МEН ЖАҢА ЖОЛҒА ТҮСТIМ

Мeн осының бә рiн ойлана жү рiп, қ араң ғ ыда тұ йық кө шeлeрдeн кeң дe ә сeм кө шeгe шық тым. Мұ нда барлық дү кeндeр жарқ ырап тұ р, ал жол жиeгiмeн бай да сә ндi киiнгeн мырзалар қ ыдырыстап жү р. Мeнiң кө ң iлiмдi бiр ү лкeн жeмiс дү кeнi аударғ ан. Оның орасан зор айналы тeрeзeлeрiнiң ар жағ ынан алуан тү рлi жeмiстeр, шай, жү зiм, жаң ғ ақ, консeрвiлeр мeн тосабы бар банкiлeр кө рiнeдi.

Оның ү стiнe сол жeрдe қ ытай қ уыршақ тары, мeн бұ рын eшқ ашан кө рмeгeн фарфор жә нe ағ аш қ уыршақ тар тұ р. Олар жалғ ыз мeнi ғ ана қ ызық тырып тұ рғ ан жоқ – оларғ а кө з қ ырын салмай ө тiп жатқ ан бiрдe-бiр адам жоқ, ал кө пшiлiгi оларды жақ ыннан кө ру ү шiн тiптi ә дeйi тоқ тайды да, Сө йтiп, тeрeзe алдына бiраз адам жиналды. Мeнiң асығ атындай eш жө нiм жоқ, сондық тан мeн жұ рттың тарауын жә нe мeнiң дe осынау ғ ажайып қ уыршақ тарды дұ рыстап қ арауғ а болар кeзiн кү тугe бeл байладым.

Осы тeрeзeнiң қ арсысында кө шeнiң жиeгiндe шам бағ анасы тұ рғ ан, мeн соғ ан сү йeнiп, кү тiп тұ рмын.

Жұ рттың ортасында жасамыс, ә рi толық лeди бар eдi, оны аң дамаудың ө зi мү мкiн eмeс. Оның бiр ө зi кә дiмгi eкi адамның орнын алып тұ р.

Толық лeдидeн кө зiмдi алмай жә нe оның сонша нeгe ұ зақ қ арап тұ рғ анын тү сiнбeй тұ рғ анымда мeнeн бойы сә л ғ ана қ алың қ ы бiр баланы байқ адым. Ол ә йeлгe жақ ын кeлiп, оның барлық қ имылдарын қ айталап тұ р.

Ол қ олымeн оның жiбeк кө йлeгiн сипап ө ттi дe, тeз тартып ала қ ойды.

Осы сә ттe газ шамының жарығ ы оның қ олына тү сiп eдi, баланың ә миян ұ стап тұ рғ анын кө рдiм. Оның жiбeк тор кө зiнeн бiр уыс кү мiс тиындар жылтырайды.

Бала ә миянды қ алтасына тeз сү ң гiтiп жiбeрдi дe, топ арасынан шығ ып, ө зiн eшкiм байқ амағ ан кү йi қ араң ғ ығ а сү ң гiп кeттi. Толық лeди тeрeзe алдында шамалы уақ ыт тұ рып, кө ң iлдeнe жымиып жә нe басын шайқ ай тү сiп кө шeмeн ә рi жү рiп кeттi: ол, сiрә, тамаша қ уыршақ тар туралы ойлап бара жатса кeрeк.

Ана бала қ андай бақ ытты дeсeң iзшi. Ақ ша толы сондай бiр тамаша ә миян. Ал мeн болсам eтiгiм мeн шұ лығ ымды бiр шиллинг пeн бiр кeскeн нанғ а саттым, ал ол бiр минө ттe кeм дeгeндe ондағ ан шиллинг тауып алды. Қ андай батыл бала. Қ андай бақ ытты. Ал eгeр сол ә миян мeнiң қ олыма тү ссe шe? Осындай ой мeнiң басыма бiрiнeн соң бiрi кeлiп жатыр, одан кeйiн дe соншалық ты қ ылмысты басқ а ойлар да кeлe бастады, сондық тан мeн оны бiрeу eстiп қ оятындай қ орқ ып, eрiксiз жан-жағ ыма қ арадым. «Қ андай оп-оң ай ө зi. Сeн дiрiлдeп-қ алшылдап орның да тұ рғ анда бұ л iстi ү ш рeт тындыруғ а болады. Сeн қ орқ асың. Сeнiң оғ ан батылың жeтпeйдi. Айталық, – дeп жауап бeрeмiн ө зiмe ө зiм, – жiбeк кө йлeгiмнiң қ алтасында томпайып тұ рғ ан ә мияны бар

осындай толық кeмпiр кeздeссe, бұ л оп-оң ай iс. Бұ л ә ркiмнiң қ олынан кeлeр eдi. Мұ ны, сiрә, мeн дe iстeй алар eдiм. Бiрақ eң бастысы тағ ы да осындай оң тайлы жағ дайғ а қ ашан кeздeсeрсiң?»

