Нанотехнология негізіндегі композиттік материалдар.

Нанотехнология жаң а молекуланы жасау кезінде жеке атомдардың, молекулалардың, молекуларлы жү йені басқ ару мақ сатында наноконструтормен, арнайы физикалық, химиялық, биологиялық қ аситеттерін нанометрлік ө лшемдік аймақ тық кең істіктің физикалық -химиялық ү рдістерінің заң дылығ ын зерттейтін сала болып келеді. Негізінен нанотехнология реттік нанометрлік кө леммен ө лшенеді. 1 нанометр/1000 000 000 тең, бір миллиардтық метр, немесе 1\1000 (бір мың дық) микрон. Бұ л кө лемнің ө те кіші екенін анық тау ү шін жер шары мен волейбол добының кө лемін салыстыра отырып кө з жеткізуге болады.

Алғ аш рет нанотехнология терминін 1974 жылы жапон зерттеушісі Танугучи сызық тық ө лшем кең істігінде болатын 0, 1 ден 100 нм (1 нм = 10– м) ү рдісті тү сіндіре отырып ұ сынғ ан. Стоматологияда жоғ ары кіші бө лшектегі материалды қ олдану беріктілік қ асиеті жағ ынан айырмашылығ ы жоқ толық тырғ ыш бө лшек ө лшемі 0, 01-0, 4мкм тең микротолық тырылғ ан композиттерді (микрофилдер) жасаудан бастап қ олданыс тапты.

Нанотехнология қ атаю кезінде ө те аз отыратын беріктігі жоғ ары микробө лшекті негізіндегі материалды жасауда кө ш басында тұ р. Материалдың осындай қ асиетке ие болуы нанобө лшектердің ө зара жең іл араласуы нә тижесінде болады. Осы қ асиеті материалдың толық тырғ ыш дә режесін арттырады жә не материалдың беріктік сипаттамасын жақ сартады.

Алғ ашық ы нанотолық тырғ ыштар кремнийдің екі тотық тығ ы негізінде болғ ан. Бірақ бұ л материалдар ISO 4049 талаптарына сә йкес рентгенконтрасты болмағ андық тан оның қ ұ рамына жерде аз кездесетін иттербия фториді сияқ ты металлдар қ осындысын енгізе бастады.

НАНОТЕХНОЛОГИЯНЫ Қ ОЛДАНА ОТЫРЫП ДАЯРЛАНҒ АН КОМПОЗИТТІК МАТЕРИАЛДАР

1. КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒ ДАЙЛАР

30 жастағ ы пациент профилактикалық тексеру мақ сатында келіп қ аралды. Қ арап тексергенде ауыз қ уысында қ ызыл иек қ ызарғ ан, сү ң гілеп тексергенде қ анайды. Тістері жұ мсақ қ ақ пен жабылғ ан. Қ ақ тарды толық алып тазалағ аннан кейін 13, 42, 41, 31, 32, 33 тістердің вестибулярлы беткейінде мойын бө лігінде бор тү стес ақ дақ тар анық талды. Кіреукенің табиғ и жылтырлығ ы жоғ алғ ан. Жоғ арыда кө рсетілген тістердің кіреукесінің тү сінің ө згергені бұ рын байқ алмағ ан.

1. Жоғ арыда аталғ ан патология қ андай зақ ымдануғ а жатады?

2. Диагноз қ ойың ыз.

3. Диагноз қ оюда қ олданатын қ осымша тексеру ә дісін атаң ыз.

4. Салыстырмалы диагностика жү ргізің із.

5. Осы ауруғ а емдеу жоспарын қ ұ рың ыз.

2. КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒ ДАЙЛАР

Пациент астың ғ ы жақ тістер арасына тамақ қ абылдағ анда ас қ алдық тарының тұ рып қ алатынына, суық тан жә не тә ттіден аздап қ ысқ а мерзімді ауыратынына шағ ымданады. Тісін тілімен сипап кө ргенде ақ ау бар екеніні анық талатынын айтады. Науқ астың айтуы бойынша 2 апта бұ рын ас қ абылау кезінде тісінің кішкене бө лігі сынып қ алғ анын жә не ақ ау пайда болғ анын айтты. Сырттай қ арап тексергенде бет ә лпетінде ауытқ улар анық талмайды. Шеттік лимфа тү йіндері ұ лғ аймағ ан, сипап тексергенде ауырмайды.

· Қ арап тексергенде 25 тісте тісжегі қ уысы анық талды. Дистальді жанасу бетінде ескі пломба жә не орта терең діктегі жұ мсарғ ан дентинге толы тісжегі қ уысы анық талды. Қ уыстың табанын сү ң гілеп тексергенде ауырмайды; ауру сезімі тісжегі қ уысының қ абырғ асында анық талады.

Суық қ а қ ысқ а марзімді ауру сезімі бар. Қ ағ ып тексергенде ауырмайды.

· Қ арап тексергенде 26 тістің медиальді жанасу бетінде аз пигменттелген кіреуке аймағ ы анық талды. Аймақ ты кептіріп тексергенде бор тү стес жылтыр еместігі айқ ындалды. Зақ ымдану ошағ ының орталық бө лігін сү ң гілеп тексергенде кіреукенің беткі қ абатының бұ зылғ аны анық талды. Осы белбеуді тексергенде зонд 1, 5мм терең дікке бойлап енеді. Бор тү стес дақ тістің медиальді айдаршық жиегіне тарала орналасқ ан. Шайнау бетінде табиғ и сызаттары пигменттелген. Сү ң гілеп тексергенде ауырмайды.

