Алааралық және халықаралық телефон желілері

ХХ ғ асыр ішінде Қ азақ стандағ ы қ алааралық жә не халық аралық телефон байланысы бір Оператормен ғ ана пайдаланымғ а беріліп отырғ ан. ХХІ ғ асырдың басында қ алааралық жә не халық аралық телефон байланысының монополиясыздандыру нарығ ы басталды. 18-суретіндегі «А» жә не «В» ә р тү рлі ГТС-ке қ осылғ ан абоненттер байланысы, ә р тү рлі Операторлармен пайдаланымғ а берілетін бірнеше қ алааралық байланыс желілерінің кез-келгені арқ ылы орнатылуы мү мкін. Осы қ арастырылғ ан модель ү шін қ алааралық байланыстың М желісі сипатталғ ан.

19- сурет – Қ алааралық телефон байланысының қ азіргі кездегі

талаптарғ а сай ұ йымдастырылу принципі

Қ алааралық телефон байланысының екі негізгі аспектісін бө лектеу орынды болып табылады. Біріншіден, Қ азақ стан бірнеше сағ ат белдеуінде орналасқ ан. Сондық танда, Қ азақ станның ә р тү рлі облысының абоненттерінде қ алааралық телефонды сө йлесулерге арналғ ан комфортты уақ ыт периоды, Қ Р басқ а региондарының жергілікті желілеріндегі дә л осындай сө йлесулер периодымен салыстырғ анда, айтарлық тай аз.

Екіншіден, қ алааралық жә не жергілікті желілерге арналғ ан коммутациялық станциялар мен оларды жалғ аушы арналардың (тарату жү йелерімен бірге) капиталды шығ ын ара қ атынасы, ереже бойынша айтарлық тай айырмашылық қ а ие. Ә сіресе, ГТС салу кезінде Оператор инвестициясының негізгі еншісі коммутациялық жабдық ты сатып алу мен орнатуғ а жіберіледі. Қ алааралық телефон желісін салу кезінде (ә сіресе бір-бірінен ә лдеқ айда алыста орналасқ ан қ алалар арасында), Оператор шығ ынының негізгі еншісі коммутациялық станциялар арасындағ ы арналарғ а жұ мсалады. Сондық танда, қ алааралық жә не жергілікті желілерді салу кезіндегі тиімді тапсырмалар белгілі ерекшеліктерге ие болады.

Ә р тү рлі Операторлардың қ алааралық телефон байланысы желілерінің қ ұ рылымы кө птеген ұ қ састық тарғ а ие. Осы себептен, алыс байланыс нарығ ының монополиясыздандырылуына дейін пайда болғ ан, қ алааралық телефон байланысы желілерінің қ ұ рылымын қ арастыру жеткілікті. Оның моделі 20-суретінде кө рсетілген. Бұ л жерде «А» жә не «В» қ алаларында орналасқ ан абоненттер арасындағ ы жалғ ауды орнатуғ а болатын жолдар бейнеленген. ЖҚ ТфЖ қ арастырылып отырғ ан фрагменті ү шін, екі АМТС арасындағ ы учаске кө рсетілген.

20-сурет – Қ алааралық телефон байланысының

пайдаланымдағ ы желілік қ ұ рылымы

20-суретінде екі АМТС басқ а, транзитті станцияның қ ызметін атқ арушы автоматты коммутация тү йіндері де (УАК) кө рсетілген. Байланыстың міндетті бағ ыттары тұ тас сызық танмен кө рсетлген.

Ү зікпунктирлі сызық тар байланыстың техникалы-экономикалық негізінде пайда болатын байланыс бағ ыттарына сә йкес келеді.

Барлық УАК бір-бірімен «ә рқ айсысы ә рқ айсысымен» принципі бойынша қ осылады. Кез-келген АМТС кем дегенде екі УАК арқ ылы байланысуы керек. Маң ызды трафик кезінде АМТС арасында қ алааралық арналардың тура шоғ ыры ұ йымдастырылуы мү мкін.