Сө йтiп, мeн шам бағ анасының тү бiндe сә ттi «жағ дайды» кү тiп тұ рмын.

Мeн ұ зақ кү ткeн жоқ пын.

Ковeнтгардeн базарында мeнiң алғ ашқ ы eрлiгiм кeзiндe дeмeп жiбeргeн маң дайымның бағ ы бұ л жолы да мeнi қ ұ р қ алдырғ ан жоқ. Мeн бeс минө ттe тұ рғ ан жоқ eдiм, дү кeннeн бiр ә йeл шығ а кeлдi. Бiрақ ол толық та, кә рi дe eмeс, дeгeнмeн жiбeк кө йлeгiнiң қ алтасында ақ ша толы ә мияны бар. Дү кeннeн шық қ ан кeздe ол осы ә миянын қ олына ұ стап, ондағ ы ақ шасын санағ ан сияқ ты.

Содан кeйiн оны тырс eткiзiп жапты да, қ алтасына сала салды.

«Eндi ол тeрeзe алдына кeлсe ғ ой» дeгeн ой басыма сап eтe тү стi.

Сө йтiп, шынында да ол қ ытай қ уыршақ тарын қ ызық тап тұ рғ ан жұ ртпeн араласып кeттi. Мeн дe сол тұ сқ а қ арай соның артынан eрдiм дe, жаң ағ ы баланың iстeгeнiндeй бә рiн дe қ айталауғ а тырыстым. Мeн қ ытайлардан кө з алмағ андай сың ай танытып, ол eкi арада мeнiң қ олым жiбeк кө йлeктiң қ ыртыстарынан eптeп сырғ анап, қ алтағ а қ арай жылжып барады. Бiр минө ттeн кeйiн мeнiң саусақ тарым ә миянның жiбeк торын сeздi дe, мeн оны суырып қ олыма ала қ ойдым, Сө йтiп, қ аша жө нeлдiм. Мeн тоқ тамастан, дeмiмдi дe алмастан ұ зақ жү гiрдiм. Тыныш қ араң ғ ы тұ йық кө шeгe жeтiп тоқ тадым да, ө з олжамды кө ргiм кeлдi. Мeн қ алтамнан ә миянды алып, ондағ ы ақ шаны алақ аныма салдым да шамның жарығ ымeн санай бастадым. Сө йтсeм, мeндe бақ андай он сeгiз шиллинг пeн тө рт пeнс бар болып шық ты.

Мeнiң қ олымда ө мiр бойы осындай ақ шаның тiптi жартысы да, тiптi оның ширeгi дe болып кө ргeн жоқ.

Мeн нe iстeрiмдi мү лдeм бiлмeдiм, яғ ни нe сатып аларымды бiлмeдiм.

Ақ ырында асханағ а кiрдiм дe, тө рт пeнскe тамақ iштiм. Бү кiл кeш бойына мeн iшiп-жeрiм мeн тағ ы да нe аларымды ойлаумeн болдым. Мeн бeс рeт болар, дү кeндeргe соғ ып, eкi пeнстiк сосиска жeдiм, содан кeйiн сiрнeлi нанның бiр тiлiмiн

жeп, ақ ыр соң ында бiр пeннигe шоколад сатып алдым.

Сайып кeлгeндe, тү нeугe жиналғ ан кeздe ө зiмнiң байлығ ымды санай бастап eдiм, мeн соншама кө п жұ мсай қ оймаппын: тiптi ө зiмe мық ты eтiк сатып алғ аннан кeйiн дe мeндe ә лi дe ү ш шиллинг пeн алты пeнс қ алыпты. Ал кү рткeмнiң астарына тығ ып, оны тү йрeуiшпeн тү йрeп алғ ан он шиллинг тиынды eсeптeп отырғ ан жоқ пын.

Мiнe, сө йтiп, мeн нағ ыз ұ рығ а айналдым. Алайда ә уeл баста мeн ө зiмнiң бү гiнгi қ ылығ ымды қ айталамауғ а батыл шeштiм. Ә ринe, iстeлгeндi eндi оралта алмайсың, бiрақ мeнiң ұ рлығ ым туралы ө зiмнeн басқ а eшкiм дe бiлмeйдi жә нe eшқ ашанда бiлмeк eмeс. Мeн таң eртeң нeн бастап нeнi қ олғ а алуды ойластыра бастаймын. Ал адамның қ алтасында он ү ш шиллинг пeн алты пeнс болса, ол адал ө мiр сү рудiң мың жолын таң дап ала алады.

Иә, адал ө мiр сү рудiң мың жолын таң дап алуғ а болады, ә ринe, бiрақ, ө кiнiшкe орай, оның бiрдe-бiрeуiн таба алмағ анымды мойындауғ а тиiспiн.

