Емдік-профилактикалық тамақтану (ЕПТ).

Ә ртү рлі қ олайсыз фактордан, ө ндіруші ортадан, зиянды химиялық қ осылыстардан, тағ ы сол сияқ ты нә рселерге ұ шырайтын адамдарғ а арналғ ан. Тағ амдардың жасалуы жә не рационалдық емдік – профилактикалық ұ сынуы жеке тағ амдардың тартылуына тә уелді. Метоболизм жә не таксикалық қ осындыларды ағ задан шығ ару. Қ азіргі кақ ытта емдік профилактикалық тамақ танудың 5 рационы бар. Кейбір мамандардың жұ мысы емдік профилактикасы жә не диеталық тамақ тануды немесе жеке топтық тағ амдардың тү рлері ә ртү рлі нутрименттармен байытылғ ан. Осы заттардың ішінде маң ызды орын алатын дә румендер, минералды заттар жә не тағ амдық талшық тар бар. Олар табиғ и жә не синтетикалық болып келеді. Бұ л бағ ыттардың дамуы біржағ ынан профилактикалық жә не кө п таралғ ан ауруларды емдеу ү шін, екіншіден ө ндірудің кө беюімен жә не бә секелестіктің ө суі ү шін жаң а тағ амдардың толық ө ндіру саласындағ ы жә не қ оғ амдық тамақ тануды дамыту ү шін ү здіксіз жұ мыс істей керек.

Емдік – профилактикалық тамақ танудың негізгі мақ саты – организмнің қ орғ аныш функцияларын жоғ арылату, организмге зиянды химиялық, радиоактивтік жә не т.с.с. заттардың енуін тоқ татуЖү з жылдық тың 20–шы жылдарының ө зінде универсалды профилактикалық қ ұ рал ретінда зиянды ө ндіріс орындарында жұ мысшыларғ а сү т берілген. Емдік – профилактикалық тамақ танудың негізгі қ ызметі болып:

§ баллансталғ ан тамақ тану есебінде, организмнің жалпы беріктігін жоғ арылату;

§ асқ азан – ішек жолының улы заттарды сің іруін тамақ тану рационының кө мегімен баяулату;

§ организмнен зиянды заттарды ығ ыстыруғ а қ абілетті тағ ам ө німдерін қ олдану;

§ улы заттарды залалсыздандыру;

§ организмдегі жеке тағ амдық заттардың жоғ алғ ан кө п бө лігін толтыру;

§ зақ ымданғ ан органдарғ а тағ амдық ө німдер жә не заттармен ә сер ету;

Бұ л принциптермен сә йкесінше зиянды ө ндіріс орындарымен байланысы бар жұ мысшылар ү шін рациондар қ ұ рылғ ан.

Нутрициологиялы тамақ тану тү рі.

Дені сау жә не ауырғ ан адамдарды дұ рыс тамақ тандырудың ғ ылыми негіздерін нутрициология ғ ылымы зерттейді. Нутрициологияның жетістіктері басқ а ғ ылымдардың (биохимия, физиология, т.б) дамуымен тығ ыз байланысты. нутрициологиялық тамақ тану тү рлеріне: емдік, емдік профилактикалық, профилактикалық, дә стү рлі, дә стү рлі емес, функционалдық тамақ тану тү рлері жатады Организмге қ ажетті қ оректік заттектерді (нутриенттерді) бірнеше топқ а бө луге болады: 1. Мол мө лшерде болатын макронутриенттер: ақ уыздар, майлар, қ анттар; 2. Аз мө лшерде болатын микронутриенттер: дə румендер, минералдық заттектер; 3. Тағ амдық талшық тар - целлюлоза, пектиндер жə не т.б.; 4. су; 5. факультативтік заттектер (тағ ам қ ұ рамынан болуы міндетті емес): биофлавоноидтар, полифенолдар жə не т.б