Ішек құртының аурулары, гельминтоздар

Эхинококтер- ұ зындығ ы 0, 5 см-джей, иттің ішінде тіршілік ететін ұ сақ таспа қ ұ рттар. Бала итті кү ткенде немесе онымен ойнағ анда, бұ л қ ұ рттардың тұ қ ымдары оның қ олдарына жұ ғ уы, ал одан кейін аузына тү суі мү мкін. Ішке жұ тылғ ан тұ қ ымнан ұ рық шығ ып, ол ішектің қ абырғ асы арқ ылы қ анғ а ө теді жә не қ анмен бірге кез келген мү шеге, кө бінесе бауыр мен ө кпеге, баруы мү мкін. Осының нә тижесінде қ атты ауру тудыратын эхинококк кө піршіктері дамиды; бұ л ауруғ а дер кезінде операция жасамаса, ө лімге соқ тыруы мү мкін. Итпен ойнағ аннан кейін балаларды қ олын жууын қ адағ алау қ ажет. Иттердің иелері итте қ ұ рттардың бар-жоғ ын тексеру ү шін оқ тын-оқ тын ветеринарлық пунктке апарым тұ руғ а тиіс, ал қ ұ рттар табыла қ алса, ауру итті емдеу керек.

Балаларда ішек қ ұ рттарының бар жоғ ын анық тау ү шін, балалар мекемелерінде оқ тын-оқ тын тексерулер жү ргізіп тұ рады. Ата-аналар мен тә рбиешілер дә рігердің тексеру кезінде де, емдеу кезінде де айтқ ан кең естерінің барлығ ына аса мұ қ ияттылық пен қ араулары, сондай-ақ балаларды жұ қ палы қ ұ рттардан сақ тау жө ніндегі нұ сқ ауларды бұ лжытпай орындаулары тиіс. Балалар мектептерде денсаулығ ын тексеруге кө біне тиісті мә н бермейді, дә рігердің немесе тә рбиешінің нұ мқ ауларын дер кезде орындамайды, сондық тан ішек қ ұ рттарының келтіретін зияндарын оларғ а тү сіндіріп отыру қ ажет. Егер тексеру кезінде балада ішек қ ұ рттары бар екендігі анық талса, онда тә рбиешідер оларды емдеу ісінде дә рігерге кө мектесулері-балалардың тағ айындалғ ан диетаны сақ тауын жә не дә рі-дә рмекті уақ ытында қ олдануын қ адағ алаулары тиіс.

Грипп

Грипп- кү шті жұ қ палы ауру, онда организм тү гел уланады, температура кө теріледі, бас ауырады, дене дел-сал кү йда болады жә не жоғ ары дем алу жолдары қ абынады. Грипп фильтрлі вирустар тобына жататын белгілі бір микробтан пайда болады. Гриппке ұ сақ аурулар: жұ қ палы тұ мау, ларингиттер, фарингиттер жә не жоғ арғ ы дем алу жолдарының бү лінуі- тіпті дені сау адамның ө зінде де ә детте мұ рын-жұ тқ ыншақ қ уысында болатын микробтардан пайда болуы мү мкін. Грипптің қ оздырғ ышы оң ай ө згеріп отырады, сондық тан онымен кү ресу ө те қ иын. Толық немесе ішінара қ абылдамайтын адамның организіміне енген соң гриптің вирусы не организімнің қ орғ ағ ыш кү штерінің ә серінен ө леді, не ә лгі кү штерге тө теп бере алмайтын болып, тез арада қ атты ө згереді. Грипп вирусының жаң а тү рлері, тіпті жаң а типтері, осылайша пайда болды. Қ азіргі уақ ытта грипп вирусының алфавит ә ріптерімен аталатын А, В, С деген бірнеше типтері белгілі. А типті вирустың ө зі кем дегенде ү ш тү рге бө лінеді; А, А1, А2. Егер бала А вирусынан пайда болғ ан гриппен ауырып жазылғ ан болса, онда ол балада микробтың бұ л типімен 2-3 жыл бойы ауырмайтын иммунитет пайда болады, егер сол баланың организіміне гриптің В типі вирусы немесе А типінің бір тү рі тү сетін болса, ол бала қ айтадан ауырады, ө йткені пайда болғ ан иммунитет оны бұ лвирустардан қ орғ амайды. Бір баланың жыл сайын, тіпті жылына бірнеше рет, гриппен ауыратыны, міне осыдан, оғ ан қ оса адамның грипп вирусын қ абылдағ ыштығ ы ө те кү шті.

