Зін өзі тексеру сұрақтары. 1. Төтенше жағдайлар туралы түсінік

1. Тө тенше жағ дайлар туралы тү сінік

2. Қ ауіпті гидрологиялық қ ұ былыстар

3. Су тасқ ыны, су тасқ ынының тү рлері

4. Су тасқ ынынан сақ тандыру жә не оны азайту жө ніндегі шаралар

5. Су тасқ ыны кезіндегі қ ауіпсіздік ережесін сақ тау мақ сатында сақ тық шаралары

Тә жірибелік сабақ тың тақ ырыбы №9

Химиялық барлау қ ұ ралдары жә не оларды қ олдану. Ағ заның улаушы заттармен зақ ымдануы. Ә КУЗ уланғ ан кездегі алғ ашқ ы кө мек. ИПП -8 қ ұ рылымы жә не мағ ынасы.

Мақ саты: Жаппай жою қ аруынан халық ты қ орғ ау жә не олардың қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету. Жеке қ орғ ану қ ұ ралдарын жіктеу (сү згіш газтұ мылдырық тар мен тұ мылдырық тар). Жаппай жою қ аруынан қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету бойынша шаралармен жә не жеке қ орғ ану қ ұ ралдарымен (сү згіш газтұ мылдырық тар мен тұ мылдырық тар) таныстыру.

Химиялық қ ауіпті нысандарда ірі апаттар болғ ан жағ дайда АҚ мобильді кү штерін, ә скери жә не инженерлік ә скерлер бө лімін жұ мысқ а тарту қ ажеттілігі туындауы мү мкін. Осы апаттың салдарын жою ү шін келесі шаралар ұ йымдастырылады:

· зақ ымдау ошағ ын ажырату, кешенді барлау жү ргізу;

· халық қ а қ орғ аныс қ ұ ралдарын жедел жеткізу, малдарды айдауғ а, халық ты эвакуациялауғ а кө мек кө рсету, апат аймағ ында коменданттық қ ызмет жасау;

· жергілікті жерді, жабдық ты, техниканы, ө ндіріс орындарын дегазациялау; ластанғ ан топырақ ты, қ арды жинау, шығ ару жә не оларды залалсыздандыру;

· дегазациялайтын ерітінді, Қ ХЗ бейтараптандыру ү шін су жеткізу.

Химиялық барлау ауаның, су кө здерінің, халық шаруашылығ ы нысандарының химиялық ластану дең гейін анық тайды. Ол химиялық барлаудың ә скери қ ұ ралдарын жә не халық шаруашылығ ы нысандарында индикациялау ү шін қ олданылатын қ ұ ралдарды пайдалану арқ ылы жү зеге асады. Зақ ымдану ошағ ында химиялық бақ ылау жү ргізгенде Ә КУЗ мө лшері ә рбір 20-30 м сайын анық талады. Ауа ү лгілері Ә КУЗ табылғ ан жерлерден алынады. Химиялық барлау жү ргізгенде Ә КУЗ кө п жиналуы мү мкін жерлерге (қ ұ дық тар, шахталар, қ азандық тар) аса назар аударылады. Барлау нә тижелеріне байланысты ә рбір ғ имарат, қ ұ рылыс, тұ рғ ын ү й ү шін ластану картограммасы қ ұ рылады. Егер радиация дең гейі жоғ ары болса, мекен ластанғ ан деп есептеледі. Улағ ыш заттардың ә серіне ұ шырағ ан аумақ химиялық зақ ымдау аймағ ы болып табылады. Ә КУЗ шығ аратын, сақ тайтын, немесе пайдаланатын шаруашылық объектілері химиялық қ ауіпті объектілер деп аталады. Химиялық қ ауіпті объектілердегі апаттар мынадан болуы мү мкін: қ ондырғ ының жұ мыс істемеуінен, қ ызметшілер қ атесінен, пайдалану тә ртібінің бұ зылуынан. Химиялық зақ ымдану аймағ ына улы заттар тө гілген орынмен улаушы концентрациядағ ы улы заттары бар бұ лт тарағ ан аумақ кіреді. Химиялық зақ ымдау аймағ ы зақ ымдалғ ан бұ лттың таралуының терең дігі мен жә не енімен сипатталады.

