Көру бұзылыстары бар балаларды жалпыға білім беру мектепте оқыту шарттары.

Кө рмейтін жә не нашар кө ретін, бірақ интеллектуалдық бұ зылыстары жоқ балалар, білімді негізгі орта немесе жалпы орта білімді немесе арнайы психологиялық –педагогикалық қ олдау алу арқ ылы, қ алыпты дамитын балалармен бірігіп оқ у процесінде алады.

Соқ ырлар (кө рмейтіндер) – кө ру бұ зылыстары бар тұ лғ алардың бір категориясы олардың кө ру тү йсіктері мү лдем жоқ, қ алдық ты кө ру немесе сә уле қ абылдау тү йсіктері бар (кө зілдірік) тү зетуімен жақ сырақ кө ретін кезде - 0, 04-ке дейін жә не прогредиентті аурулары мен кө ру шең бері тар (10-15-ке дейін), кө ру ө ткірлігі 0, 08-ге дейінгі тұ лғ алар.

Кө ру бұ зылысының дең гейіне байланысты тұ лғ алар бө лінеді: абсолютті (тотальды) соқ ырларғ а (екі кө зге де), кө ру қ абылдауы жоқ жә не соқ ыр адамдар, олардың сә улені, тү сті заттардың пішінін қ абылдауғ а мү мкіндік беретін сә улені қ абылдау тү йсіктері сақ талғ ан.

Нашар кө ретіндер – кө зілдіріктің кө мегімен жақ сырақ кө ретін кө зді тү зетуде 0, 05-тен 0, 2-ге дейін кө ру ө ткірлігі сақ талғ ан, кө ру бұ зылыстары бар тұ лғ алардың бір категориясы. Кө ру ө ткірлігінің тө мендеуімен қ атар нашар кө ретіндердің кө ру қ ызметтерінің қ алпында басқ а да бұ зылыстар болуы мү мкін (тү сті жә не сә улені қ абылдау тү йсіктерінде жә не т.б.).

Нашар кө ретін оқ ушылар жалпығ а білім беретін мектептің ү лкен шрифтпен басылғ ан жә не кө ру қ абылдауына ә сер ететін арнайы ө згертілген суреттері бар кітаптармен оқ ытылады. Кө рмейтін балалар Брайль жазу жү йесінің кө мегімен оқ ытылады.

Нашар кө ретін балалар ү шін сыныпта жағ ымды жағ дай жасалуы керек – нашар кө руге сә йкес анық сызылғ ан сызық тары бар дә птерлер, кө мек кө рсетудің оптикалық жә не техникалық қ ұ ралдары:

- офтальмолог ұ сынғ ан кө руді тү зету тә сілдері (кө зілдірік, линзалар, лупалар, телескопиялық кө зілдірік);

- табиғ и жарық ты реттеуге арналғ ан қ ұ ралдар;

- оқ у, жазу, сурет салу, суреттерді қ арау кездерінде дұ рыс отыруды қ амтитын арнайы бір орындық парталар;

- оқ ушыларғ а арналғ ан арнайы қ ұ рал-жабдық тар (Брайль жү йесі бойынша жазуғ а арналғ ан қ ұ ралдар, оқ у машиналары, Брайль шрифті орнатылғ ан жазу машиналары, рельефті сурет салуғ а арналғ ан «Оқ ушы» қ ұ ралы, оптикалық қ ұ ралдар - лупалар, линзалар, телескопиялық қ ұ ралдар);

- тифлотехникалық қ ұ ралдар (жазуғ а арналғ ан тифлоқ ұ ралдар, электрондық қ ұ ралдар).

Тә рбиелеу – білім беру процесі кемістіктің қ ұ рылымы, дең гейі жә не кө ру бұ зылысының мінездемесін ескере отырып тифлотехникалық тә сілдер мен арнайы қ ұ рал-жабдық тарды міндетті тү рде қ олдану арқ ылы жү ргізіледі. Соқ ырлар мү мкіндігінен кеш айырылғ ан балаларғ а арналғ ан қ ұ ралдар сипап сезу мен кө ру-сипап сезу қ абылдауды қ олдануғ а негізделеді. Тү зету жұ мысында кө ру бұ зылыстары бар балаларғ а оқ у жә не басқ а да мә ліметтердің қ олжетімдік шең берін кең ейтуге мү мкіндік беретін ерекше дидактикалық материалдар мен арнайы кө рнекіліктер қ олданылады.

Дамуында бұ зылыстары бар балалардың ауытқ ушылық тарын тү зету жұ мысын топтық жә не жеке тү зету сабақ тары арқ ылы мұ ғ алім-дефектолог (тифлопедагог) жү ргізеді (кө ріп қ абылдауын, сипап сезу жә не ұ сақ моториканы, ә леуметтік-тұ рмыстық жә не кең істікте бағ дарлануын дамыту).

Кө ру мү мкіндігі шектеулі бала ү шін мектепке кіре берістегі текпешектің соң ғ ы баспалдақ тарын анық тү стермен сырлау керек, міндетті тү рде ұ стағ ыштары болуы тиіс, олардың биіктігі ү лкен сыныптар ү шін 70-90 см, ал бастауыш сыныптар ү шін 50 см. Есік қ анық тү сті болуы қ ажет, егер есіктер ә йнектен болса, онда оның ашылатын бө лігі қ анық тү сті болуы керек.

Дә ліздің периметрі бойынша ұ стағ ыш жасалуы керек, бала оның кө мегімен мектепте қ озғ алып, бағ дарлана алуы тиіс. Ә рбір бө лмеде еденнің қ апталуы тү рлі материалдардан болғ ан жағ дайда бала оң ай қ озғ ала алады. Киім шешетін бө лмеде кө ру бұ зылысы бар балалар ү шін ұ стағ ыш, орындық тар, киім ілгіштер ың ғ айлы жасалғ ан кең істік жабдық талуы керек. Баланы бұ л орынғ а бірнеше рет ертіп алып бару керек, ол сонда ө з орнын есінде сақ тап алады. Сыныпта баланың бір орындық партасы рельефті материалмен немесе еденнің беті кілеммен қ апталуы керек.