Шетел тілі

Негізгі орта білім дең гейіне арналғ ан шетел тілі курсы жалпы орта білім дең гейінде оқ ыту дайындығ ына бағ ытталғ ан, яғ ни ол шетел тілін мең герудің жалпы еуропалық А₁, А₂, А₂₊ дең гейлеріне сә йкестендірілген:

5-сынып – А₁ («Бастапқ ы игерім 1»);

6-сынып – А₁ («Бастапқ ы игерім 1.1»);

7-сынып – А₂ («Қ алыптасу қ арсаң ындағ ы игерім 1»);

8-сынып – А₂ («Қ алыптасу қ арсаң ындағ ы игерім 1.1»);

9-сынып – А₂₊ («Қ алыптасу қ арсаң ындағ ы игерім 2»).

Негізгі орта білім беру дең гейінде шетел тілін оқ ытудың мақ саты – оқ ушылардың тілді мең герудің жалпы еуропалық А₁, А₂ қ алыптасу алдындағ ы дең гейге сә йкес мә дениетаралық коммуникативтік біліктерін қ алыптастыру мен дамыту, оқ ушылардың функционалдық сауаттылық тарын дамыту.

Оқ ыту міндеттері:

- жаң а тілдік қ ұ ралдарды (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, орфографиялық) жә не шеттілдік қ арым-қ атынас жасауда оларды қ олдануды мең геру;

- коммуникативтік біліктіліктерді сө йлеу ә рекетінің тө рт тү рінде – тың далым, айтылым, оқ ылым, жазылым шетел тіліндегі қ арым-қ атынаста жү зеге асыру;

- оқ ушыларғ а ү йреніп отырғ ан тілі негізінде сол елдің мә дениетіне, салт-дә стү рі мен ә деп-ғ ұ рпына қ атыстыру;

- шеттілді мә дениаралық қ арым-қ атынас жағ дайында ө з елін жә не оның мә дениетін таныстыра білу шеберлігін қ алыптастыру;

- ақ паратты қ абылдау кезінде тілдік қ ұ ралдардың жетіспеушілігі жағ дайында бейімделу шеберлігін қ алыптастыру;

- ақ параттық -коммуникациялық технологияларды, оқ ушыларғ а тү сінікті тә сілдер мен қ ұ ралдарды қ олдана отырып жалпы жә не арнайы іскерліктерді қ алыптастыру мен жетілдіру;

- қ азіргі заман жағ дайында оқ ушылар шетел тілінің орнын, болашақ маман иесі ретінде аң ғ аруы, ө зін-ө зі бақ ылау, ө зіндік талдау жә не тілдік коммуникативтік дамуын ө зіндік бағ алау стратегиясын мең герту;

- алынғ ан жалпы оқ ыту іскерліктерін, дағ дылар жә не біліктерін оқ у-танымдық қ ұ зыреттіліктерді дамытуғ а кіріктірілетін оқ у жә не іс-тә жірибелік міндеттерді шешу мақ сатында қ олдану;

- ұ лттық ө зіндік сана-сезімді, ә ртү рлі қ оғ амдастық адамдарының арасындағ ы ө зара тү сіністікке ұ мтылысты жә не ө зге мә дениет белгілеріне толеранттық қ арым-қ атынасты дамыту.

Берілген кезең де ә уелгі кезең нің тақ ырыптары мен сө йлеу аясы кең ейіп, оларғ а жаң а сө йлеу тақ ырыптары қ осылады. Қ атысымдық -сө йлеу іс-ә рекеті бір кезең нен екінші кезең ге ө тіп, репродуктив ә рекеттен репродуктив-нә тижелі ә рекетке, кейіннен нә тижелі ә рекетке қ арай дамиды.

5-7-сыныптарда айтылым дағ дыларын (диалогтік жә не монолог сө з) дамыту ү шін нә тижелі жаттығ уларды, яғ ни берілген репликалармен диалог қ ұ ру, ү лгі-диалогтарды дыбыстау қ олданылады. Жаттығ улар шығ армашылық сипатта болуы мү мкін. Монолог сө з дағ дыларын дамытуда тірек сө здер, жоспар, логикалық сызба, ассоциациядан тұ ратын нә тижелі, репродуктив жаттығ улар, т.б. қ олданылады. Оқ у материалын жақ сы мең геру ү шін жаттығ уларды алдымен жазбаша, кейін ауызша тү рде орындауғ а болады.

5-7-сыныптарда «Шетел тілі» оқ у пә нін игертуде белгілі бір нә тижеге қ ол жеткізіледі:

- шетел тілін мең герудің мотивациясын қ алыптастыру жә не «Шетел тілі» пә нін білім беру бағ ытында ө зін-ө зі жетілдіруге ұ мтылу;

- «Шетел тілі» оқ у қ ұ ралдары арқ ылы ө зін кө рсету мү мкіндігін сезіну;

- тұ тастай жеке сө йлеу мә дениетін жетілдіруге ұ мтылу;

- мә дениеаралық жә не этникааралық қ арым-қ атынаста коммуникативтік қ ұ зыреттілікті қ алыптастыру.

