Ревматизм

Ревматизм-дені сау немесе ревматизммен жиі ауыратын адамның мұ рын жұ тқ ыншағ ында, бұ зылғ ан тістерінде, кө мекей бездерінде кездесетін стрепкоккоктен пайда болатын созылмалы жұ қ палы ауру. Ревматизм кө біне бала кезден басталады.

Организмнің стрепкококке сезімталдығ ы мынадай бірқ атар себептердің; скарлатинамен, ангинамен ауырудың, сондай-ақ комекей бездерінің, кариозды тістердің созылмалы ауруларының, қ ұ лақ қ абынуының нә тежиесінде болады. Осы орындардан баланың канына у-микробтардың токсиндеріжә не организмді уландыратын ә рі оның микробқ а деген сезімталдығ ын арттыратын клеткалар ыдырауының продуктылары тү седі. Сыртқ ы ортаның жағ ымсыз факторлары, қ атты шаршау, тоң у ревматизммен ауруғ а жағ дай жасайды.

Кө пшілік жағ дайда балалардың ревматизмі ревматизмі біртіндеп дамиды да, қ андай да болсын айқ ын, ә рі соғ ан тә н белгі бермейді. Ауруларда оның кө пшілік жағ дайында нұ қ сан келгені байқ алады; тамақ қ а тә беті тартпайды, басы ауырады, қ атты шаршайды, денесінің температурасы кө теріледі.

Ревматизммен қ абыну процесінен кө біне жү рекке зақ ым келетіндігіне қ арамай, балалар жү ректерінің алқ ынуы немесе шаншуы орта-текте ғ ана айтады, тек кезекті бір тексеру кезінде ғ ана дә рігер баланың жү рек клапндары қ ызметінің бұ зылғ андығ ын, екінші сө збен айтқ анда, жү рек ауруын анық тауы мү мкін.

Кейбір жағ дайда қ абыну процесі белгілі бір буындарда пайда болуы мү мкін.

Мұ ндай кезде баланың жалпы кү йі нашарлайды, денесінің температурасы 38-39°С-қ а дейін кө теріледі, ал 2-3 кү ннен кейін, кейде одан да ерте буындарының қ атты ауырғ аны сезіліп, олар ісініп, қ ызарып, қ ол тигізіп кө ргенде олардың қ атты қ ызғ аны байқ алады. Ірі буындар- тізе, шынтақ, иық буындары- жиірек, ал қ ол басының, омыртқ аның, т.б ұ сақ буындар сирегірек зақ ымданады. Буындрдың ісуі, ауруы кө шпелі болады. Ауратын буындардың кө беюі ауру баланың жағ дайын едә уір нашаралатады. Буындардың ауруы, ісуі ә детте 7-10 кү ннен кейін жоғ алады.

Буындардың зақ ымдануымен бір мезгілде немесе біраз кейінірек жү ректің ауыруғ а шалдық қ андығ ының белгілері біліне бастайды. Ревматизм кезінде қ ұ былыстары да жиі кездесіп тұ рады, ол ашуланшақ тық, жылаң қ ылық та кө рінеді. Кейде бала тә ртіпсіз, салақ болып кетеді. Кейде бітең кесінің бауын жаман байлайды, тамақ ішіп отырып шанышқ ысын, қ асығ ын ү сіріп алады, жазуы ө згеріп, сө здері кү ң гірт тартады, жү рісі дө рекіленіп кетеді. Қ олдың саусақ тары, беттің еті алғ ашқ ыда аздап, соң ынан кө бірек дірілдейтін болады, бала бет- аузын тыржаң датып, тентектік жасап жатқ ан секілді болып кө рінеді, мұ нда да жү ректің жағ дайы нашарлайды. Ауру біртіндеп дамитын болғ андық тан, ата-аналар, педагогтар мен тә рбиешілер баланың ауру екендігін кө пке дейін аң ғ армайтын болады, оғ ан ескерту жасайды, оның қ ылығ ыын тентктікке салып, жазалайды. Бұ л баланың жалпы кү йін одан ә рі нашарлатады. Ауу – айғ а созылуы мү мкін, содан кейін бұ л қ ұ былыстар біртіндеп кетеді.

Ревматизмнің кү ші қ айтқ аннан кейінгі аурудың араларындағ ы кезең деп аталатын кезең де бала ә бден сау кісідей ә сер тудырады, алайда оғ ан мұ қ ият бақ ылау жасағ анда оның ө ң і боп-боз екенін, тез шаршайтынын, басының, аяқ тарының ауыратынын, кейде жү регінің қ ағ атынын білуге болады. Ұ қ ыпты тү рде тексеруден ө ткізген кезде дә рігер кө бінде оның жү регінде ө згеріс бар екендігін анық тайды. Осының бә рі ревматизмнің ұ стамалары аралығ ындағ ы кезең де процестің аяқ талмайтындығ ын, жайлап жіне байқ аусыз дами беретінін кө рсетеді, бұ л ондай балаларды ерекше бақ ылауды, кү туді жә не жү йелі емддеуді талап етеді.

