Орындаушы геодезиялық құжаттама

Орындаушы геодезиялық қ ұ жаттама тізімі қ ұ рылыс объектілерінде стандарттар жә не т.б. нормативтік – технологиялық қ ұ жаттардың талаптарына сә йкес орнатылады. Кейде мемлекеттік, сә лет – қ ұ рылыс, технологиялық, автоматты қ адағ алаулар талаптары бойынша орындаушы геодезиялық қ ұ жаттама айқ ындауы бұ ның ұ лғ аюынан немесе бө лшектенуінен болады.

Орындаушы геодезиялық қ ұ жаттама негізінен тұ рғ ызылғ ан қ ұ рылыс конструкциялардың жобалық орналасуынан кеткен ауытқ улардың шамалары мен геометриялық параметрлердің бағ ыттары кө рсетілген орындаушы сызбалар тү рінде қ ұ рылады.

Тү сініктеме хаттар немесе т.б. ақ парат (қ ұ быр арматураларының диаметрі, электрод маркалары, сварщиктер белгісі немесе аты-жө ні т.б.) қ осымша талаптар бойынша ғ ана кө рсетіледі.

Орындаушы геодезиялық қ ұ жаттаманың негізі болып жобалық қ ұ жаттардың сызбалары табылады. Жобалық ө лшемдер (габариттер) «П» ә рпімен белгіленеді. Ал шынайы (натурада ө згертілген) – «Д» ә рпімен. ә ріптер тікбұ рышты рамкалар ішінде орналасады. Егер екі ө лшемді кө рсету керек болса, онда алымында жобалық, бө лімінде – нақ ты (действительный) ө лшемдері кө рсетіледі.

Грунтты жер беті ү шін жобалық белгілеулерден шынайы ауытқ у болып сантиметрге дейін дә лдіктегі сандық мә н, басқ а ғ имараттар ү шін милимметрге дейін дә лдіктегі сандық мә ндер алынады.

Егер жер бетін тө мендетуі жобалық белгілеуден болса, ауытқ у шамасының алдында «+» таң басы қ ойылады.

Жер беті еністері бағ даршамен кө рсетіледі. Бұ лардың ү стінің шамалары (‰), астында – ара-қ ашық тық тары кө рсетіледі. Фактілі осьтер немесе шекараларын ө лшеуге келетін қ ұ рылыс элементтері ү шін (бағ аналар, свай, т.б.) жобадағ ы дә лдік жағ дайы элементтерінің осьтері немесе шекараның нақ ты бө лу осьтерінен ауытқ уларымен сипатталады. Бұ ндай ауытқ улар стрелкамен кө рсетіледі. Бұ лар ауытқ у жақ қ а қ арай бағ ытталғ ан жә не ауытқ у шамаларымен (мм-де) кө рсетілген.

Ауытқ улардың шынайы сандық мә ндерінің алдың ғ ы тікбұ рышты рамкағ а «В» ә рпі – жоғ арғ ы қ има ү шін жә не «Н» ә рпі – тө менгі қ има ү шін белгіленеді.

Бө лу осьтеріне дейін элементтер шекараларының шынайы (ө лшенген) ара-қ ашық тық тарды тө менгі суретте кө рсетілген.

Жер беті элементтерінің тіктен шынайы ауытқ уларын стрелкамен кө рсетеді. Бұ лар ауытқ у жақ қ а бағ ытталғ ан, жанында тік еместігінің шартты белгілері жә не ауытқ улардың сандық мә ндері кө рсетіледі. (сурет 29.4)

Орындаушы тү сірісте ә р тү рлі тү сініктемелер, жіберілетін ауытқ улар мен автоматты қ адағ алау арасындағ ы келісулер, керек болса шартты белгілерге тү сініктемелер орналаса алады.

Орындаушы сызбалар геодезистпен, объект бойынша жұ мыстарғ а жауапты ө ндіруші жә не қ ұ рылысты ұ йымдармен беріледі. Ұ зақ уақ ытты қ ұ рылыс кезінде қ ұ рылыс жұ мысының жеке учаскелерін аяқ тағ ан кезде мұ ндай қ ұ жаттама заказ берушіге бұ л уақ ыт ішінде жасалғ ан жұ мыстар ү шін ақ ылай бергенде жасалады.

Геодезиялық негіздің орындаушы сызбалары байланыстырулардың шынайы мә ндерін жә не негізді бекіту пункттерінің белгілерін бекітеді. Қ ұ жаттама келесідей ақ параттан тұ рады:

- пейілге орнатылғ ан нү ктелердің, осьтерінің, орналасқ ан белгілерінің (қ ажетті байланыстырумен) сызбалары – сандық мә нде;

- белгілер конструкциялары мен нү ктелерді бекіту тә сілдері туралы мағ лұ маттар.