Адам организімінен тыс жерде грипп вирусы тұ рақ сыз келеді. Ол ауру адам пайдаланғ ан сү лгі, бет орамалғ а, ыдыс қ а жұ қ қ ан сілемей бө лінділерде, дымқ ылында, сілекейінде біраз уақ ыт ө мір сү руі мү мкін.Таза жаң арғ ан ауада, ә сіресе кү н жарығ ында грипп вирусы тез ө леді, сондық тан гриптің жұ ғ уы кө бінесе ү йдің, ішінде, ә сіресе егер ол жер тар немесе адам кө п топтанғ ан болса, сондай-ақ адамғ а лық толы троллейбустарда, трамбайларда, поездарда жә ен т.б болады. Ә сіресе балалар гриппен ауырғ ыш келеді, неғ ұ рлым жас болғ ан сайын, ол коп ауырады. Жабық балалар мекемелерінде грипп, ә детте, тез тарайды да, қ атты ауруғ а ұ шырайтын жағ дайлар кө п болады.

Грипп вирустың бірден-бір таратушысы –адам; эпидемия кезінде грипп тек онымен анық ауырып жатқ ан адамдар ғ ана емес, жең іл-желпі немесе байқ аусыз ауырып жү рген адамдар да сондай-ақ дені сау вирус тасығ ыштар да жұ қ тырады, бұ лар аурудың қ оздырғ ыштарын сө йлеген, жө телген, тү шкірген кездерінде таратады. Грипп вирусының дені сау адамның дем алу жолдарының кілегейлі қ абығ ына тү сіп, одан аурудың алғ ашқ ы белгілері кө рінгенше орта есеппен 12-ден 18 сағ атқ а дейін уақ ытө теді.

Гриппен ауырғ анда, ә сіресе балаларда, алдымен организмнің тү гел улану жә не нерв системасының бү ліну қ ұ былысы байқ алады. Органдардың ө згеруі, атап айтқ анда, қ абыну қ ұ былысы(тұ мау, ангина, коньюктивит-кө здің дә некер қ абығ ының қ абынуы) аурудың екінші-ү шінші кү нінде дами бастайды, ә рі қ ызылшамен жә ен жоғ арғ ы тыныс алу жолдарының басқ а ауруларымен ауырғ андағ ыдай қ атты білінбейді. Ә детте ауру аяқ астынан температураның кө терілуінен, тоң ып қ алтырауынан, жалпы сырқ аттығ ынан, бей-жайлық тан, басы ауруынан, арқ а, бел, аяқ -қ олдарының ауруынан басталады.

Аурулардың бір қ атары мұ ндай жағ дайда жабырқ ау тартып, ұ йқ ы басады, екінші біреулерде, керісінше қ озу, ұ йқ ысыздық, сандырақ пайда болады. Жасы кіші балаларда кө п ретте қ ұ су, қ ұ рыспа, менингиттік қ ұ былыстарболады. Кейде гриппен ауырғ анда температура кө терілмейді, бірақ бұ л жағ дайда да аурудың тү рі жоғ арыда айтылғ аннан жең іл болмауы мү мкін. Аурудың екінші-ү шінші кү нінде дем алу органдарында болғ ан ө згерістер сезіле бастайды. Дем алу жолдарының кілегейлі қ абық тары қ ызарып, қ абарады, тұ мау, ангина, қ ұ рғ ақ жө тел, кейде тіпті қ атты жө тел пайда болады.гриппен ауырғ ан кезде ішек-қ арын жолының ауруы ешуақ ытта дерлік байқ алмайды.

