Нді философиясындағы материалистік көзқарастар.

Ә рине, ү нді философиясында идеалистік ағ ымдар басым болғ анымен, сонымен қ атар онда материалистік кө зқ арастар да пайда болды.

Ү нді философиясындағ ы натурфилософиялық кө зқ арастарғ а келетін болсақ, олар дү ниені 5 тұ рақ тыдан тұ рады деп есептеген. Олар – жер, су, от, ауа, кең істік. “Осы дү ниеде бес тұ рақ ты қ осылғ ан, оғ ан джива неге керек (джива – жан-дү ние). “Егер 5 тұ рақ тының бірі болмаса, онда ол қ осынды да жоқ. Ет, қ ан, май, сү йек, жә не оларды біріктіретін тарамыстан дене тұ рады. Бірақ дживаны ешкім кө рген жоқ. Жұ рт джива естиді деп айтады. Бірақ қ ұ лақ пен біз естиміз бе, -деген материалистік кө зқ арастарды біз кездестіреміз. Джива (жан) дегеніміздің ө зі дене. Ал дененің бә рі кә ртә йады, ө згереді, қ ұ риды. Ең алдымен ескіріп, тесіліп содан кейін қ ұ лайтын ү й сияқ ты, сезім, манас (ақ ыл), жел де, ет пен қ ан да, сү йек те шіріп ә рбіреуі ө зін тудырғ ан заттарғ а айналады, - деген сө здерді оқ уғ а болады.

Екінші материалистер мә селені терең ірек қ арап, Дү ние алғ ашқ ы материядан – пракритиден жаратылғ ан деген пікір айтады. Пракритидің 3 гуны (гун - қ асиет) бар. Олар – саттва, раджас жә не тамас.

Саттва – ашық, оғ ан ешқ андай таң ба тү спеген, бізге біліммен бақ ыт ә келеді.

Раджас - қ ұ марту қ асиеті, ол іс-ә рекетке итереді.

Тамас – жайбарақ аттық пен жалқ аулық ты, ұ йқ ы мен миғ ұ лалық ты кө рсетеді.

Ү нді материалистерінің ойынша, пракритидің бұ л 3 гуны бір-бірімен кү ресте болады. Егер раджас пен тамас жең ілсе, онда саттва ү лкейеді. Раджас пен саттва жең ілсе – онда тамас ұ лғ аяды. Тамас пен саттва жең ілсе – раджас кү шейеді.

Саттва ұ лғ айғ ан адам ө лгенде – таза ә лемге жетеді.

Раджас ұ лғ айғ ан адам ө лгенде, ол тағ ы карманың шең берінде туады.

Тамас ұ лғ айғ ан адам ө лгенде, олар адасқ андардың ішінде қ айта дү ниеге келеді.

“Саттвағ а тұ рақ тылар – жоғ арығ а бағ ыттайды, раджасқ а – ортада қ алады, тамасқ а – тө менге, қ араң ғ ығ а кетеді².

Ү нді философиясында чарвака бағ ытының қ ағ идалары қ арапайым адамдардың арасында кең тарағ анғ а ұ қ сайды.

“Осы ө мірде бақ ытты болуғ а тырысайық!

Ө лмейтіндер бұ л ө мірде жоқ екен.

Ол ө лген сә тте кү лге айналады,

қ алайша ол бұ л ө мірге тағ ы келеді

Олай болса чарвактар ө мірдің мә нін байлық пен лә ззат алудан кө рген, олар о дү ниені мойындамағ ан.

Дү ниеге қ ұ марту, одан лә ззат алудан ол бізге зардап ә келеді деп неге қ ашамыз? Біз ө мірден лә ззат алып, зардаптан қ ұ тылуымызғ а болады. Ол балық ты ұ стап алып етін жеп сү йегін лақ тырып, кү рішті қ абығ ымен алып оны тазалап жеген сияқ ты, - деген пікір айтады.

Чарвактар, ә сіресе, брахман дініне қ арсы шығ ып, о дү ние, жұ мақ, тозақ ұ ғ ымдары адамдарды қ орқ ытып, сондай кө зқ арсты тарату арқ ылы ө зін асырап жү рген, ақ ылы мен ең бекқ орлығ ы жоқ адамдардың айласы, - деген пікір айтады.

“Егер қ ұ рбандық қ а шалынғ ан жануар аспанғ а аттанса,

Онда соны жасағ ан адам ө зінің ә кесін неге шалмайды²

“Бұ л ө мірде ойнап кү л де, қ арызғ а алсаң да іхид іш (іхи шараптың бір тү рі). Ертең -ақ кү лге айналғ анда, қ айта ө мірге келесің бе? Егер денеден кеткен басқ а ә лемге аттанса, онда ол ө зі сү йетіндерге неге қ айта оралмайды? ², -деген ө ткір сұ рақ тар қ ойып, ө з заманындағ ы брахмандармен кү рескен.

Ү нді философиясында Дү ниенің негізін екі бастамадан – пракрити (материя) жә не пурушадан (жан) шығ армақ болғ ан ағ ымды да кездестіруге болады.

“Білгің келсе, пракрити мен пуруша, - екеуінің де бастауы жоқ; біл, сананың ө згеруі пракритиден шығ ады; себеп пен іс-ә рекет қ айнар кө зі – пракритиде. Пуруша пракритидің тудырғ ан гундарынан лә ззат алады², - дейді.

Қ орыта келе, біз кө не ү нді философиясынан тамаша ойлар кездестірдік.

Олардың кө бі біздің қ азіргі заманғ а лайық, бү гін ө мір сү ріп жатқ ан адамдарғ а ө зінің зор ә серін тигізеді.

Бү гінгі қ оғ амның интеллектуалдық топтарында кейбір адамдардың ү нді дініндегі секталарғ а қ ызығ а қ арауы, соғ ан кейде мү шелікке кіруі – ол, ә рине, бү гінгі таң дағ ы елдегі рухани дағ дарыспен байланысты. Сонымен қ атар, ү нді халқ ының бейбіт рухы, адамның бұ л ө мірде орын табу жө ніндегі толғ анысы ө зіне баурап тартпай қ оймайды.