Педагогикалық эксперимент жүргізу әдістері.

Эксперимент жү ргізу ә діснамасын жасауда зерттеуші эксперименттің мақ сатын наұ ты ұ ғ ыну жә не оны зерттеу барысындағ ы жалпы орнын жә не жағ дайларын жә не эксперименттің мү мкін нә тижелерін жә не осы бү кіл ү рдіс туралы нақ ты білуі тиіс.

Педагогикалық эксперимент ә дістемесін жү ргізу алуан жә не ол жү ргізу ұ зақ тығ ымен, оның мақ сатымен, зерттелеуші педагогикалық қ ұ былыстың жә не басқ ада факторлардың қ иындық тарына тә уелді немесе байланысты.

Оның жасалуы барысында:

- алғ ашқ ы мә ліметті анық тау, гипотеза, зерттеуші педагогикалық қ ұ былысты жә не процессті бақ ылаудың алғ ашқ ы шарттарын жасау;

- экспериментке байланысты объектіні таң дау жә не жағ дай жасау;

- зерттелуші қ ұ былысты (немесе объектіні) даму барысын жү йелі тү рде бақ ылау, нақ ты фактілерді тіркеу;

- эксперимент процедурасын ұ қ ыпты ө ң деу;

- тіркеу жү ргізу;

- фактілерді бағ алауды ә ртү рлі ә дістерменен ө лшеу (кесте, анкета, хат, математикалық аппарат);

- жағ дай ұ сыныс бойынша қ айталануын жасау;

- нығ айту (немесе жалғ андығ ын білдіру) ерте алынғ ан мә ліметтер ү шін;

- эмперикалық материалдылогикалық талданып қ орытындығ а ө туі.

Мысал. Педагогикалық эксперимент жү ргізуде педагогикалық жұ мыста жылдам жоғ ары тә жірибесі бар қ атысты. Олардың бә рі педагогикалық эксперименттің мақ сатымен, міндетімен, ә діснамалық тіркеулермен жә не эксперименттің оқ ыту материалдарымен толық танысқ ан болатын.

1. Оқ ытудағ ы бірғ ана ұ қ састыру ә дісі. Бірің ғ ай материал ә ртү рлі мұ ғ алімдердің басқ арылуымен оқ ытылады, бірғ ана ұ қ састық эксперименттік материалдың біреу ғ ана болуына байланысты.

2. Бір ғ ана айырмашылық ә дісі-оқ ыту барысында бір сыныпты бір сыныппен салыстыру.

3. Экспериментті тоғ ыстыра. Эксперимент оқ ыту оқ ушылардың оқ у сапасына, қ абілеттілігіне, танымдық қ абілеттерінің дамуына, белгілі кө мекті ә дістер береді.

а) Оқ ушылардың білім сапасының жә не шеберліктерін ерекше талдау.

б) Оқ ушылардың жеке оқ у барысындағ ы дамуының ө згеруіндегі ерекше жалпы ө згерістерді ллу.

3. Оқ ытудың болашақ тағ ы мү мкіндіктерін жолдарын, тенденцияларын кө рсету. Біздің зерттеуімізде экспериментке қ ажетті жалпы ә дістер, жетік талданып кең қ олданылады. Эксперименттің сандық қ орытындысы тө менгі кө рсеткіштерге сү йенеді:

а) балдық бағ а;

б) білімнің орт бағ асы

в) дисперсия. Орта квадратты ауытқ ушылық;

г) ү лгеру коэффиценті;

Біз сандық жә не жанама ә дістерді пайдаландық. Оқ ыту жағ дайларын сапалық қ ұ рылым бағ асын шешуде біз нақ тылы ө лшемін жасадық.

1. Оқ у материалдардағ ы материалдардағ ы проблемаларды кө ру қ абілеттерді жә не мазмұ нын тү сінуі-6 балл.

2. Жобасын ұ сыну-3 балл.

3. Дә лелдер ұ сыну-5 балл.

4. Нақ ты бағ ыттар – 3 балл.

5. Жағ дайды шешу – 5 балл.

6. Шешімді теоритикалық жә не эксперименттік тү рде тексеру – 5 балл.

7. Қ орытынды шығ ару – 3балл.

Барлығ ы – 30 балл.

Оқ ушылардың қ абілеттерін бағ алануда қ ордағ ы теоритикалық жә не нақ ты материалды біз келесі нақ ты шкала бойынша кө рсетейік:

1.Фактыны айтудан бас тарту – 2 балл.

2.Қ ұ былыстың себебін ашу – 4 балл.

3.Функцилналды қ ажеттіліктерді – 6 балл.

4.Теоритикалық жағ дайларды қ олдану – 8 балл.

5.Ө зің нің жауабың ды (химиялық) пә ндік жә не модел тілінің кө мегі арқ ылы дә лелде.

Барлығ ы – 30 балл.

Нақ ты шкалағ а – интервалды шкала жасалады, интервал шегі жиі кездесетін вариацияларғ а лайық алынғ ан.

- 1, 073 – жоғ ары коэффицентті қ абілеттілік.

- 0, 7 – 0, 43 – орта.

- 0, 4-0, 17 тө мен.

- 0, 17-0-ө те тө мен.

- Эксперимент қ орытындысын шығ аруда сандық жағ ы ғ ана емес сапалық жағ ы да қ осылады. Ол келесі бағ ытпен жү ргізіледі.

а) оқ ушылардың оқ у бағ дарламасына сай алынғ ан компонеттер бойынша ауызша жә не жазбаша жұ мыстарды орындаудағ ы танымдық қ асиеттерінің мінездемесі.

б) жалпы педагогикалық жә не ә дістемелік талдау, сандық ө орытындылар мен кө рсетілімдерді интерпретациялау.

в) негізгі тұ жырымдаманы кө рсету жә не практикалық бағ ыттау.

Эксперименттің қ орытындысына қ арай мә ліметтер таблица, схема, диаграмма тү рінде кө рсетілген.