Егер грипп асқ ынбасы, ауру 5-7 кү нде жазылады.Бірақ балаларда мұ ндай жағ дай сирек болады. Грипп, қ ызылша сияқ ты реактивтікті ө згеріп, иммунитетті тө мендетеді, ал бұ л кө біне бұ рыннан бар созылмалы ауруды қ оздыруғ а, сондай-ақ жаң а аурулар қ осуғ а, ә рі олардың асқ ынуынна соқ тырады.

Асқ ыну кейбір жағ дайда аурудың алғ ашқ ы кү ндерінен, екінші бір жағ дайларда бесінші-жетінші кү ндерінен басталады. Гриппнн ауырғ анда ө те жиі кездесетін жә не ең ауыр асқ ыну-ө кпенің қ абынуы. Гипп кезінде, сондай-ақ отит, бронхит, ларингит немесе гриптік круп болуы да мү мкін.

Гриппен аурудың алғ ашқ ы белгілері байқ алысымен-ақ ауырғ ан адамды дереу оқ шаулау керек. Ауырғ ан адам қ ызбасы мен аурудың басқ а да белгілері кеткенге дейін тө сек режимін сақ тауғ а тиіс. Бұ л оның тез жазылуы сондай-ақ ауруының асқ ынбауы жә не инфекцияның жайылмауы ү шін қ ажет.

Ә детте ауырғ ан адамды ү йде оң ашалайда, оны жеке бө лмеге немесе шымылдық пен, пердемен, простынямен қ оршап қ ойғ ан жеке тө секке жатқ ызады. Мектеп –интернаттарда гриппен ауырғ ан шә кірттерді изоляторғ а ауырғ ан (адамды жатқ ызатын жеке бө лмеге) орналастыру керек. 141бет жоқ

Сондай-ақ гриппен ауырғ ан адамдар, дені сау адамғ а қ арағ анда, ү немі таза ауаның келіп тұ руын керек етіп тұ ратынын есте ұ стау керек, таза ауа ө кпеде газ алмасудың жақ сы жү руіне жә не онда қ абыну процестерінің пайда болуының алдын алады.

Ауруғ а қ арайтын адамдар оғ ан кү тім жасағ ан кезде аузы-мұ рнын дә кемен қ абаттап жасағ ан маскамен жауып жү рулері тиіс. Пайдаланылғ аннан кейін маска қ айнатылады, немесе ыстық ө текпен ө тектеледі.

Грип адамдар тікелей араласқ ан кезде емес, ыдыс-аяқ, сү лгі арқ ылы да жұ ғ атын болғ андық тан, бұ л заттардың барлығ ын міндетті тү рде қ айнатып алу керек. Ауру адам жатқ ан бө лмедегі еден мен мебель хлорлы ізбестің немесе хлораминнің ерітіндісімен кү нде сү ртіліп тұ руғ а тиіс.

Туберкулез

Балалардың туберкулезін созылмалы жұ қ палы ауру деп қ арағ ан жө н. Оның дамуы жә не жазылуы кө біне бала организмінің оғ ан қ арсылық жасай білуіне байланысты.

Балалардың кө пшілігінің ө мір сү ру жә не тұ рмыстық жағ дайлары аса ауыр патшалық Россияда туберкулезбен ауыру жіне одан ө лу ө те кө п болатын. Балалардың туберкулезіне қ арсы кү ресу жү йелері етек алды, ғ ылыми зерттеу институттары ұ йымдастырылып, фтизиатор-дә рігер кадрлар даярлау ісі басталды.

Соң ғ ы жылдары жалпы гигиеналық сипатта жү ргізілетін шаралардың, сондай-ақ туберкулезге қ арсы егулердің нә тежиесінде СССР-де балалардың туберкулезбен ауруын да, одан болатын ө лім санын да елеулі тү рде азайтуғ а қ ол жеткізді.

