Конфликтінің шығу себептері

3. Конфликтідегі мінез-қ ұ лық стратегиясы.

4. Конфликтіні шешу тә сілдері

Психологияда конфликт кері эмоционалды қ обалжуларғ а байланысты, кері қ ақ тығ ыстарғ а бағ ытталғ ан, адамдардың топтық немесе индивидтің тұ лғ ааралық қ атынасы, бір-біріне сә йкес келмейтін тенденциялар ретінде анық талады.

Конфликт - жауын жең геннен рахат алу немесе жасырын ұ рып-соғ улар, қ атал, қ атты дау-дамайлар қ ұ ралы мен орны жақ сы маскіленген дау-дамайлар.

Конфликтіге қ арағ анда қ ақ тығ ысу- бұ л адамдар арасында қ атынас кезінде жиі кездесетін форма. Қ ақ тығ ысу кей жағ дайларда кү рес туғ ан жағ дайда жауын қ арулансыздыру жағ дайынан болады. Бұ ғ ан біреуге жала жабу кезінде дау-дамайларды шығ ару жағ дайында болатын мысалды келтіруге болады.

Қ ақ тығ ысу конфликтіні басқ ара жү ріп, дау-дамай кө зін жасырып, коллективте позитивті ролді ойнауы мү мкін. Дә л осы қ ақ тығ ыстардың ерекшеліктерін ғ алымдар конфликтінің қ ұ рылымдылығ ы деп айтуғ а болады. Конструктивті конфликтілер ең алдымен, ең бек сферасының іс-ә рекетіне қ атысты принципиалды проблемаларды ұ йымдарда тудыртады. Барлық іскерлік конфликт эмоционалды тенденцияғ а ұ ласып, содан кейін деструктивті сипатқ а ие болады. Деструктивті конфликтілер ұ йымның немесе топтың жұ мыс тиімділігінің аяқ асты тө мендеуіне алып келетін жиі бұ зылатын негативті ә рекеттерге алып келеді.Басқ а сө збен айтқ анда конфликт функционалды болып, ұ йымда тиімділікті жоғ арлатуғ а қ атысуы мү мкін, немесе ол дисфункционалды болып ұ йымның тиімділігін жә не топтық серіктестітің қ анағ аттандыруларын тө мендетуге алып келеді.Конфликттінің нә тижесі осыларғ а байланысты болады.

Функционалдылық салдары (последствия). Бұ л жағ дайда конфликтілік проблемалар екі жақ тың шешімімен шешілуі мү мкін, нә тижсінде адамдар осы проблемағ а ө здерінің де қ атысы бар екендігін сезінеді.

Дисфункционалды салдары. Егер конфликтіні басқ армаса немесе тиімсіз басқ арса, онда мыналар шығ уы мү мкін:

· Ең бекке деген қ анағ аттанбаулық;

· Кадрлардың тұ рақ сыздық бойы (рост текучести кадров);

· Ең бек ө німділігінің тө мендеуі;

· Болашақ та қ ызметтестік потенциалдары кемиді;

· Ұ йымда басқ а топтармен продуктивті емес конкуренция жоғ арылап, ө з тобында адалдылық бекінеді;

· Конфликтілік жақ арасында қ атынас пен ө зара ә рекеттер болады;

· Конфликтілік жақ арасында ө зара ә рекеттер жоғ арылап, қ атынастар кең ейіп кек пайда болады.

Психологияда конфликтінің типтеріне байланысты жә не оғ ан негіз болатын критерийліне байланысты кө п вариаттары кездеседі. Мысалғ а, конфликтілер келесідей болады:

· Ішкі тұ лғ алық (мысалғ а, басшының қ ызметтік міндеті сезімі мен туысқ андық симпатия арасында);

· Тұ лғ ааралық (қ ызметтестер арасындағ ы қ абылдаулар, қ ызмет жайында басшы мен оның кө мекшісінің арасында);

· Осығ ан кіретін ұ йымдар мен тұ лғ алар арасында;

· Бір немесе ә ртү рлі статустағ ы топ немесе ұ йымдар арасында;

· Сонымен қ атар, конфликтінің кең істіктегі классификациялары да бар:

· Горизонталдылығ ы бойынша (бір-бірімен бағ ынушылық та болмайтын реттік қ ызметтестер арасында);

· Тікінен (бір-біріне бағ ынатын адамдар арасында);

· Аралас

· Пайда болатын сипаттарына байланысты конфликтілер:

· Ең бек процесіне қ атысты;

· Жағ ымсыз психологиялық қ атынаста басшының ә рекеттері, ә ртү рлі этникалық, мә дениеттегі адамдардың симпатиясы мен антипатиясы, адамдардың ө зара қ арым-қ атынасының психологиялық ерекшеліктері;

· Топ мү шелерінің тұ лғ алық ө зіндік ә ртү рлігі, яғ ни, ө здерінің эмоционалдық жағ дайларын, агрессиясын, коммуникативтілігін бақ ылай алмаулары.

Конфликтілер ө зінің спецификасына жә не жалпы ө ту стадияларына қ атысты ә ртү рлі болып келеді:

1- Стадия. Қ айшылық қ алыптарының, қ ұ ндылық тарының, қ ызығ ушылық тарының потенциалды қ алыптасуы;

2- Стадия. Потенциалды конфликтілердің шынайылылық қ а ө туі, немесе конфликтіге қ атысушылардың ө здерінің дұ рыс не бұ рыс қ ызығ ушылық тү сініктері.

3- Стадия. Конфликтілі ә рекеттер;

4- Конфликтіні шеші немесе шешу.

Ә р конфликт қ ұ рылымы нақ ты кө рінетін болып келеді. Барлық конфликтіде конфликтілік жақ тың тура қ атынасы мен іскерлік спецификасы, технологиялық немесе ұ йымдардың проблемасымен байланысты, конфликтілік жағ дайдың обьектісі қ атысады. Екінші жағ ына ретінде олардың қ атысушыларының мотивтері, олардың кө зқ арастары мен кө ндірулері, материалдық т жә не жандық қ ызығ ушылық тары мақ сатында конфликт элементтері қ атысады.