Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Сурет. Кіреуке және дентин гипоплазиясы
|
|
КІРЕУКЕ ЖІНЕ ДЕНТИН ГИПОЛАЗИЯСЫНЫҢ ДИАГНОСТИКАСЫ
| Тексеру | Симптомдар | Патогенездік негіздеме |
| Сұ рау, шағ ымы | Эстетикалық ақ ау тө мендегі тү рлермен кө рінеді: —тістер бетінде бор тү стес ақ, сарғ ыш-қ оң ыр тү стес дақ тар; —мө лдірлігінің, тістедің тү сінің ө згеруі; —нү ктелі дақ тар; —тіс сауытының пішінінің ө згеруі | Жү кті ә йелдер организмінде жә не ерте жастағ ы балаларда тістердің қ алыптасуы жә не минералдануы кезең інде зат алмасу ү рдісінің бұ зылуы тіс кіреукесі мен дентиннің дамуын тежеп ауытқ улардың дамуына ә сер етеді. Жү йелі бұ зылыс нә тижесінде (бейорганикалық зат алмасу, ә сіресе фосфор-кальцийдің зат алмасу ү рдісі)жә не жергілікті факторлардың ә сер етуі (жарақ аттаушы, токсикалық) нә тижесінде амелобластардың жә не одонтобластардың тұ рақ ты бұ зылуы дамиды. |
| Температуралық, механикалық, химиялық тітіркендіргіштерге ауру сезімі пайда болады. Ауру сезімі тітіркендіргіштерді жойғ аннан кейін басылады. | Ө те ауыр жә не кейбір жағ дайдаалеогенез ү рдісінің бұ зылыс нә тижесінде кіреукенің толық -(аплазия) | |
| Анамнезі, жынысы, жасы | Гипоплазияның дамуы пациенттің жыныстық белгісіне байланысты емес | Тістің қ атты тіндерінде тұ рақ ты бұ зылыс баланың соматикалық аурулармен ауырғ ан жасына сә йкес болып келеді |
| Сү т тістердегі жү йелі гипоплазия анасының жү ктілік кезінде соматикалық аурулармен ауыруының ә серінен жә не бойыеда тұ қ ымқ уалаушы аурулардың тікелей ә сер етуі нә тижесінде тістердің қ атты тіндерінің қ ұ рылымының ауытқ уларымен кө рінеді | ||
| Тұ рақ ты тістердегі жү йелі гипоплазия жоғ арыда айтылғ ан факторлардан басқ а сә бидің алғ ашқ ы ө мір сү ру айлары кезінде бойынан ө ткерген ауыр аурулардың салдары нә тижесінде дамиды. | ||
| Бұ рын ауырғ ан жә не ілеспелі аурулар | Асқ азан-ішек жол инфекциясы (сальмонеллез) | Асқ азанда астың сорылу ү рдісі бұ зылады. Нарушаются процессы всасывания.Ана сү тімен қ оректенетін балалардағ ы созылмалы диарея, ә ртү рлі диспепсиялық бұ зылыстар минералды зат алмасу ү рдісін бұ зуы нә тижесінде кіреукеде гипоплазияның дамуына тікелей ә сер етеді |
| Болашақ ананың жалпы инфекциялық аурулары (қ ызылша, мерез) | Ұ рық тың инфекциялану нә тижесінде (туа біткен мерез) тұ рақ ты тістердің қ атты тіндерінің жә не бірінші ү лкен азу тістердің қ ұ рылымының ауытқ улары нә тижесіне осы тістердің амелобластарының деформациялануы пайда болады. (Гетчинсон, Фурнье тістері) | |
| Егер жү ктіліктің алғ ашқ ы жартысында ұ рық тың жатыр ішінде инфекциялануы болса, онда кейіннен келе баланың тістерінде кіреуке гипоплазиясы дамиды, тістердің қ ұ рылымы ө згереді, тістердің жарып шығ уы тежеледі. | ||
