rə dilmiş ə mə llə rə gö rə ə və z verilə cə yinə, Allahı n ə zə mə ti, gü cü və qü drə tinə yalnı z xə bə rsiz cahillə r tə ə ccü blə nirlə r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) istə nilə n sə si eş idir və istə nilə n mə xluqu gö rü r, axı Eş idə n və Gö rə n adları Onun gö zə l adları ndandı r.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ

Mə gə r sə n gö rmü rsə n ki, hə qiqə tə n, Allah gü ndü zü gecə ­yə qatı r və gecə ni də gü ndü zə qatı r və bə lli vaxtadə k hə rə kə t edə n gü nə ş i və ayı da ram etmiş dir. Allah sizin nə etdiklə ­rinizdə n xə bə rdardı r”.

Fö vqə luca xə bə r verir ki, O – Kainatı n Vahid Hö kmdarı və Rə hbə ri­dir. Onun hakimiyyə ti o qə də r mü kə mmə ldir ki, O, gecə ni gü ndü zə qatı r və gü ndü zü də gecə yə qatı r, hə mç inin onlar ü ç ü n mü ə yyə n edilmiş qay­daya tam uyğ un olaraq hə rə kə t edə n gü nə ş i və ayı idarə edir[200]. Bu qayda gü nə ş in və ayı n xə lq edildiyi zamanlardan bə ri pozulmamı ş dı r ki, Allahı n qulları na hə m bu dü nyada, hə m də ö ldü kdə n sonra faydalı nə ticə lə r ç ı xar­maq və nemə t ə ldə etmə k ü ç ü n kö mə k gö s­tə rə bilsinlə r. Gü nə ş və ay mü ­ə yyə n olunmuş mü ddə tə qə də r hə rə kə t edə cə klə r və bu vaxt ç atdı qda, onları n sə mada gediş inə son qoyulacaq və onlar qü vvə də n mə hrum edilə ­cə klə r. Bu, Qiyamə t gü nü baş verə cə kdir – gü nə ş dü rmə lə nib bü kü ­lə cə k, ay isə sö nə cə k. Bu elə bir gü n olacaq ki, yer kü rə si dağ ı lacaq və ə bə di hə yat baş layacaq [201]. Allah isə Ö z mə xluqları nı n xeyir və ş ə r ə mə llə ri haqqı nda hə r ş eyi də qiqliklə bilir. Ondan heç bir ş eyi gizlə tmə k mü mkü n deyil və buna gö rə hə r bir mə xluq layiq olduğ u ə və zi artı qlaması ilə alacaqdı r. Kim Allaha itaə tkar olarsa, o, mü kafatı nı alacaqdı r. Kim Ona itaə tsizlik gö stə ­rə rsə, cə zalandı rı lacaqdı r.

ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ

Bu ona gö rə dir ki, Allah – Haqdı r, və Ondan baş qa dua edi­lə nlə r saxtadı r və hə m də ona gö rə ki, Allah – Fö vqə lalidir, Ə n Bö yü k­dü r”.

Allah sizə Ö zü nü n ilahi sifə tlə ri və Ö zü nü n bö yü klü yü haqqı nda xə ­bə r ve­rir, ç ü nki Allah – Haqdı r. Onun ilahi mahiyyə ti – Haqdı r, Onun ka­mil sifə tlə ri – Haqdı r, Onun dini – Haqdı r, Onun elç ilə ri –Haqdı r, Onun və ­di – Haqdı r, Onun xə bə rdarlı ğ ı – Haqdı r və Ona ibadə t etmə k də Haqdı r. İ nsanları n Allahla yanaş ı ibadə t etdiklə ri uydurulmuş saxta “ilahlara” gə l­dikdə isə, onlar batildir. Onları n ilahi mahiyyə ti uydurma olduğ u kimi, “ilahi” sifə tlə ri də uydurmadı r. Ə gə r Allah o mə xluqları yaratmasaydı, on­lar heç vaxt mö vcud ola bilmə zdilə r. Ə gə r Allah onları n var olması nı istə ­mə sə ydi, onlar heç vaxt ö zlə ri mü stə qil hə yat sü rə bil­mə z­dilə r. Ə gə r bu mə xluqlar bu də rə cə də acizdirlə rsə, onda onlara ibadə t etmə k də ə bə s və faydası zdı r. Fö vqə lali və Ə n Bö yü k adları – Allahı n ə n gö zə l adları n­dan­dı r. Onun İ lahi Mahiyyə ti[202] bü tü n mə xluqları nı n fö vqü ndə dir, qü sur­suz sifə t­lə ri isə mə xluqları nı n keyfiyyə tlə rində n misilsiz qə də r mü qayisə edilmə z ü stü nlü k­də dir. O (Pak və Mü ­qə ddə s Olan), Ö z qulları nı n fö vqü ndə dir və onları Ö zü nü n iradə sinə ram et­miş ­dir. Bununla yanaş ı Allahı n İ lahi Mahiyyə ti və sifə tlə ri ə zə mə t­lidir və gö ylə rin və yerin bü tü n sakinlə rinin qə lbi Ona ehtiramla doludur.

ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ

Mə gə r sə n gö rmü rsə n ki, gə mi də nizdə Allahı n mə rhə mə ti ilə ü zü r ki, O Ö zü nü n bə zi də lillə rini sizə gö stə rsin? Hə qiqə tə n, bunda sə birli olanlar və ş ü kü r edə nlə r ü ç ü n də lillə r vardı r”.

Mə gə r sə n Allahı n Onun qulları na yö nə ltdiyi qü drə tinin, mə rhə mə ­tinin və qayğ ı sı nı n nə ticə lə rini gö rmü rsə n? O, də nizlə ri və okeanları insanları n ixtiyarı na vermiş dir və gə milə r də nizdə Kainat qanunları na mü ­vafiq ü zü r və bu Rə bbin mə rhə ­mə tinə və xeyirxahlı ğ ı na də lalə t edir. Allah insanlara ö z də lillə rini belə nü ­mayiş etdirir ki, onlar ö zlə ri ü ç ü n faydalı nə ticə lə r ç ı xartsı nlar və bundan fayda­lansı nlar. Lakin Allahı n də lillə rində n tə kcə sə birli və ş ü kü r edə n qulları ibrə t gö ­tü rü rlə r. Onlar mü sibə t zamanı sə bir edir və sevinc iç ində olanda Allaha ş ü kü r edirlə r. Onlar Allahı n hö km­lə rini sə birlə yerinə yetirir və gü nahlardan ç ə kinir, Allahı n qə də rinin ağ ı rlı ğ ı nı mə tinliklə daş ı yı r və Allaha maddi və mə nə vi nemə t­lə rə gö rə ş ü kü r edirlə r.

ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ

Dalğ alar qara buludlar kimi ü stlə rini ö rtə ndə, onlar dini xalis Allaha mə xsus sayaraq, Ona yalvarı rlar. O, onları xilas edib quruya ç ı xaranda isə, araları nda mö tə dil yol tutanlar olur. Lakin yalnı z qə ddar nankorlar Bizim ayə lə rimizi inkar edirlə r”.

Fö vqə luca gə midə olan insanları n dalğ alar onları n ü stü nü qara bu­ludlar kimi ö rtə ndə ö zlə rini necə apardı qları haqqı nda xə bə r verir. Hə min anda onlar Allaha sə mimiyyə tlə dua edirlə r. Lakin O (Pak və Mü qə ddə s Olan), onları sağ -salamat sahilə ç ı xartdı qdan sonra, onlar iki qrupa bö lü ­nü rlə r. Onları n bir hissə si elə oradaca Ona layiqincə ş ü kü r etmə yi yaddan ç ı xarı r, gü nah iş lə tmə yə baş la­yaraq, ö zü -ö zü nə zə rə r vurur. Digə rlə ri isə, ü mumiyyə tlə Onun mə rhə mə tini inkar edir və kafirliyi ü stü n tuturlar. Onlar Onun ayə lə rini rə dd edirlə r, ç ü nki xain və nankordurlar. Ə vvə lcə onlar deyirdilə r ki, onları hə lakdan xilas etsə, mü tlə q Ona minnə tdarlı q edə cə klə r. Lakin artı q indi onlar ö z andları nı və və dlə rini po­zurlar və nazil edilmiş nemə tə gö rə tə ş ə kkü r etmə k istə mirlə r. Axı Fö vqə luca Allah onları labü d ö lü mdə n xilas etmiş dir və tə kcə bu, onları Ona layiqincə ş ü kü r etmə yə mə cbur etmə liydi.

ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ

(31. 33) “ Ey insanlar! Ö z Rə bbinizdə n qorxun! Valideynin uş ağ ı nı və uş ağ ı n da valideynini xilas edə bilmə yə cə yi Gü ndə n də hş ə tə gə lin! Allahı n və di haqdı r. Qoy dü nya hə yatı sizi aldatması n və qoy o tovlayan da Allah barə də sizi yoldan ç ı xartması n! ”

Fö vqə luca insanlara ə mr edir ki, Allahdan qorxsunlar, yə ni Onun hö km­lə ­rini yerinə yetirsinlə r və Onun haramları nı pozması nlar. İ nsan buna gö rə Qiyamə t gü nü ndə n də hş ə tə gə lmə lidir. Hə min gü n o qə də r ağ ı r və və hş ə ­tə ngiz olacaq ki, hə r bir insanı tə kcə onun ö z taleyi narahat edə cə kdir. Nə ö vlad valideynlə rinin saleh ə mə llə rini artı ra bilə cə k və ya onları n gü nah yü kü nü yü ngü llə ş dirə bilə cə k, nə də valideynlə r ö z ö vladı na kö mə k edə bilə cə k. Hə r bir insan tə kcə ö z ə mə l­lə rinə cavab vermə li olacaq və ona dü ­ş ə n ə və zi alacaqdı r. Buna gö rə, Allahı n qulları bu Də hş ə tli gü nü yadda saxlamalı dı rlar ki, ö z imanları nı mö hkə mlə də bilsinlə r və tə qvalı lı qları nı artı ra bilsinlə r. Bu mə ziyyə t insanlara sə adə tə qovuş ­maqda və mü kafata layiq gö rü lmə kdə kö mə k edir və buna gö rə Allahı n tə qva­lı lı ğ a riayə t et­mə k, cə zadan ç ə kinmə k və ibrə tverici moizə lə rə qulaq asmaq hö kmü Allahı n qulları na bə slə diyi mə rhə mə tini tə sdiq edir. Buna gö rə də hə md yalnı z alə mlə rin Rə bbi Allaha mə xsusdur!

Ey insanlar! Allahı n və di – haqdı r. Buna ş ü bhə etmə k mü mkü n deyil­dir. Buna gö rə, mü kafata layiq olmayan iş lə r gö rmə yin, gö zə l və cazibə dar, lakin ə n bö yü k sı naq və yoldan sapma rolunu oynayan maddi nemə tlə rə aldanmayı n. Unutmayı n ki, ş eytan hə r vasitə ilə sizi aldatmağ a cə hd gö s­tə rir və bir anlı ğ a belə sizi rahat qoymur. Siz isə Allah qarş ı sı nda ö z və zifə ­lə rinizi yerinə yetirmə lisiniz. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), sizə mü ə yyə n mö hlə t tə yin etmiş dir. Bu mö hlə t baş a ç atdı qdan sonra hə r biriniz ö z ə mə l­lə rinə gö rə ə və z alacaq və Rə bbin qarş ı sı nda ö z və zifə lə rini yerinə yetirib-yetirmə diyi ondan soruş ulacaq­dı r. Elə buna gö rə də, siz bu mə sə lə yə xü ­susi diqqə t yetirmə li və Allah qarş ı ­sı nda və zifə lə rin yerinə yetiril­mə sini ö zü nü zü n bir nö mrə li və zifə si etmə lisiniz. Bu yolda sizi bö yü k ç ə tinliklə r və ağ ı r maneə lə r gö zlə yir və onlardan ə n tə hlü kə li olanları: tamahsı lan­dı ­rı cı (ş ir­nik­lə ndirici və hə və slə ndirici) maddi lə z­zə tlə r və mə krli ş eytandı r. Mə hz buna gö rə sizə dü nyə vi mə ftunedici gö zə llik­lə rə və ş eytanı n və svə ­sə sinə uymaq qada­ğ an edilmiş dir. Fö vqə luca buyurur: “O, onlara və d verir və onlarda ü mid oyadı r. Lakin ş eytan onlara aldatmadan baş qa heç nə və d etmir” (Nisa, 4/120).

ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ

Hə qiqə tə n, yalnı z Allah o Saat haqqı nda elmə malikdir, ya­ğ ı ş nazil edir və bə tndə nə olduğ undan xə bə rdardı r. Heç bir insan sa­bah nə ə ldə edə cə yini bilmir və heç bir insan hansı yerdə ö lə cə yini bil­mir. Hə qiqə tə n, Allah – Bilə ndir, Xə bə rdarolandı r”.

Fö vqə luca bir daha Ö zü nü n bü tü n aş karı və qeybi ə hatə edə n hü ­dudsuz elm Sahibi olduğ unu xə bə r verir. Allah Ö z qulları na qeybi biliklə r­də n bir ç ox ş eylə ri ö yrə nmə yə imkan verir, lakin bu ayə də sadalanan beş ş ey haqqı nda bilik mə xluqlardan gizlə dilmiş dir. Bu ş eylə r haqqı nda nə gö ndə rilmiş peyğ ə mbə rlə r, nə Allaha yaxı n mə lə klə r, nə də qalan hə r hansı baş qa mə xluqlar heç nə bilmirlə r. Tə kcə Fö vqə luca Allah Qiyamə t gü nü nü n baş layacağ ı Saatı nı n vaxtı nı bilir. Fö vqə luca buyurur: “Onlar sə ndə n Saat haqqı nda soruş urlar: “O nə vaxt baş ­layacaq? ” De: “Hə qiqə tə n, bu barə də bilik yalnı z Rə bbimə mə xsusdur. On­dan baş qa heç kim onun baş lanması vaxtı nı aç mağ a qadir deyildir. Bu elm gö y­lə r və yer ü ç ü n ç ox ağ ı rdı r. O, qə fildə n baş layacaq”. Onlar sə ndə n elə soruş urlar ki, sanki bu sə nə mə ­lumdir. De: “Hə qiqə tə n, bu barə də bilik tə k Allaha mə x­sus­dur, lakin in­sanları n ə ksə riyyə ti bilmir” (Ə raf, 7/187).

Tə kcə Fö vqə luca Allah yağ ı ş ı n yağ acağ ı vaxtı də qiq bilir. O, hə mç i­nin bilir ki, ananı n bə tnində inkiş af edə n rü ş eymdə n oğ lan və ya qı z ə mə lə gə lə cə k[203]. Tə ­yin olunmuş vaxt gə lib ç atdı qda, mə lə k Rə bbində n soruş ur: “Bu oğ lan və ya qı z olacaqdı r? ” Belə olduqda, Allah onu Ö z bildiyi kimi hə ll edir. Yalnı z Fö vqə luca Allah bilir ki, insanı sabahkı gü ndə hansı maddi və mə nə vi nailiy­yə tlə r gö zlə yir. Tə kcə Allaha mə lumdur ki, insana harada ö lmə si nə sib olacaqdı r. Bu ş eylə r haq­qı nda biliklə rə Allahdan baş qa heç kim sahib deyildir və bu – Allahı n elminin cü zi bir hissə sidir ki, tamamilə bü tü n varlı qları ə hatə edir. Bilə n və Xə bə rdarolan adları – Allahı n gö zə l adları arası ndadı r. Ona aş karda və qeybdə olanlar da, gizlində və aç ı qda olanlar da mə lumdur. Yuxarı da sadalanan beş ş ey haqqı nda biliklə rə gə l­dikdə isə, O (Pak və Mü qə ddə s Olan), onları mə xluqları ndan Ö z mü drik­liyinə uyğ un olaraq gizlə tmiş dir[204]. Ə gə r insan bu barə də dü ş ü nə rsə, onda ona aydı n olar ki, bə zi ş eylə rdə n xə bə rsiz olmaq insanlara ç ox bö yü k fayda gə tirir.

\|

SƏ CDƏ