Конфликтіні шешу тәсілдері

Конфликтіні шешу бірнеше дең гейде болу мү мкін, бірақ солардың маң ыздыларына конфликтіні басқ ару мен конфликтіні шешу болып табылады. Конфликтіні басқ ару- бұ л конфликт қ атысушыларының мінез-қ ұ лық тарын коррекциялау мен мақ сатқ а бағ ытталғ ан себептердің ә серін қ алыпқ а келтіру. Конфликтіні шешу- конфликт қ атысушыларының мақ саттарының ө згеруі, немесе, толық тай не бір-бірден себептерін шектеу.

А.Н. Чумиков келесідей нә тиже бойынша конфликтіні басқ ару қ абілеттерін анық тағ ан:

- институционализация- конфликтіні қ ұ райтындарды қ ұ ру, сонымен қ атар, конфликт шешімдерінің ережелері мен нормалары;

- легитимизация- кө пшілік конфликтіге қ атысушылардың ұ сынылғ ан нормалар мен ережелерді ө з еркімен ескеру дайындығ ы бар ма жоқ па, соны қ адағ алау;

- -конфликтілік топтың қ ұ рылымы, берілген мә селені таратушы- коллектив жә не индивидуалды субьектілердің кө рінуін болжайды;

- конфликт редукциясы- басқ а дең гейге аудару есебінде оның ақ ырын ә лсіреуі;

Конфликт шешіміне келмес бұ рын басшы ең алдымен ө зіне келесідей сұ рақ тарғ а шынайы жауап беру керек:

- мә селенің дұ рыс шешілуін қ алай ма;

- Ө з эмоциясын бағ ындыра алу ү шін не істеу қ ажет;

- Конфликтілік жақ орнында болса ол ө зін қ алай сезінер еді;

- Конфликтіні шешу ү шін оғ ан делдал керек пе;

- Қ андай атмосферада (ситуацияда) адамдар жақ сырақ ашылып, ортақ тіл табысып, ө зіндік ортақ шешімдерін қ абылдай алар еді.

Конфликтіні тө мендетудің бірнеше ә дістері бар:

- Қ ұ рылымдық, яғ ни, ұ йымшылдық конфликтілерді шешу ә дісі;

- Тұ лғ ааралық ә дістер;

- Тұ лғ а ішілік, яғ ни, жеке тұ лғ ағ а ә сер ету ә дістері.

Қ ұ рылымдық ә діс қ абылданғ ан стимулдардың жү йесі, ең бек ұ йымын, қ ате ө кілеттіктерді бө луден болатын, ұ йымшылдық конфликтілерге ә сер ететін ә діс.

Тұ лғ ааралық ә діс. Тұ лғ ааралық ә дістер ең алдымен конфликт кезінде пайда болатын эмоцияларды жең уге бағ ытталғ ан.

Басшы конфликтіге шешілу керек міндет ретінде қ арау керек: біріншіден, конфликт себебін анық тау керек, кейінен, конфликтілік проблемалардың шешілу техникасына сә йкес шешім қ абылдау керек:

- Шығ армашылық визуализация конфликт себептерін талдауда қ олданылуы мү мкін.

- Миғ а шабуыл (альтернатив) баламаларды іздеу ү шін пайдалы;

- Ойша кө рініс, ө з –ө зінен сұ рап, таң дау қ атынасы бойынша ішкі тү йсікке жү гіну керек;

- Ойша бақ ылау немесе еріктік ойлау техникасы, жаң а шешімдерді шың дау мақ сатында бақ ылау немесе ішкі мотивацияларын жинақ тауда қ олданылады.

Қ орытындылай келе, ә р басшы қ андайда бір мө лшерде психолог болып, немесе, жетекшіліктің дұ рыс стилін, жұ мыста жағ ымды жағ дайды, ең бектің басқ арушылық мә дениетін тиімді жә не сапалы етіп жоғ арлатуғ а ық пал етіп, коллективтің іс-ә рекет нә тижесіне ә сер ету керек.

Негізгі ұ ғ ымдар: конфликт, конфликт жағ дайлары, конфликтінің шығ у себептері, конфликтінің сілтемелері, конфликтідегі мінез-қ ұ лық, конфликтінің стадиялары.

Ө зін-ө зі тексеру сұ рақ тары:

1. Конфликтілі жағ дайларды басқ арудың психологиялық негізі қ андай?