Ревматизм кезінде ә рдайым дерлік жү рек ауратын болғ андық тан, ауырғ ан балағ а дене қ имылы жә не психикалық жағ ынан толық тыныштық орнату, дрыс гигиеналық жағ дайлар жасау жә не ү немі емдеу қ ажет. Мұ ның барлығ ын тек арнаулы емдеу мекемелерінде ғ ана іске асыруғ а болады. Сондық тан ревматизмнің ауыр тү рімен ауырғ андарды госпиталғ а жатқ ызу керек.

Мектеп жасындағ ы балалар тек ауорудың ауру кезең і толық басылғ аннан кейін, ә рі дә рігердің рұ қ саты бойынша сабақ қ а жіберіледі. Баланың жай-кү йі талап ететін болса, дә рігер ол оқ ушының мектептег жұ мыстарын азайтып, осы кү ннің ұ зақ тығ ын кемітеді, дем алатын қ осымша кү н белгілейді.

Мектеп сабақ тары мен емдік дене шынық тыру рұ қ сат етілген бастапқ ы тө рт класстың балаларына оның жасына қ арай шамасы ең бектің барлық тү рі рұ қ сат етіледі. Жоғ ары класстың балалары жә не жасө спірімдер мен политехникалық жә не кә сіптік оқ у ө ткізу барысында олардың қ андай жұ мысқ а мү мкіндігі бар екенін анық тау ү шін, ә р жағ дайда жұ мыстың ауыр-жең ілдігіне қ атысты реакцисын тексеріп отыру қ ажет.

Науқ ас баланың режимінің дұ рыс болуына ерекше назар аудару қ ажет. Дұ рыс тамақ тан, уйқ ы, демалыс белгілері бір уақ ытта болуы тиіс. Бала кү ндіз міндетті тү рде 1-2 сағ ат демалуы қ ажет. Оны тым шаршатпағ аны жө н, киноғ а, балалар театрына баруын шектеу қ ажет, оғ ан жылы сө йлеу қ ажет, жақ сы кү тім жасау керек.
Біздің елде кө п жылдардан бері ревматизммен кү ресу жө ніндегі мемлекеттік шаралардың системасы жасалып, іске асырылып келеді. Осығ ан байланысты ревматизммен ауыратын балаларғ а жү йелі тү рде қ ызмет кө рсететін бірқ атар арнайы мекемелер: балалар поликлиникалары жанындағ ы ревматикалық кабинеттер, балалар клиникалары мен ауруханалары жанындағ ы бө лімдер, орман мектептері, санаторийлер, курорттар т. б. ашылғ ан. Балалардың ревматизмімен кү ресте бү кіл организмнің тұ рақ тылығ ы мен қ арсылығ ын арттыратын сақ тық шаралары бірінші орында тұ рады. Тұ рмыстың жақ сы гигиеналық жағ дайлары, таза ауаны, су процедураларын молынан пайдалану, дене шынық тырумен ү немі шұ ғ ылданып отыру, дұ рыс та тоя тамақ тану жә не қ алыпты ұ йқ ы балалар организмін нығ айтады, ә рі оны ревматизмді аз қ абылдайтын етеді. Ревматизмді немесе аурудың қ айталауын болдырмау ү шін тістердің, мұ рын - жұ тқ ыншақ тың жә не кө мекей безінің жай - кү йіне ерекше назар аударып отыру керек. Ауру тістерді жә не созылмалы тонзиллитті (бадамша бездің қ абынуы) дер кезінде емдеудің маң ызы аса зор. Балалардағ ы ревматизмнің алдын алуда педагогтар, тә рбиешілер, сондай - ақ балалар мекемелерінің медицина қ ызметкерлері маң ызды роль атқ арады. Балалардың мінез - қ ұ лқ ына жә не кө ң іл - кү йіне мұ қ ият, ә рі ү немі бақ ылау жасап отырудың, сондай - ақ балалардың бірін қ алдырмай жылына кемінде екі рет ұ қ ыпты тү рде медициналық тексеруден ө ткізіп тұ рудың арқ асында олардың денсаулығ ындағ ы болар - болмас ауытқ ушылық ты жә не ревматизмнің алғ ашқ ы кө ріністерін байқ ауғ а мү мкіндік туады. Барлық ревматик - балаларды, сондай - ақ ангинамен, созылмалы тонзиллитпен, гриппен ауыратын, жоғ арғ ы дем алу жолдары қ абынғ ан жә не скарлатинамен ауырып тұ рғ ан балаларды ерекше кө ң іл қ ойып бақ ылау, ретіне қ арай шынық тырып отыру қ ажет. Тек дә рігерлердің, тә рбиешілердің, педагогтардың жә не ата - аналардың бірлікте тырысуы арқ асында ғ ана балалардың ревматизммен ауыруын едә уір азайтуғ а, оны ерте анық тап, нә тижелі емдеуге мү мкіндік болады.