Қ ұ рылыс ішіндегі байланыстың (торлардың) орындаушы сызбалары заказ берушінің, жобалық ұ йым автоматтық бақ ылауы, аумақ тық инженерлік қ ызметтері мен пайдаланым ұ йымдарының талаптары бойынша ғ ана қ ұ растырылады.

Орындаушы сызбалар: жоспарлау, сызбалар, қ ималардан тұ рады.

Нақ ты ө лшемдер, белгілер, қ ималар(диаметрлер), байланыстырулар т.б. геометриялық параметрлердің жобалық мә ндеріне сә йкес келсе, орындаушы сызбаларда «геометиялық параметр бойынша ауытқ улар жоқ» деп жазылады.

Ә р тү рлі торларының орындаушы сызбаларының бірлестіруі жіберіледі, егер 1 тор туралы ақ парат 2-не жатқ ызылуы мү мкін болмаса. Ү лкен аралық кезінде немесе торлардың кү рделі орналасуы болса, бұ лардың кө рінісі ажарап жіберіледі. Ал бұ л параллельді штрихты сызық тармен белгіленеді.

Орындаушы тү сірістің масштабтары торлардың пайдаланушылық сипатын кө рсететін барлық ө лшемдерін кө рсетуге мү мкіндік бермесе, ә ріптік белгілеу қ олданылады. В – су қ ұ быры; К – канализация; т.б.

Орындаушы басты пландарды қ ұ ру.

Орындаушы басты планды салынып біткен ғ имараттар мен жиынды объектілердің қ ұ рылыстары (тұ рғ ын массив, ө ндірістік кә сіпорын т.б.) нә тижелері бойынша қ ұ растырады.

Орындаушы басты жоспар: оперативті, кезекші, қ орытынды болып бө лінеді. Ірі кешендерді салу кө п жылдарғ а созылып кетеді, сондық тан жобалық қ ұ жаттама ү немі ө згеріп, толық тырылып анық талады. Бұ л жағ дайларда қ ұ рылыс жұ мыстарын ө ндірушілерді дер кезде геодезиялық мә ліметтермен қ амтамасыз етуге мү мкіндік беретін орындаушы қ ұ жаттаманың жү йеленген жаң артуында қ ажеттілік туады.

Бұ л мақ сатта оперативті орындаушы генплан (басты жоспар) жү ргізіледі. Сонымен қ атар, қ ұ рылыстың жеке объектілері бойынша қ ұ рылыс жұ мыстар белгілі 1 мерзім ішінде атқ арылғ ан жұ мыстар кө лемі туралы қ осымша ақ паратта қ ажеттілік пайда болды. Мұ ндай мақ сатпен кезекші генплан (басты жоспар) жасалады.

Қ орытынды ол генпланда (басты жоспар) қ ұ рылыс салынып біткен соң қ ұ растырылады. Бұ л планғ а пайдалануғ а берілетін жоба бойынша қ ұ растыралғ ан шарттар мен қ ұ рылыстарды кө рсетеді. План объектілерді тұ рғ ызу кезінде атқ арылғ ан орындаушы тү сірістің материалдары негізінде қ ұ рылады.

Соң ғ ы қ орытынды орындаушы басты жоспардың комплекті: 1: 1000 - 1: 2000 масштабындағ ы еркін басты жоспардан (ал аса ірі объектілер ү шін – 1: 5000) тұ рады;

1: 200-1: 500 масштабындағ ы жеке объектілердің басты пландарынан;

- байланыс, жолдар, ЛЭП, коммуникациялардың т.б. арнайы орындаушы жоспарлардан;

- қ осымша тү сініктеме қ ужуттардан турады.

Орындаушы басты жоспарды стандартты ө лшемді планшеттерде немесе бірнеше планшеттерді қ осатын рама астында қ ұ растырады. Ортақ таң далғ ан тү сірісті инструкциялар бойынша тү сті шартты белгілерімен сипатталды. Орындаушы басты жоспарды қ ұ растыру ү шін орындаушы тү сірістің жеке тү рлері ө зінің ерекшеліктерімен сипатталады.

Тік жоспарлаудың натуралында орындағ ан орындаушы тү сірісті бетті нивелирлеу жә не мінезді нү ктелер бойынша жү рістерді жү ргізу ә дістерімен жү ргізген. Белгілер ретінде: поездтердің жолдарының кескіндерінің қ иылысында жә не тратуарлық сынуларында; ғ имарат отмасткатары бойынша; жаң быр қ абылдағ ыш торлары жанында жә не т.б. мінездемелік жерлері алынады.

