Салыстырмалы тәжірибенің барысы

Екінші сызбада тә жірибелік топтарда жү ргізілген салыстырмалы тә жірибе барысында фактор енгізіледі, ал бақ ылаушы топтарғ а енгізілмейді. Басқ а шарттары бірдей немесе тү зетілген.

Салыстырмалы бағ асы.

Эксперименталды факторлардың тиімді білімнің жинақ ылығ ы жә не тә жірибелік топ пен бақ ылаушы топтың қ абілеті мен білімнің салыстыру жә не саты мен тең дестіру арқ ылы жасалады.

Педагогикалық тә жірибенің тиімділігін кө теру.

Педагогикалық тә жірибенің тиімділігін нақ тылағ ан шарттар арқ ылы кө теруге болады. Ю.К.Бабанский шарттың келесі тү рлердің байланысын кө рсетеді.

1. Қ ұ былыстың алдын-ала ө ткізілген теориялық сараптамасын мұ қ ият ұ йымдастыру.

2. Болжамды қ ұ растыру мен нақ тылау. Тә жірибелік дә лелді керек ететін жаң алығ ына, ерекшелігіне жә не бар пікірлердің қ арама-қ айшылығ ына тә жірибелік дә лелдерді талап етеді.

Болжау берілген тә сіл процесінің нә тижесін жақ сартады деген ұ ғ ымды бекітіп қ ана қ оймай, бұ л тә сілдің осы жағ дайдағ ы бар тә сілдің ішіндегі ең жақ сысы екенін, нә тижелігімен, оқ ушы мен мұ ғ алімнің жұ мсалу тұ рығ ысынан қ арағ анда да тиімділігін кө рсетеді.

3. Тә жірибенің тиімділігін мақ сатын міндетін есепке ала оттырып ең аз мө лшерде керекті тә жірибелі объектіні нақ ты анық тау.

4. Тә жірибенің ең аз мө лшердегі керекті тә жірибелерді ө ткізудегі ең аз мө лшердегі осы таң дағ ан вариант бойынша анық тау.

5. Оқ ыту объект пен субъект арасындағ ы ү здіксіз мә лімет алу жолында тә жірибені нақ ты ұ йымдастыру.

Қ абылдау педагогикалық практикадан тұ рады, шындық ты нақ тылауда, оның практикалық жетістіктерін теориялық тү рде қ ортындылайды. Байқ ағ ыштық қ а қ арағ анда сол тә жірибеге ә келетін эксперимент оқ у-тә рбие практикасына қ атысты талапты міндетті тү рде қ айта қ ұ рады. Бұ л қ ұ рылу қ орытындыланады, бірігей талаптар ә лсізденеді жә не ө шіріледі, басқ алары қ айтадан жанданады.

Педагогикалық эксперимент арнайы белгілерді мең геріп, басқ а ғ ылыми ә дістерден ерекшеленеді.

1) Эксперименттің бағ ытталуы қ андайда бір заң дылық байланыстың бө лінуі

2) Педагогикалық қ ұ былыс оқ ытылатын шарттарды бақ ылауғ а байланысты. Сондық тан да педагогикалық эксперимент ө з алдына арнайы тә жірибелерді қ ояды. Эксперименттің ойына сә йкестірілендіретін зерттеу объекті оптималды мү мкіндіктерді табуы ү шін педагогикалық дара ық пал кө рсеткіштеріне ә серін тигізеді.

3) Берілген сапаның қ алыптасуы ү шін арнайы эксперименттік жағ даяттарды педагогикалық процесспен оқ ытуда зерттеудің белсенді мақ сатымен заң дылық байланыстарын бө леді.

4) Педагогикалық қ ұ былысты басқ ару процесті оқ ытуғ а белсенді тү рде жататын, зерттеуші оны басқ ара алатын оның қ ұ былыстарын қ ызық тыратын ө згерісті ө згертетін, басқ а қ ұ былыстарғ а немесе ө мірге шақ ыратын педагогикалық практика ү шін педагогикалық процесті бейне сапасында модельдеу.

5) Тү рлі шарттарда эксперименттің кө шірмесі қ айталау жә не бірнеше сыртқ ы ә серлерден кейбір қ ұ былыстарды изоляциялайды, жалпы тұ жырымдарды жә не заң дылық тарды бө ліп алуғ а негіздейді.

6) Эксперименттің дә лелдігі педагогикалық эксперимент қ айталану мү мкіндігінің арқ асында дә лелдеуімен қ асиетті мең гереді фактғ а жетуде объективті анық талуды қ осып береді. Жалпы тұ жырымдарды жә не заң дылық тарды қ ұ руды негіздейді.

7) Берілген эксперименттің тексерілуі. Арнайы педагогикалық эксперимент ә діс ретінде оның массалық процестерде жә не ұ зақ ө ң деуде тексеруді қ абылдау педагогикалық практикадан тұ рады, шындық ты нақ тылауда оның практикалық жетістіктерін теорииялық тү рде қ орытындылайды.

8) Техникалық, матаематикалық жә не басқ а зерттеу қ ұ рамында пайдалану мү мкіндігі.

9) Эксперименттің орындау тә ртібінің оның қ ұ рылуы, оның элементтерімен қ ұ рылымдарының дара байланысы, нә тижелерді салыстыруда алынғ ан фактілерді анализдеу жә не синтездеу.

Педагогикалық эксперименткке қ ойылатын талаптар:

Арнайы педагогикалық экспериментті сә йкестендіруде анық талғ ан белгілі талаптар қ ойылады. Олардың кейбіреулерін атап кө рсетейік.

Эксперименттің міндеті:

1) Белгілі мақ саттар мен міндеттердің болуы

2) Ө ң делген жоспарды ертерек ө туі

3) Табиғ и талаптардың шынайы ө ткізілуі

4) Жақ сы ұ йымдастырылуы (орны, эксперименттің ө ткізу уақ ыты, оның суреттеу, эксперименттік ә дістердің ө туі жә нне байқ ау ә дісінің суреттеуі)

5) Берілгендерді жә не экспериментарлық факторлардың минимальды санын нақ енгізу

6) Берілгендерді жең іл салыстыру

7) Қ айта ө ң деу

8) Мү мкін қ ателіктерді алдын-ал ескеру

9) Берілгендерді нақ ты объективті ө ту

10) Қ андай да бір заң дылық тардың байланысын байқ алатын шарттарды педагогикалық қ ұ былыстан бө лу.

Педагогикалық эксперименттің табиғ и жә не лабораториялық тү рлерімен ерекшеленеді. Алғ ашқ ы жағ дайда эксперимент жай ғ ана табиғ и жағ дайларда оқ ыту мен тә рбиелеу мектепте, сыныпта ө ткізіледі. Зерттеуші ә рекеттің бастапқ ы кү йін байқ айды. Оқ ушылардың тә ртібін басқ а да мінездерімен де ғ ылыми зерттеудің мазмұ ны шығ ады. Содан кейін зерттеушінің ө зі немесе мұ ғ алім мазмұ ндағ ы, формасындағ ы оқ у-тә рбие ә дістеріндегі іс-ә рекетіндегі ө згерістерді сипаттайды.

Содан кейін тә рбиенің дең гейі, дамуы, қ айтадан оқ ытылады немесе оқ ушылардың оқ уындағ ы жетістіктерді жә не табиғ и жағ дайдағ ы жү йенің ө лшеміне тиімді ауыстырылатын қ орытынды жасайды.