Химиктер – барлаушылар химиялық ластану ошағ ының қ андай Қ ХЗ мен уланғ анын, ғ имараттың, нысанның зақ ымдалу дең гейін анық тайды жә не ошақ шекарасын, оны айналып ө ту жолдарын белгілейді.

Залалсыздандыру топтары ең алдымен химиялық ластану ошағ ын оқ шаулайды, нысандарғ а жету жолдарын дегазациялайды, зақ ымдалғ ан орындардан адамдарды қ ұ тқ ару жұ мыстарын жү ргізед. Қ ХЗ залалсыздандырылғ ан кезде олардың кейбірінің дегазациялау заттарымен реакцияғ а тү сіп, ү лкен жылу мө лшерін бө летіндігін есте ұ стау керек, бұ л ө рттерге немесе жарылысқ а ә келуі мү мкін.

Мұ ндай жағ дайда залалсыздандыруды дегазациялайтын затқ а қ ұ м немесе топырақ қ осу арқ ылы жү ргізеді. Ө рт сө ндіру топтары АҚ қ ұ рамаларымен бірге салынғ ан жолдарды пайдаланып жә не бө геттерді айнала жү ріп ө рт орындарына жетеді. Ең алдымен апаттық қ ұ тқ ару жә не басқ ада қ алпына келтіру жү ргізуге бө гет жасайтын бө ліктердегі ө рттерді сө ндіреді. Одан ары қ арай аппаратура орналасқ ан жоғ ары қ ысымды нысандардағ ы ө рттерді сө ндіреді. Химиялық ө ндіріс нысандарындағ ы технологиялық жабдық апаттары жанғ ыш сұ йық тық тың ағ уымен бірге жү реді. Бұ ның нә тижесінде ө ртке ү лкен аудан ұ шырауы мү мкін. Мұ ндай ө рттерді сө ндіргенде ең алдымен сұ йық тық тың ары қ арай тө гілуінің алдын алу шаралары қ олданылады. Апат кезінде ХҚ О байланыс пен хабарлау қ ұ ралы жұ мысшыларды, қ ызметшілерді жә не тө ң іректегі халық ты зақ ымдау қ аупі туралы дер кезінде қ ұ лақ тандыруғ а мү мкіндік беруге тиіс. Хабарлау ү шін электр дабылдары, радиохабары мен теледидар желісі, ішкі телефон байланысы мен жылжымалы қ атты сө йлейтін қ ондырғ ылар пайдаланады. Ө з уақ ытында хабарлау мен ұ йымдастыру жауапкершілігі АҚ жә не ХҚ О ТЖ штабтарына, ТЖ жө ніндегі басқ ару оргагдары мен олардың қ ызметтегі бастық тарына жү ктеледі. Хабарлау ү шін шешім қ абылдау қ ұ қ ығ ы ХҚ О ның кезекші диспетчеріне беріледі. Апатты тоқ тату, адамдарды қ ұ тқ ару жө ніндегі жұ мысты тікелей басқ арушы келгенге дейін объектіде кезекші диспетчер мен апаттық қ ызметінің кезекші ауысымының бастығ ы немесе жұ мысты басқ ару ү шін тағ айындалғ ан басқ а адам басшылық етеді. Қ ала халқ ы, елді мекенді ХҚ О дегі апат туралы хабарлау ү шін сиреналар мен басқ а да дабыл қ ұ ралдары қ осылады, бұ л «Баршаныздың назарың ызғ а» ескерту дабылын білдіреді. Зақ ымдау аймағ ынан шық қ аннан кейін санитарлық ө ң деуден ө ту қ ажет. Ә лсіз зақ ымданғ андар медицина мекемелеріне барады.

Химиялық зақ ымдау қ аупін жою жә не алдағ ы іс-ә рекет тә ртібі туралы халық қ а ТЖ жө ніндегі басқ арма немесе полиция органдары хабарлайды.