| Жү ктіліктің жә не босанудың ауыр ағ ымы | Жү ктіліктің соң ғ ы кезең інде немесе сә бидің дү ниеге келуі кезінде аталық жә не аналық резус фактордың сә йкес келмеуі немесе гемолитикалық анемияның дамуына ә сер етеді. Содан кейін қ андағ ы боялғ ан заттар (билирубин) тістерде шоғ ырланып сү т жә не тұ рақ ты тістерде сұ р-жасыл, сары тү стес болуына алып келеді. Ө з уақ ытынан бұ рын босану сә биде асфексияның дамуына, соның нә тижесінде симметриялы сү т тістерде жә не бірінші тұ рақ ты тістерді гипоплазияның дамуына ә сер етеді. Бұ л іштей дамитын гиполазияның неонатальды сызық пен дамуына ә сер етеді. (гистологиялық кесініде) | |
| Гиповитаминоздар (А, С, D), рахит. Гормональды бұ зылыстар (гипопаратиреоидит, диабет). Нефроздар, Даун синдромы тістің қ атты тіндерінің тұ қ ымқ уалаушы аурулары | Анасында немесе сә биде Д дә руменінің созылмалы жетіспеушілігі метоболизмнің бұ зылысына ә сер етеуі гипокальциемияның пайда болуына алып келеді. Гипокальциемияның ә сері нә тижесінде тістер кіреукесінде жеке даралы дақ тардың пайда болуына, ал ө те ауыр тү рінде тістің қ атты тіндерінің симметриялы деформациялануына ә сер етеді. | |
| Кейбір дә рілік препараттардың ә сері (тетрациклин) | Тетрациклин қ атарындағ ы антибиотиктер тістің қ атты тіндерінде кальциймен кешенді байланыс қ ұ рау нә тижесінде гистогенез кезең інде тіс кіреукесінде жә не дентинде жиналады. | |
| Сү т тістердегі созылмалы қ абыну ү рдістері, тістердің минералдану жә не даму кезең інде жергіліктізақ ымдаушы факторлардың ә сері, ионизациялы сә уленің тікелей ә сер етуі | Тұ рақ ты тістер ұ рығ ының жергілікті механикалық, токсикалық зақ ымдануы жә не жергілікті гипоплазияның дамуы | |
| Негізгі аурудың дамуы | Ә ртү рлі этиологиялық зақ ымдаушы ә сердің ұ зақ тығ ы жә не қ арқ ындылығ ы тістің қ атты тіндерінің қ ұ рылымының тү рі мен пішінінің ө згеруі гипоплазияғ а тә н. Тістердегі дақ ты ө згерістер тістер кіреукесінің дамуы кезең індегі ауытқ уларғ а тә н. Тістердің пішінінің ө згеруі кіреукенің дамуы жә не пайда болуы ү рдісінің бұ зылысын сипаттайды. | |
| Ертеректе жү ргізілген емнің нә тижесі | Ем жү ргізілмеді. Емдеуді композиттік сә улемен қ атаятын материалдарды колдана отырып жү ргізді | Қ анағ аттандырарлық сыз диагностика. Емдеу тұ рақ ты тістерде жергілікті гипоплазияны емдеу барысында нә тижелі болады. |
| Қ арап тексеру | Тістердің қ атты тіндерінің жү йелі гипоплазиясы Аттас тістердің вестибулярлы бетінде орналасқ ан кө птеген ақ, сары- қ оң ыр тү стес дақ тар. Кіреукенің беті тегіс, жылтыр, бояғ ыш заттармен бояғ анда боялмайды. Дақ тардың пішіні ө мір бойы ө згермейді. Кө біне барлық тістер жарақ аттанады, немесе бір кезең де дамып жетілген бір топ тістер жарақ аттанады. | Тістер ұ рығ ының метоболизмінің бұ зылысы жү йелі минералды, ақ уызды алмасудың бұ зылысы сыртқ ы ә факторлардың ә сер етуінен, жә не жү ктілік кезінде немесе баланың 8 жасқ а дейінгі аралығ ында кейбір дә рілік препараттардық абылдау ә серінен пайда болады. (тетрациклин жә не оғ ан ұ қ сас препараттар) |