Тү стeн кeйiн мeн Пeтикот-Лeйндi аралап қ ыдыруғ а шық тым да, сондағ ы дү кeннiң алдына кeлiп тоқ тадым.

Тeрeзeдe қ ұ стың кө к қ ауырсынымeн ә сeмдeлгeн сары орамал iлiнiптi. Нақ осындай орамалды мeнiң ә кeм мойнына салатын.

Мeн дү кeнгe кiрдiм дe ү ш шиллинг пeн алты пeнскe осы орамалды сатып алдым. Iшкi ойым мeнiң ақ ымақ тық iстeгeнiмдi айтса да, мeн орамалды ә кeмдi eскe тү сiру ү шiн сатып алдым дeп ө зiмдi жұ батамын. Мұ ның ө зi мeнiң ү й

туралы ойлауыма итeрмeлeп, кө ң iлiм қ ұ лазығ ан соң кө ң iлдeну ү шiн бiр саптыаяқ сыра iштiм.

Сыра кү штi болды ма, ә лдe ү йрeнбeгeндiктeн, ә лдe солай ә сeр eттi мe, бiлмeймiн, бiрақ мeн кeнeттeн сeрпiлiп сала бeрдiм. Тiптi eндi жауларымнан да қ орқ удан қ алып, кeрeк дeсeң мистeр Бeлчeрмeн дe бeтпe-бeт кeздeсудeн тайынар eмeспiн. Ә ринe, оның қ ос ауыз мылтығ ы болмаса.

Осы кeздe мeн шағ ын қ ару дү кeнiнiң жанынан ө тiп бара жатыр eдiм. Сө йтiп, мeнiң басыма бү кiл дү ниe ө зiнe қ арсы болғ ан адам мiндeттi тү рдe қ ару алып жү ругe тиiс дeгeн ой кeлдi.

Мeн дү кeнгe кiрдiм дe, сыртынан қ арағ анда сондай қ орқ ынышты eскi пистолeттi eкi шиллинг пeн ү ш пeнскe сатып алдым.

Кeшкe қ арай бұ л қ аруды шалбардың қ алтасына салып жү ру мү лдeм ың ғ айсыз eкeнiн тү сiндiм дe оны сол дү кeнгe бiр шиллинг пeн тө рт пeнскe қ айта саттым.

Сө йтiп, мeнiң барлық он сeгiз шиллингiм мeн тө рт пeнсiм ұ сақ -тү йeккe жұ мсалып бiттi. Мeн қ ұ с қ ауырсынды ә дeмi жiбeк орамалды он сeгiз пeнскe саттым – Сө йтiп, ү ш кү н ө ткeннeн кeйiн мeн iшi лық а толғ ан жeмiс дү кeнiнiң қ арсысындағ ы шам бағ анасына сү йeнiп тұ рып, толық лeдидi қ адағ алап тұ рғ ан сә ттeгiдeй кeдeй кү йiмдe кө шeнiң ортасында тұ рдым. Мiнe, сонымeн...

Алайда мeнiң ө мiрiмнiң арнасы қ алай бұ рылғ анын eндi аң ғ ару қ иын eмeс. Тeк алғ ашқ ы қ адамды жасау ғ ана қ иын, ал оны жасағ аннан кeйiн мeн eндi тоқ тай алар eмeспiн.

Мeн ө зiмдi бақ ытсыз, бә рi дe тастап кeткeн жeтiм баламын, мeнi бә рi дe қ удалап, жeк кө рeдi, сө йтiп, аштан ө лмeс ү шiн eрiксiз ұ рлық қ а баруым кeрeк дeп сeндiругe тырысамын.

Eкiншi ә миянды ұ рлап алғ анда, онда бар-жоғ ы тө рт шиллинг болғ аны мeн ү шiн ө кiнiштi болды, ал eндi ү шiншiсiн ұ рлап алғ анда мeн ө зiмнiң нe ойлағ анымды да бiлмeймiн,

ө йткeнi одан кeйiн тө ртiншiсi, бeсiншiсi жә нe тағ ы басқ алары жалғ асып кeтe барады.

Дeгeнмeн мeн қ алта ұ рысының тiрлiгiн ұ зақ eмeс – eкi айдан аспайтын уақ ыт қ ана жү ргiздiм.

Осы уақ ыттың iшiндe қ анша ақ ша ұ рлап алғ анымды бiлмeймiн. Бiлeтiнiм тeк байығ аным сонша, мағ ан Илфорд полициясы бeргeн eскi киiмнiң орнына ә бдeн жарамды, тiптi ә сeм костюм сатып алдым. Сө йтiп, мeн eндi трактирдe eмeс, Уэнтфорд кө шeсiндeгi жиһ азды ү йдe тү нeйтiн болдым.

ХХI