ТІСТЕРДІҢ ЖОҒАРЫ СЕЗІМТАЛДЫҒЫНЫҢ АЛДЫН-АЛУ

Мамандарғ а арналғ ан кең ес (дә рігер-стоматологтарғ а, стоматолог-гигиенисттерге):

• тіс тастарын алу жә не тү бір беттерін тегістеу кезінде аспаптарды сауатты қ олдану керек;

• тістерді мамандандырылғ ан тазалау жә не ағ артудан кейін қ айта минералдаушы терапияны қ олдану (Қ айта минералдаушы терапияны жү ргізу кезінде қ олданылатын препараттар мен ә дістер бө лімін қ ара);

• қ ызыл иек рецессиясының алдын-алу ү шін жасанды сауыт жасау кезінде тістердің анатомиялық ө лшемдерін бұ збау керек немесе жасанды сауытты кең етіп жасамау;

• пациенттерді тексеру кезінде пародонт ауруларының, сна тә різді ақ аулардың, эрозияның, тістердің патологиялық қ ажалуының алғ ашқ ы кө ріністеріне кө ң іл бө лу керек.

Пациенттерге арналғ ан кең ес:

• тістерді тазалау ережесін сақ тау (қ ызылиектен басталып шайнау бетіне қ арай бағ ытталғ ан немесе тістердің тістеу қ ырына қ арай бағ ытталғ ан қ имыл жасау, тіс мә суегін кө лденең қ имылдатуды доғ ару); тісін артық салмақ салмай берілген уақ ыт ішінде (3 мин) тазалау;

• тістерін тазалау кезінде ө те кө п емес тіс қ ойыртпағ ын қ олдану;

• қ атты талшық ты тіс мә суектерін қ олданбау; тіс мә суек қ ылшық тарының ұ шы аздап иілген, қ ылшық тары жасанды талшық тан жасалуы керек;

• қ ұ рамында жоғ ары абразивті қ оспа бар тіс қ ойыртпақ тарды қ олдануды шектеу (аптасына 1–2 рет), тіс ұ нтақ тарын қ олданбау;

• қ ышқ ыл жә не қ ышқ ыл қ ұ рамдас сусындарды қ абылдағ аннан кейін бірден тістерін тазалау;

• тістердің жанасу беттерін тазалайтын флостарды жә не басқ а заттарды қ олдану ережесін сақ тау; тіс тазалағ ыштарды қ олдану кезінде қ ызыл иекті жарақ аттап алмай тазалау;

Тістерінде жоғ ары сезімталдық бар пациенттерге ауыз қ уысы гигиенасын кү туге арналғ ан заттар:

• жұ мсақ қ ылшық ты немесе ө те жұ мсақ қ ылшық ты тіс мә суектері;

• жоғ ары сезімталдық бар тістерге арналғ ан қ ұ рамында калий тұ здары, стронций, синтетикалық майда дисперсті гидроксиапатит жә не фторид бар тіс қ ойыртпақ тары мен ауыз қ уысын шаятын заттар;

• тіс жіптері (қ азіргі кезде сезімталдық бар тістерге арналғ ан арнайы флосстар шығ арылғ ан, мысалы, «PresiDENT Sensitive», «Sensodyne Total Care»).

1 КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒ ДАЙ

Индустиялды дамығ ан қ аладағ ы орта мектепте балалар арасында негізгі стоматологиялық аурулардың алдын –алу мақ сатында тістердің табиғ и сызаттарын химиялық жолмен қ атаятын «Фиссурит» материалымен бітеу ә дісі жү ргізілек болды. Мектептегі стоматолог қ абылдауына алдын-ала тексеру мақ сатында Д есімді пациент шақ ырылды. Қ арап тексергенде 37, 47 тістері жарып шығ у кезең інде. 37, жә не 47 тістердің табиғ и сызаттары терең, сау. Тұ рақ ты азу тістердің барлық беттерінде кө птеген тіс қ ақ тары анық талды.

1. Пациенттің екінші тұ рақ ты тістерінің табиғ и сызаттарын бітеу кө рсеткішін анық таң ыз.

2. Табиғ и сызаттарды тісжегінің даму қ ауіпін туындататын факторды кө рсетің із.

3. Табиғ и сызаттарды бітеу ә дісінің алдын-алу ә сері механизмін атаң ыз.

4. Сызаттарды бітудің кезең дерін атаң ыз.

5. Пациентке басқ ада алдын-алу шараларын жү ргізуге мұ қ таждығ ын атаң ыз

2 КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒ ДАЙ

43 жастағ ы С есімді стоматолог қ абылдауына ү стің гі жақ тістерінің қ атты тіндерінде кү лгенде кө рінетін ақ ау бар екенін айып шағ ымданып келді.

Тістерін тазалағ анда, қ ышқ ыл жә не тә тті тағ ам қ абылдағ анда мазалайтынын айтады. Жалпы пациенттің дансаулығ ы жақ сы. Пациенттің айтуы бойынша тісін кө лденең жә не тігінен қ имыл жасай отырып қ атты тіс мә суегімен, шылым шегушілерге арналғ ан тіс қ ойыртпағ ымен, кейде тіс ұ нтағ ымен кү ніне 2 рет тазалайды. Шылым шегеді. Қ арап тексергенде 23, 24, 25, 26 тістердің мойын бө лігінде тістің қ аттытіндерінің сына тә різді ақ ауы анық талды. Сү ң гілеп тексергенде жә не температуралық тітіркендіргіштерге ауру сезімі бар.