| Тіс пішінінің ақ аулары кіреукедегі дамудың жетіспеушілігінің тү рлері: —толқ ынды кіреуке (білік сияқ ты жә не олардың арасында аздағ ан ойық ретінде); —кіреукенің нү ктелі ақ аулары (қ атар орналасқ ан, тамақ қ ұ рамындағ ы бояғ ыш заттардан боялады); —кіреукенің сайлы тү рі (сайлар кейде жеке немесе кө птеп баспалдақ тә різдес орналасады). Гипоплазияның барлық тү рінде кіреуке бү тіндігі бұ зылмағ ан. | Кіреукедегі ө згеру ү рдісі аурудың дә режесіне байланысты. Кіреуке бетінің ө ткізгіштігі жоғ арлайдығ Ретциус сызық тары айқ ындаладығ призманың шекаралары тегістеледі жә не призмааралық кең істік кең ейеді, гидроокисапатиттердің кристалдарының бағ ыттары бұ зылады. | |
| Дентиннің дамуының жетіспеушілігі —Гетчинсон тістері —ү стің гі жақ тың тұ рақ ты кү рек тістерінің сауыты бө шкетә різденеді жә не кесу қ ырындажарты айғ а ұ қ сас ақ аулар пайда болады. Ақ аудың табаны дентин маң айында орналасқ ан. Бірінші ү лкен азу тіс жарақ аттануы мү мкін. Тістердің окклюзиялық бетінде орналасқ ан тө мпешіктерінің пішіні қ атты ө згерген жә не жарақ аттанғ ан тістерді бү йрек пішінді азу тістер деп атайды. —Фурнье тістері пішіні бойынша Гетчинсон тістерін еске тү сіреді, бірақ кесу қ ырында жарты айғ а ұ қ сас ойық тар болмайды. | Айқ ын кө рінген ақ аулар созылмалы аурулар ә серінен дамиды. Кіреуке аймағ ында трепонеманың ә серінен қ абыну ү рдісі туындап амелобластардың деформациялануынажә не тіс, кіреуке, дентин қ ұ рылымының ө згеруі нә тижесінде дамитын ауытқ улардың туындауына тікелей ә сер етеді. Трепонемамен инфекцияланғ ан балаларда кө з қ арашығ ының бұ лың ғ ырлығ ы туындайды, қ ұ лағ ының дұ рыс естімеуі пайда болады. (туа пайда болғ ан мерез триадасы). Дентиндегі ақ аулар интерглобулярлы дентин аймағ ының басым болуымен, предентин белбеуінің кең ейуінің бұ зылысымен, дентин тү тікшелерінің саң лауының ұ лғ аюымен сипатталады. Кейіннен келе интерглобулярлы дентин минералды тұ здарды бойына жинау нә тижесінде қ алыпты минералдану пайда болады. | |
| Тістің қ атты тіндерінің жергілікті гипоплазиясы Кіреукеде бор тә різдес, сары –қ оң ыр тү стес бір немесе бірнеше тістердегі дақ тар. Тістің пішіні ойық, нү ктелі сайлар сияқ ты ө згеруі мү мкін. | Тістің дамуы жә не минералдануы кезең інде жергілікті жарақ аттану гиполазияның жергілікті дамуына ә сер етеді. Тұ рақ ты тістердің ұ рығ ының механикалық, токсикалық жарақ аттануы (кө біне ү стің гі жақ орталық кү рек жә не кіші азу тістер) оның дамуына тікелей ә сер етіп, кейде толық тай жойылуына