Мектеп оқушыларының тамақтану режимі.

Тамақ тану режимі деп тә уліктік рационды кү н бойына дұ рыс бө луді айтады. Тамақ тану режимі жалпы кү н режимінің қ ұ рамына кіріп, оқ у процесімен бірге оғ ан негіз болуғ а тиіс. Тамақ тану режимін қ адағ алау тек медицина қ ызметкерлеріне ғ ана емес, сонымен қ оса мектептің бү кіл педагогтарына да жү ктеледі. Ү ш рет тамақ тану жағ дайында тамақ ішу аралығ ында кө п уақ ыт ө теді де, мұ ндай ұ зақ ү зілістерге балалар зорғ а шыдайды. Тамақ тану тым жиі болып кетсе, керісінше ішкен тамақ толығ ынан қ ортылып ү лгермейді, балалардың тә беті қ айтып, олардың ас қ орытуына нұ қ сан келуі мү мкін.сондық тан мектеп жасындағ ы балалар ү шін ең тиімдісі – тө рт мезгіл тамақ тану. Жасы мен денсаулығ ына қ арай балаларды бес мезгіл тамақ тандыруғ а да болады. Тамақ ішудің аралығ ында 3, 5 – 4 сағ ат ө туге тиіс. Ішкен тамақ тың асқ азанда қ орытылып, одан шығ арылуы, ә рі келесі тамақ ты ішетін кезге қ арай қ арындары жеткілікті ашатындай жә не тамақ ты зауқ ы соғ ып ішетіндей болуы ү шін осы уақ ыт жеткілікті. Тә бетпен ішілген ас бойғ а жақ сы сің іп, баланың жалпы денсаулығ ына жағ ымды ә сер етеді.

Тамақ тану режимі мектеп оқ ушысының қ ай сменада оқ итынына байланысты. Бірінші сменада оқ итын балалар ү шін тамақ танудың мына мерзімдері белгіленеді: бірінші таң ғ ы тамақ таң ертең гі сағ ат 8-де, таң ғ ы екінші табақ сағ ат 11- 11, 30-да, тү скі тамақ 15 – 15, 30-да жә не, соң ында, кешкі тамақ сағ ат 19 – 19, 30-да. Екінші сменада оқ итын балалар басқ а режимді керек етеді: екінші таң ғ ы тамақ орнына тү стен кейінгі тамақ беріліп, тү скі тамақ біршама ертерек уақ ытқ а ауыстырылады. Жоғ ары мектеп жасындағ ы балалар ү шін тамақ ішу аралығ ындағ ы уақ ытты тө менгі мектеп жасындағ ыларғ а қ арағ анда 30 минутқ аұ зартуғ а болады.

Мө лшері жағ ынан тә уліктік тамақ мынадай болып бө лінуі керек: бірінші таң ғ ы тамақ – тә уліктік калорияның 25% -і, сабақ алдында беріледі. Таң ғ ы тамақ ет, ұ н тағ амдары, сары майы бар, тойымды болуғ а тиіс. Таң ғ ы екінші тамақ – тә уліктік калорияның 10 - 15%-і сабақ уақ ытында, ұ зақ ү зілісте беріледі. Тү скі тамақ (сабақ тан кейін) тә уліктік калорияның 40%-і болуғ а керек. кешкі тамақ тә уліктік калорияның 20 - 25%-і болуғ а жә не таң ертең гі тамақ қ а қ арағ анда едә уір жең іл, ә рі бойғ а тез де жақ сы сің етін болуғ а тиіс. Кешкі тамақ ү шін анағ ұ рлым қ олайлылары сү т пен сү ттен жасалғ ан продуктылар: кефир, ақ ірімшік, сыр, май, сү тке жасалғ ан ботқ а, сондай-ақ овощтар мен жемістер. Балалар кешкі асты ұ йық тардан 1, 5-2 сағ ат бұ рын ішуі керек.

Тамақ ты белгілі бір сағ аттарда ғ ана ішу қ ажет. Бұ л ережелерді сақ тағ ан жағ дайда, тамақ ішу уақ ытынабайланысты балаларда шартты рефлекстер пайда болады. Тамақ ішералдында балаларда асқ орыту (И.П. Павловтың сө зі бойынша «тә беттілік») шырындары бө лініп шығ а бастайды, баланың организмі тамақ ішуге жә не тамақ ты қ орытуғ а алдын ала ә зір болып тұ рады. Мұ ның бә рі асқ орыту аппараттарының жұ мысы мен баланың жалпы денсаулығ ына мейлінше жағ ымды ә сер етеді.

Тамақ ішу мерзімін сақ тамай тамақ ты ретсіз ішу асқ орыту бездері мен бү кіл асқ азан жолдарының қ алыпты жұ мыстарын бұ зады. Негізгі тамақ тардың аралығ ында балаларғ а тә тті нә рселер беруге болмайды. Балалар асық пай ішіп, жақ сылап шайнау ү шін ә р тамақ қ а жеткілікті уақ ыт берілуге тиіс. Бұ л оның бойғ а жақ сы тарауына кө мектеседі. Тамақ жайлы, тыныш жағ дайда ішілуі керек. асхананы ө те таза ұ стау қ ажет.

Балаларды тамақ ішу қ ұ ралдары мен салфетканы дұ рыс пайдалана білуге ү йрету қ ажет. Тамақ ішіп отырып ә ң гімелесуге, кітап, газет оқ уғ а рұ қ сат етілмейді. Тамақ ішкенде жұ қ палы ішек – қ арын жә не ішек қ ұ рты ауруларының алдын алудың негізі ретінде оқ ушылардың жеке бастың гигиенасы ережелерінсақ тауын қ атаң қ адағ алау керек. оқ ушылар тамақ ішер алдында міндетті тү рде қ олдарын сабындап жууы керек. тырнақ тары тұ қ ылданып алынғ ан болуы қ ажет. Барлық оқ ушылар асханағ а ұ йымдасқ ан тү рде шуламай, таза, ұ қ ыпты киініп келуге тиіс. Оқ ушылардың қ олдарының тазалығ ы мен ө здерінің ұ қ ыптылығ ын қ адағ алау ү шін асханағ а кіретін есікке оқ ушылардың ө здерінің арасынан кезекші қ ою ұ сынылады.