Туберкулез алғ аш рет 1882 жылы Р.Кох ашқ ан, «Кох таяқ шалары»дп аталатын таяқ ша тә різді таяқ шалардан пайда болаты. Кейінірек Н.Ф. Гамелея туберкулез таяқ шасының бірнеше типін: адам, ө гіз жә не тышқ ан таяқ шаларын ажыратты. Бактерияның адам ү шін алдың ғ ы екі типі қ ауіпті. Алайда ө гіз типі туберкулезбен ауыру ө те сирек кездеседі. Кальмет жә не Герен ө гіз типтес туберкулез таяқ шасынан, туберкулезбен ауырмай-ақ организмде оғ ан қ арсы имунитет жасап шығ аратын, ә лсіщдендірілген тип алды. Кальмет-Герен вакцинасы балалардың туберкулезге қ арсы иммунизациясы ү шін СССР-де кең інен қ олданылытын болды.

Балалар туберкулезді дер алу жолдары арқ ылы жұ ктыруы мү мкін. Ішек арқ ылы жұ қ тыруы ө те сирек кездеседі. Жатыр арқ ылы қ ұ рсақ ішіне туберкулездің жұ ғ уы мекен-саяқ. Туберкулез ауруының тұ қ ым қ уалауы мү мкін дейтін жорамал теріске шығ арылып отыр.

Жұ ғ удың негізгі кө зі- туберкулездің ашық формасы, яғ ни қ оршап тұ рғ ан ортағ а қ ақ ырық, туберкулез ошағ ынан бө лінетін ірің, бү йрек туберкулезімен ауырғ андағ ыы несеп, ішек туберкулезімен ауырғ андағ ы нә жіс арқ ылы коздырғ ыштарды бө ліп шығ ару. Туберкулезбен ауыратын сиырдың сү ті қ ауіпті.

Адамның организміне енген соң туберкулездің микробтары қ анның айналысымен буһ ү кіл органдарғ а жә не тканьдерге тарайды, алайда одан ә рдайм ауыра бермейді. Кө п нә рсе адамның организміне байланысты. Егер баланың организмі мық ты болса, онда оғ ан тү скен микробтар туберкулез процесіін тудырмауы мү мкін.

Баланың туберкулез жұ қ тырғ ан-жұ ктырмағ анын анық тауғ а Пиркет пен Мантудың туберкулиндік реакциясы кө мектеседі. Білектң алдын ала спиртпен таазартылғ ан терісіне Пиркет реакциясын жү ргізген кезде туберкулиннің тамшысын енгізеді де, абайлап, қ ан шығ армай, теріні сыза тіледі. 24 немесе 48 сағ аттан кейін реакцияны белгілейді. Егер тіліктің тө ң ірегінде деаметрі 5 мм болатын қ ызарғ ан ісік пайда болса, онда реакция оң ды деп есептеледі. Пиркет реакциясы теріс болса, онда оны 5-7 кү ннен кейін қ айталауғ а немесе ә серлі тері іші Манту реакциясын жасауғ а болады. Егер Манту реакциясы да теріс болып шық са, онда балағ а туберкулез жұ қ пағ ан деп есептеуге болады.

Балағ а туберкулез жұ қ са да, ө те нә зік балаларда немесе туберкулездің ауру тү рлері кезінде туберкулиндік реакциялары теріс болуы мү мкін екендігін есте сақ тағ ан жө н.

Бала неғ ұ рлым жас болса, ионың қ орғ аушы кү ші соғ ұ рлым нашар дамығ ан болады, ә рі туберкулезбен ауруы да оң ай болуы мү мкін. Ә сіресе балалардың туберкулезбен ауруына қ ыззылша, грип жә не кө к жө тел сияқ ты аурулар қ олайлы жағ дайлар жасайды. Сондық тан да бұ л жұ қ палы аурумен ауырып тұ рғ ан балаларғ а ерекше назар аударып отыру керек, болар болмас кү мә н туғ ан жағ дайда-ақ туберкулездік диспансере немесе маман-дә рігерге қ аратып, тексеруден ө ткізу керек.

Туберкулез жұ қ қ ан жағ дайда бала ә детте сылбыр, ұ мытшақ, шаршағ ан болады, тамақ қ а тә беті соқ пай, жү деп кетеді, нашар оқ и бастайды.

