Акустикалық- мнестикалық афазияны түзету - педагогикалық жұмысының негізгі бағыттары

Акустикалық -мнестикалық афазияны тү зету-педагогикалық жұ мысының негізгі міндеттері – есту-сө йлеу есінің бұ зылуын жою, заттың негізгі белгілері туралы кө ру елестерін қ алпына келтіру, сонымен қ атар экспрессивті аграмматизмдер элеметтерін жә не амнестикалық қ иындық тарын жою. Нейропсихологиялық тексеру барысында акустикалық -мнестикалық афазияның нұ сқ асы анық талып, тү зету-педагогикалық жұ мыстың бағ дарламасы қ ұ рылады. Акустикалық -мнестикалық афазия кезіндегі бұ зылыстарды тү зетуде логопед сө йлеудің тү пкі ойын кодылау (кодирование), заттың белгілерін сипаттау, сө зді ә р тү рлі контекске ең гізу, науқ асқ а есту-сө йлеу жү ктемесінің ә р тү рлі кө лемін сақ тауғ а мү мкіндік беретін сыртқ ы сү йеніштерін қ ұ ру механизмі пайдаланылады. Есту-сө йлеу есін қ алпына келтіру, кө ріп-қ абылдауына сү йене отырып қ алпына келтіріледі. Науқ астың алдына мағ ыналық байланысы ә р тү рлі суреттер беріледі де, солардың ішінен ү ш-тө рт суретті іріктеп алу тапсырылады. Сө йлеу ішіндегі сө з байланыстығ ы тү пкі ой арқ ылы болуына 289 байланысты, «кездейсоқ» іріктеп алынғ ан суреттердің ішінен (мысық, қ оян, кесе, ү стел, орман, т.б.) белгілі бір ситуацияғ а қ атысты заттарды кө рсетуін талап етеді. Содан кейін бір семантикалық топқ а кірмейтін сө здер беріледі. Есту-сө йлеу есін қ алпына келтірудің келесі кезең інде суреттер бір топ тү рінде беріледі. Науқ ас заттардың атауының сериясын тың дап, олардың суретін табады. Кейін осы сө здердің сериясын суретке сү йенбей отырып атауын сұ райды. Алғ ашқ ыда есте сақ тауғ а заттардың атауын білдіретін сө здер, кейін олардың ә рекетін жә не сапасын, соң ында телефон номеріне жинақ талғ ан сандар беріледі. Сонымен қ атар сюжетті суретке сү йене отырып, кейін онысыз екі, ү ш, тө рт сө зден қ ұ рылғ ан фразаларды есту диктант тү рінде жазу жү ргізіледі. Акустикалық -мнестикалық афазияның екінші нұ сқ асында кө ру елестерін қ алпына келтіру ү шін суреттері, пішіні ұ қ сас, бір-екі белгілері бойынша айырмашылығ ы бар (мысалы, шә йнек, кастрө л, кесе, тоң азытқ ыш, шкаф, сервант), бір элементінің ө згеруі немесе болмауы осы заттың қ ызметін, мазмұ нын жә не белгісін ө згертетін заттарды талдаудан қ ұ рылғ ан бір қ атар жаттығ уларды жү ргізу ұ сынылады. Элементтерін біріктіріп, заттарды қ ұ растыру, заттардың бейнесінде қ ателерін табу (мысалы, қ оянның қ ұ лағ ы қ ысқ а, мысық тың қ ұ лағ ы ұ зын, тү лкінің қ ұ йрығ ы жоқ, т.б.), заттың суретін аяқ тау, оның қ асиеттерін жә не функцияларын сипаттап беру, жартылай жабық тұ рғ ан затты тану сияқ ты т.б. тапсырмалар беріледі. Керекті сө зді табу қ иындық тарынан сө здің мағ ыналық шегін кең ейту, кейбір жағ дайда тарылту, яғ ни олардың мағ ынасын нақ тылау жә не жү йелеу арқ ылы арылады. Ол ү шін сө з ә р тү рлі фразеологиялық контекстерде айтқ ызылады, сө здің кө п мә нділігін, синоним, антоним жә не омонимдердің мағ ынасын тү сіндіру бойынша жұ мыс жү ргізіледі. Амнестикалық бұ зылыстарын тү зетудегі қ ол жеткізген нә тижелерін бекітудің формасының бірі - жазбаша сө йлеуінін қ алпына келтіру. Сө здің дыбыстық -буындық қ ұ рамын тү сінуі жә не фонематикалық есту қ абілетінің сақ таулы болуы бірінші кү ннен бастап тү зету – педагогикалық жұ мысында жазбаша тү рде мә тіндерді қ ұ растыруғ а мү мкіндік береді. Бұ л сө здік кедейлігін жә не афазияның «артқ ы» тү рлеріне тә н аграмматизмдерді жоюғ а ық пал етеді.