алып келеді, себебі жарақ ат ошағ ында амелобластар жарақ аттанады. Егер жарақ ат ә серінен ұ рық аймағ ында кан қ ұ йылу ү рдіс пайда болатын болса, кіреуке сары -қ оң ыр тү стес болады. Сү т тістерде созылмалы қ абыну ү рдісі ә серінен ұ лпасының ө ліеттенуі қ абыну ү рдісін тұ ындатып, тү рақ ты тістердің ұ рығ ын зақ ымдайды. Зақ ымдану дә режесіне байланысты кіреукеде гипоплазия дамиды да тіс сауытының ө суі тежеледі жә не оның деформациялануы пайда болады. Ауыр жағ дайда кіреуке аплазиясы дамиды. (Турнер тістері) |
КІРЕУКЕ ЖӘ НЕ ДЕНТИН ГИПОПЛАЗИЯСЫНЫҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ДИАГНОСТИКАСЫ
| Ауру | Жалпы клиникалық кө ріністері | Айырмашылық белгілері |
| Тісжегінің дақ ты кезең і | Кіреуке бетінде ақ, сұ р тү стес дақ тардың болуы. Ағ ымы симптомсыз. | Кіреукенің жеке зақ ымдануы, мойын бө лігінде орналасуы. Зақ ымданғ ан кіреуке аймағ ын кептіргенде жылтырлығ ы жолғ алғ ан бұ лың ғ ыр, кіреуке беті тегіс емес, 2%метилен кө гімен бояғ анда боялады. |
КІРЕУКЕ ЖӘ НЕ ДЕНТИН ГИПОПЛАЗИЯСЫН ЕМДЕУ
| Емдеу | Заттар | Мақ саты | Ә сер ету механизмі |
| Жергілікті | Емдеу ә дісін жә не қ олданылатын заттарды таң дап алу аурудың ауырлығ ына тікелей байланысты. Егер тек дақ болса емдеуді қ ажет етпейді. Егер пациентте эстетикалық шағ ым болса: —кіреуке микроабразия; —ақ ауларды композиттік материалдармен пломбылау; —винирлер даярлау, жасанды сауыт | Тү сі ө згерген кіреуке бетін ө те жұ қ а тегістеу. Кіреукедегі тіс дентиніндегі ақ ауды жабу. Тіс сауытының анатомиялық пішінін қ алпына келтіру. | Қ ұ рамында арнайы абразив жә не тұ з қ ышқ ылы бар бір мезгілде тегістеуші жә не эрозиялаушы ә сер ететін нә тиже. қ уысты егеп тазалау жә не пломбылау. Ортопедиялық емдеу ә дістері. |
КІРЕУКЕ ЖӘ НЕ ДЕНТИН ГИПОПЛАЗИЯСЫН АЛДЫН-АЛУ ШАРАЛАРЫ
| Алдын-алу | Қ олданылатын заттар | Мақ саты |
| Тістің қ атты тіндерінің жү йелі гипоплазиясы | ||
| Ұ жымдық | Бойында ауыр созылмалы аурулары бар болашақ аналарды, балаларды диспансерлік бақ ылау | Тістің қ атты тіндерінің минералдануына жә не қ алыптасуына ә сер ететін жү йелі ауруларды болдырмау жә не алдын-алу. |
| Жеке даралық | Жү кті жә не 8 жасқ а дейінгі балалар мен аналардың жалпы ауруларын емдеуде тетрациклин тобындағ ы антибиотиктерді тағ айындаудан бас тарту. | Тетрациклин тобындағ ы антибиотиктердің тіс қ ұ рамындағ ы кальциймен кешенді байлам қ ұ раптістің тү сін бояуына ә сер етуін дамып жетіліп келе жатқ ан кіреуке жә не дентинде шоғ ырлануын болдырмау |
| Тістің қ атты тіндеріндегі жергілікті гипоплазия | ||
| Жеке даралық | Сү т тістердегі тісжегіні жә не оның асқ ынуларын дер кезінде емдеу | Тұ рақ ты тістердің ұ рығ ының дамуына жә не қ алыптасуына ә сер ететін жарақ аттаушы факторлардың алдын-алу жә не болдырмау |
|
|