Ашық аудандарда нивелирлеу квадраттар жә не кө лденең і бойынша жү ргізіледі. Жер асты коммуникациялардың орындаушы тү сірісі бұ ларды тұ рғ ызу кезінде жү ргізіледі, бірақ транштарды себуге дейін.

Орындаушы басты жоспарды қ ұ ру ү шін тү сірістің геодезиялық негіздемесі ретінде мемлекеттік жә не бө лу торларының пункттері алынады.

Орындаушы тү сіріс кезінде ә дістер бө лу жә не тү сіріс жұ мыстары кездегілердей болып табылады. Планды қ ұ рылыс конструкциялардың орналасуын тү сіру ү шін тік бұ рышты координаталар ә дісін, сызық тық жә не тұ стамалы қ иылыстыру т.б. ә дістерін қ олданады; ал биіктік бойынша – геометриялық нивелирлеу.

Орындаушы тү сірістің негізгі мақ саты – қ ұ рылыстар мен ғ имараттардың жобасын жергілікті жерге кө шіргенде дә лдігін анық тап, қ ұ рылыс салу кезінде жіберген жобадан барлық ауытқ уларды табу болып табылады. Бұ л салынатын қ ұ рылыстың нү ктелерінің фактілі координаталарын, кө лемін, нү ктелер арасындағ ы жеке элементтері мен бө ліктерін анық тау арқ ылы жү зеге асырылады.

15-сұ рақ. Бө лу жұ мыстар, олардың маң ызы. Бө лу сызба

Қ ұ рылыстарды бө лу не жобаны жерге салу дегеніміз болашақ қ ұ рылыстардың жерін жердегі жағ дайын анық тау бойынша геодезиялық жұ мыстар. Бө лу жұ мыстары топографиялық тү сіріске кері процесс болып табылады. Мә селен тү сіріс кезінде ситуация мен жер бедерінің сипаттық нү ктелері жерін жерден планғ а тү сіріледі.Ал бү лу процесінде топографиялық планды жобаның қ ұ рылыс жерінін жерге салады. Жобаны жерге кө шіру бірнеше сатыдан тұ рады. Сә йкес дә лдіктегі геодезияның негіз пункттерінен триянгуляция, полигонометрия, қ ұ рылыс торы т.б тү рінде қ ұ рылады.Саты – негізгі геодезиялық жұ мыстарды орындау, қ ұ рылыстардың негізгі остерін жерге кө шіру, детальды бө лу(қ ұ рылыстардың аралық остерін жә не негізгі остерін бө ліп, жерін жерге бекіту), сондай-ақ жеке элементтердің биіктік жағ дайын анық тау, остер монтажын бө лу жә не технологиялық қ ондырғ ылардың орнатуына геодезиялық бақ ылау жасау. Жобаны жерге кө шіргенде оның геодезиялық дайындығ ы негіз болып табылады (сипаттық нү ктелердің берілген графикалық координаталары бойынша дирекциондық бұ рышпен арқ ашық тық тар анық талады). Жобаны жерге кө шірудің бө лу жұ мыстары кері геодезиялық есепті шешу негізінде орындалады. Бұ лардың негізінде бө лу сызбалары пайда болады. Бұ нда қ ұ рылыс остері, бө лу бұ рыштары, арақ ашық тық тар кө рсетіледі. Қ ұ рылыстың басты остері – инженерлік объектілердің симметриялық остері. Қ ұ рылыстық бө лу 5 ә дістердің таң далуы объектілердің орындалуына, ө лщемдеріне, бұ рыштар мен сызық тарының ө лшеулерінің жү ру мү мкіндігіне, бө лудің қ ажетті дә лдігіне байланысты.

16 сұ рақ - Жер пайдаланушылардың аудандарын анық тау тә сілдері

1. Аналитикалық (Дә лдігі жоғ ары)

2. Графикалық (орташа)

3. Механикалық (Дә лдә гә тө мен)

Аналитикалық тә сіл – ауданды тү сіріс нә тижесі бойынша алынғ ан ө лшемдер арқ ылы не олардың функциялары арқ ылы анық тайды.

Графикалық тә сіл – ауданды планнан алынғ ан ө лшемдер арқ ылы анық тайды

Механикалық тә сіл – ауданды ә р тү рлі қ ұ ралдар арқ ылы анық тайды – планиметр, картометр арқ ылы, палетка жасау арқ ылы.