1. Осы клиникалық кө рініске сә йкес келетін ауруды атаң ыз.

2. Бұ л патологияның стоматологиялық аурулардың қ ай тобына жататынын анық таң ыз.

3. Пациентте тістің қ атты тіндерінің патологиясын туындатушы жергілікті атаң ыз.

4. Тістерінде тістің тығ ыз қ ақ тары пайда болуына бейім адамдарғ а жоғ ары абразивті тіс қ ойыртпақ тарын қ олдану кезең дерін атап кө рсетің із.

5. Тістің қ атты тіндерінде жоғ ары сезімталдық бар пациенттерге жек тұ лғ алық гигиена заттарын таң дап алуғ а кең ес берің із.

ЖАУАП БЕРІҢ ІЗ.

1.

Тісжегінің дамуына жағ дай туындататын тіс қ ағ ының рН дең гейі:

1) 3, 5–4, 0;

2) 5, 5–5, 7;

3) 6, 5–7, 0;

4) 7, 0–7, 5;

5) 9, 5–10, 0.

2.

Тісжегінің дамуында қ андай микроорганизмдер негізгі роль атқ арады:

1) стафилококк;

2) актиномицет;

3) стрептококк;

4) вирус;

5) вейлонелла.

3.

Кіреукенің минералсыздануы қ ай қ абаттан басталады:

1) бетү сті қ абаты;

2) беткі қ абаты;

3) ортаң ғ ы;

4) терең;

5) кіреукенің барлық қ абатында бір мезгілде.

4.

Кіреукенің ошақ ты минералсыздану дә режесін қ алай анық тауғ а болады:

1) сү ң гілеу арқ ылы;

2) кіреукені витальді бояу арқ ылы;

3) электроодонтодиагностика жү ргізу арқ ылы;

4) рентгенологиялық тексеру арқ ылы;

5) Грин–Вермиллион сынамасын жү ргізу арқ ылы.

5.

Тұ рақ ты тістерде тісжегінің алдын алуда фторид натрий таблеткасын қ ай жастан бастап қ олданғ ан ө те тиімді болады:

1) 2 жас;

2) 5 жас;

3) 6 жас;

4) 10 жас

5) 12 жас.

6.

Тістерді фтор лакпен жабу процедурасын жү ргізу кезінде қ андай манипуляцияны бірінші жү ргізеді:

1) фторлак жағ у;

2) тістерді кептіру;

3) сілекйден оқ шаулау;

4) тістерді тіс қ ағ ынан тазалау;

5) кілегей қ абық тан лактың артығ ын алу.

7.

Тісжегінің алдын алу мақ сатында 0, 2% фторид натрий ерітіндісімен шайқ ауды жү ргізеді:

1) кү нделікті;

2) аптасына 1 рет;

3) аптасына 2 рет;

4) жарты жылда 1 рет;

5) жылына 1 рет.

8.

Тісжегінің пайда болуына ә сер ететін жергілікті фактор:

1) ауыз қ уысының гигиенасының нашар болуы;

2) ауыз суында фторидтің мө лшерінің кө п болуы;

3) жең іл қ орытылатын кө мір суларын жиі қ олдану;

4) ауыз суында фторидтің мө лшерінің аз болуы;

5) бойындағ ы соматикалық аурулар.

9.

Тісжегінің алдын алудағ ы фторидпен алдыналудың экзогенді ә дісі болып табылады:

1) фторид ерітіндісімен шайқ ау;

2) ауыз суын фторлау,

3) сү тті фторлау;

4) тістерді фтор лакпен жабу;

5) фторид натрий таблеткасын қ абылдау.

10.

Тісжегінің алдын алудағ ы фторидпен алдыналудың эндогенді ә дісі болып табылады:

1) ауыз суын фторлау;

2) тістерді фтор лакпен жабу;;

3) фторидқ ұ рамдас ерітінділермен шайқ ау;

4) фторидқ ұ рамдас тіс қ ойыртпақ тарын қ олдану;

5) фторид натрий таблеткасын қ абылдау.

11.

Тұ рақ ты тістерде тісжегінің алдын алуда табиғ и сызаттарды қ ай жастан бастап бітеу ө те тиімді болады:

1) 6–7 жас;

2) 9–12 жас;

3) 12–14 жас;

4) 16–18 жас;

5) тіс жарып шық қ ыннан кейін барлық уақ ытта.

12.

1% жә не 2% фторид натрий ерітіндісін тісжегінің алдын алу мақ сатында қ андай тү рде қ олданады:

1) шайқ ау;

2) жақ па;

3) таблетка тү рінде ішке per os;

4) электрофорез;

5) ауыз қ уысын булау.

ДҰ РЫС ЖАУАПТАР ЭТАЛОНЫ

1 — 2; 2 — 3; 3 — 1; 4 — 2; 5 — 1; 6 — 4; 7 — 3; 8 — 1, 3; 9 — 1, 4; 10 — 1, 5; 11 — 1; 12 — 2.

ТЕРАПИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ

Ү Ш БӨ ЛІМНЕН ТҰ РАДЫ

1 БӨ ЛІМ

ТІСТЕР АУРУЛАРЫ

Редактор: Абдикаримов Сериккали Жолдасбаевич