8-9-сыныптарда (А2 оқ у дең гейі бойынша) қ атысымдық -мә дениетаралық қ ұ зыреттерінің барлық компоненттерін дамыту жалғ аса береді: грамматикалық жә не лексикалық минимум кең ейтіледі, тілдік жә не сө йлеу дағ дылары нығ айтылады, дискурсивті жә не ә леуметтік-мә дени біліктері дамиды. Бұ л кезең де ү лгіге қ арамай, вербальдық тірексіз байланысқ ан сө йлем қ ұ ру қ абілетін қ алыптастыру қ ажет.

Кө птілді білім беруді енгізу жағ дайында ағ ылшын тіліне ерекше назар аударылады. Кө птілді мектептерде ағ ылшын тілін терең дете оқ ыту кө зделген.

5-7-сыныптарда лексикалық минимумды қ алыптастыру, ағ ылшын тілінде оқ ытылатын пә ндер бойынша бастапқ ы терминологиялық сө здікті ә зірлеу ұ сынылады.

8-9-сыныптарда лексикалық минимум артады, ағ ылшын тілінде оқ ытылатын оқ у пә ні курсының кө лемі кең ейеді.

Шетел тілі сабақ тарында оқ ушылардың тұ лғ алық қ асиетін қ алыптастырудың маң ызды аспектісі «Мә ң гілік Ел» идеясын іске асыру болып табылады:

- оқ ушылар бойында шетел тілінің қ азіргі адам ө мірінде жә не кө пмә дениетті ә лемдегі рө лі мен маң ыздылығ ы туралы таным қ алыптастыру, шет тілін қ олдануда мә дениетаралық қ арым-қ атынаста басқ а халық тар ә лемі мен мә дениетін тану қ ұ ралы ретінде жаң а тә жірибе жинақ тау;

- азаматтық тең дікті, ө з халқ ы, туғ ан ө лкесі, ө з елі ү шін патриотизм мен мақ таныш сезімін, ө з этникалық жә не ұ лтқ а қ атыстылығ ын сезіну, тілдерді жә не мә дениеттерді мең геру арқ ылы жалпы қ абылданғ ан адамзаттық жә не базалық ұ лттық қ ұ ндылық тарды дамыту;

- коммуникативтік қ ұ зыреттіліктері мен мә дениетін қ алыптастыру, яғ ни ө зінің сө йлесу мү мкіндігіндегі дең гейіне қ арай ауызша (айтылым жә не тың далым) жә не жазбаша (оқ ылым жә не жазылым) ә р-тү рлі ү лгіде тілді таратушымен қ арым-қ атынаста қ абілеттілігі мен дайындығ ын, коммуникативтік шешімдер мен ә ң гімелесу ә дебіне сә йкес барынша кең кө лемде сө йлесу жә не сө йлесуден басқ а қ ұ ралдарды тепе-тең пайдалану;

- ағ ылшын тілді елдердің мә дениетімен танысу арқ ылы ө зге (бө где) мә дениетке қ ұ рметпен қ арау қ атынасын қ алыптастыруды жалғ астыру;

- ауызша жә не жазбаша қ атынаста шетел тілінде ө зінің тө л мә дениетін таныстыру қ абілетін одан ә рі дамыту.

Ауызша жә не жазбаша сө йлеу мә дениетін қ алыптастыру мақ сатында шетел тілі пә н мұ ғ алімдеріне ұ сынылатыны:

- оқ ыту материалдарының тү пнұ сқ асын пайдалану (аудио-бейнежазбалар, фильмдер, ә ндер, ғ ылыми жә не ойын-сауық журналдарынан мақ алалар);

- сипаттау дағ дысын қ алыптастыру ү шін ақ параттармен жұ мыс жасау, шетел тілінде сипаттама беру, салыстыру, талдау, диалог жү ргізу, пікірталас, қ ажетті дә лелдемелер келтіру, жинақ тау жә не қ орытынды жасау;

- оқ ушылардың сө здік қ орын байыту мақ сатында ө з бетінше анық тамалармен жә не энциклопедиялық ә дебиеттермен, электронды ресурстармен жұ мыс істеуге ү йрету.

Ү лгілік оқ у жоспарына сә йкес «Шетел тілі» пә ні бойынша апталық оқ у жү ктемесінің кө лемі:

5, 6, 7, 8, 9-сыныптарда аптасына 2 сағ аттан, жылына ә рбір сыныпта 68 сағ атты қ ұ райды.