Дененің температурасы кө п ретте 37, 3-37, 5° -қ а дейін кө теріледі, бала жө теле бастайды, қ атты терлейді, мойындағ ы, қ олтық астындағ ы лимфа бездері іседі.

Осы қ ұ былыстар пайда болғ анда баланы жедел дә рігерге кө рсету қ ажет. Тексеру кезінде баланың қ андай да бір органы ауруғ а шалдық қ аны кө зге тү суі мү мкін, алайда балалардың туберкулезі қ андай да бір органның ауруғ а ұ шырауытү рінде емес, жоғ арыда кө рсетілгендей, жалпы кү йі нашарлауы тү рінде білінеді. Туберкулездің мұ ндай тү рін созылмалы туберкулездік интоксикация деп атайды.

Туберкулез неғ ұ рлым ерте анық талса, соғ ұ рлым оң ай ә рі тез емдеп жазуғ а болады.балалар мен жасө спірімдердің жаң а бастағ ан туберкулезін дер кезінде анық тауғ а балалар мекемелерінде дү ркін-дү ркін жү ргізіліп тұ ратын дә рігерлік тексерулер, туберкулиндік байқ аулар, рентгенологиядық зеттеулер кө мектеседі.

Егер дер кезінде емдеп, дұ рыс режим орнатса, баланың организмі ауруғ а тө теп бере алады: осының ө зінде баланы, оның жай- кү йіне қ арай ауруханағ а немесе санаторийлергеорман мектебіне орналастыру қ ажет.

Балаларды туберкулез жұ ғ удан сақ тау ү шін балалар мен жасоспірімер мекемелерінде оларды міндетті тү рде кем дегенде жылына бір рет тексеруден ө ткізу керек. Егер қ ызметкерлердің ішінен туберкулездің жұ қ палы тү рімен ауыратыны кездессе дереу басқ а жұ мысқ а ауыстырады.

Баланы туберкулез жұ ғ удан қ орғ ау шараларымен қ атар, оның организын нығ айту ү шін де шаралар қ олдану қ ажет. Таза ауада, кү н сә улесінде кө п болу, кү н сайынғ ы су процедуралары, дене шынық тыру сабақ тары, демалыс пен ең бек жұ мысын дұ рыс ұ штастыру, витаминдері кө п жұ ғ ымды тағ амдармен тамақ тану, ө з уағ ында жә не жеткілікті ұ йық тау, яғ ни дұ рыс гигиеналық режим баланың организмін нығ айтуғ а кө мектеседі, сол арқ ылы баланы туберкулезбен аурудан сақ тайды.

Ә рбір балағ а туьеркулезге қ арсы егілген болуы тиіс. Егуді бала туғ аннан бастайды. Одан кейін имунитет 1-2 жылғ а жететін болғ андық тан, оны 1, 3, 7, 13 жә не 18 жаста қ айталайды. Егудің арасы 12 айдан кем болмауы керек.

Ревакцинацияны балағ а ә лі туберкулез жұ қ пағ ан болса ғ ана жү ргізу қ ажет. Ол ү шін алдын ала Пиркет пен Манту реакциясын жасау, ә рі кдлиникалық жә не рентгенологиялық толық тексеруден ө ткізу қ ажет. Имунитет еккеннен кейін 4-6 аптадан соң жасалып шығ ады. Бұ л кезең де баланы туберкулезбен ауратын адаммен қ арым-қ атынас жасаудан мұ қ ият жасау қ ажет. Егер туберкулез жұ ғ уғ а қ арсылық ты арттырады, онымен ауруды жә не ө лімді азайтады. Егуді балаларғ а жасағ аннан басқ а егулерден кейін екі апта ө тпей тұ рып, сондай-ақ температурасы 37, 5° -тан жоғ ары болса, іші ө тіп жү ргенде6 ауыр жә не асқ ынғ ан созылмалы аурулар кезінде, тері бү лініп, ірің ддеп кеткен кезде жасауғ а болмайды. Балаларғ а басқ а егуді туберкулезге қ арсы вакционациядан бір ай кейін ғ ана жасауғ а болады.