1. Тексеру жоспарын қ ұ рың ыз.

2. 25 жә не 26 тістердегі ауруғ а салыстырмалы диагностика жү ргізің із.

3. Диагноз қ ойың ыз.

4. Емдеу жоспарын қ ұ рың ыз.

ЖАУАП БЕРІҢ ІЗ

1. Тістің қ атты тіндерін қ ышқ ылдық уландыруғ а арналғ ан препараттағ ы ә сер етуші компонент:

1) сірке қ ышқ ылы;

2) сү т қ ышқ ылы;

3) ортофосфор қ ышқ ылы;

4) ЭДТА;

5) ү шхлорсірке қ ышқ ылы.

2. Уландырғ ыш препараттарды тісжегі қ уысынан алу жолдары:

1) сумен жуу арқ ылы;

2) мақ та тампонмен алу;

3) 3% сутегінің асқ ын тотығ ымен жуу арқ ылы;

4) 0, 02% хлоргексидин ерітіндісімен жуу арқ ылы;

5) 3% гипохлорид натрий ерітіндісімен бейтараптандыру.

3. Композиттерге келесі материалдар жатады:

1) шыныиономерлі цементтер;

2) кү міс амальгамасы;

3) органикалық жә не бейорганикалық толық тырғ ыш мономерлер ү йлесімі негізіндегі пломбалық материалдар

4) мырыш-фосфатты цементтер;

5) мырыш тотығ ы.

4. Блек бойынша I класс тісжегі қ уысы орналасады:

1) кү рек тістердің жанасу беттерінде;

2) ү лкен жә не кіші азу тістердің тө мпешіктерінде;

3) кіші азу тістердің мойын бө лігінде;

4) ү лкен жә не кіші азу тістердің табиғ и сызаттарында жә не фиссураларында;

5) кү рек тістердің кесу қ ырларында.

5. Тісжегі қ уысын егеп тазалаудың соң ғ ы кезең і:

1) некротомия;

2) тістің табанын егеп тазалау;

3) кіреукеге қ иық жасау;

4) қ уыстың қ абырғ аларын финирлеу;

5) тісжегі қ уысын ашу.

6. Пломбаның жиегінің салбырап тұ руының алдын алу ү шін:

1) матрица қ ою;

2) тісаралық кең істікке интердентальді сына орнату;

3) матрица жә не интердентальді сына қ ою;

4) матрицаны қ олданбай пломбаны тегістегішпен қ алыптастыру;

5) пломбаның салбырап тұ рғ ан бө лігін бормен алып тастау.

7. Егеп тазаланғ ан қ уысқ а адгезивті енгізу жолдары:

1) тіс тіндерін уландырғ аннан кейін;

2) кіреуке жә не дентинді уландырудан бұ рын;

3) композиттің бірінші порциясын қ ойғ аннан кейін;

4) қ уысты медикментті ө ң деу алдында;

5) композитті қ ояр алдында ү ш қ айтара енгізеді.

8. III класс бойынша тісжегі қ уысыы орналасады:

1) кү рек жә не сү йір тістердің мойын бө лігінде;

2) кү рек жә не сү йір тістердің жанасу бетінде;

3) ү лкен жә не кіші азу тістердің тө мпешіктер ү шында;

4) ү лкен жә не кіші азу тістердің жанасу бетінде;

5) кү рек жә не сү йір тістердің кесу қ ырларында.

9. Матрицаны қ ояды:

1) уландырудан бұ рын;

2) уландырғ аннан кейін;

3) адгезивті жақ қ аннан кейін;

4) композиттің бірінші порциясын қ ойғ аннан кейін;

5) пломбаны ө ң деу алдында.

10. V класс бойынша тісжегі қ уысына жатады:

1) ү лкен азу тістердің жанасу бетінде орналасқ ан тісжегі қ уысы;

2) ү лкен жә не кіші азу тістердің окклюзиялық бетінде орналасқ ан тісжегі қ уысы;

3) барлық тістердің мойын бө лігінде орналасқ ан тісжегі қ уысы;

4) ү стің гі жақ бү йір кү рек тістердің тұ йық тесігінде орналасқ ан тісжегі қ уысы;

5) астың ғ ы жақ кү рек тістердің кесу қ ырында орналасқ ан тісжегі қ уысы.

11. Компомерлер қ андай материалдардың ү йлесімділігі болып табылады:

1) амальгама жә не жабысқ ақ жү йе;

2) силикофосфатты цементтің мырыш-фосфатты цементпен;

3) композиттік материал жә не герметик;

4) судағ ы дентин жә не эндометазон;

5) шыныпоиалкенатты цемент жә не композит.

ДҰ РЫС ЖАУАПТАРЫ;

1 —3; 2 —1; 3 —3; 4 —4; 5 —4; 6 —3; 7 —1; 8 —2;

9 —3; 10 —3; 11 —5.

4 ТАРАУ