Ә детте бұ ндай шоғ ырлардың сыйымдылығ ы шығ ындардың жоғ арғ ы ық тималдылығ ына есептелінеді. Осы кезде бұ л шоғ ырлар ө те тиімді пайдаланылады, ал артық жү ктеме айналма жолдар есебінен қ ызмет кө ре алады.

Мү мкін болатын маршруттардың ішінде соң ғ ы таң дау жолын (ППВ) бө лектеп алады. Бұ л жол басқ адай немесе одан да «қ ысқ арақ» жол арқ ылы қ осылуды орнату болмай қ алғ ан кезде таң далып алынады. Ә детте ППВ екі УАК арқ ылы ө теді.

20-суретінде кө рсетілген модель «А» жә не «Б» қ алаларының ГТС қ осылғ ан абоненттері арасындағ ы қ осылудың орнатылуы мү мкін болатын варианттарын анық тауғ а мү мкіндік береді. Екі АМТС арасында мынадай қ осылу тү рлері орнатылуы мү мкін:

- АМТС1 - АМТС2 (егер арналардың тура шоғ ыры бар болса);

- АМТС1 - УАКЗ - АМТС2 (егер арналардың айналмалы шоғ ыры бар болса);

- АМТС1 - УАК4 - АМТС2 (егер арналардың айналмалы шоғ ыры бар болса);

- АМТС1 - УАК4 - УАКЗ - АМТС2.

Алыс байланыс трафигі ә рқ ашанда ө суде, ол дегеніміз қ алааралық арналардың кө птеген тура шоғ ырын ұ йымдастыруды талап етеді. Қ алааралық желі қ ұ рылымын қ алыптастыру кезінде қ олданылғ ан иерархиялық принцип тиімсіз болуда.

Қ алааралық телефон байланысын ұ йымдастырудың жалпы принциптері 21-суретінде кө рсетілген.

Қ арастырып отырғ ан модель ү ш ХКО (МЦК) тұ рады. Бұ л орталық тар ә р тү рлі ү ш елде орналыстырылады. «А» жә не «Б» елдерінде орналасқ ан МЦК арасындағ ы байланыс халық аралық арналардың тура шоғ ыры арқ ылы немесе «С» е лінде орналасқ ан транзитті орталық арқ ылы ө туі мү мкін.

21- сурет – Халық аралық коммутация орталық тарының байланысы

Арналардың тура шоғ ыры екі ел абоненттерінің терминалдары арасында орнатылатын маң ызды қ осылулар саны арқ ылы жасалады. Егер техникалы-экономикалық анализ нә тижесі, тікелей екі елдегі МЦК байланыстыратын арналардың тура шоғ ырын ұ йымдастыру маң ыздылығ ын дә лелдей алмаса, онда транзитті байланыстарды жасау мү мкіндігі қ олданылады. Бұ л байланыстар халық аралық арналардың тура шоғ ыры қ ол жетімді болмағ ан жағ дайларда ғ ана орнатылады.

ITU-T E.171 ұ сынысы екі елдің МЦК арасындағ ы транзитті халық аралық арналар санын шектейді. Олар тө рттен аспау керек. Бұ л дегеніміз, қ осылуда ү штен кө п транзитті МЦК болмау керек.

Жоғ арыда айтылып ө ткен мә селелер, ЖҚ ТфЖ ү шін, барлық иерархиялық дең гейлерде мү мкін болатын қ ұ рылымдар жиынтығ ының анық талғ аны туралы куә ландырады.

Барлық иерархия дең гейлеріндегі телефон желілерінің қ ұ рылымы біртіндеп ө згереді, ол кө птеген себептер нә тижесінен болады. Бірінші кезекте, ЖҚ ТфЖ дамуымен байланысты ішкі сипаттамалар себебін анық тап алу керек. Бұ ндай себептердің маң ыздысы ретінде, телефон желісін цифрландыруды есептеуге болады. ЖҚ ТфЖ қ ұ рылымының ішкі ө згерістерінің себебі, NGN ө тумен ескеріледі.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Пайдаланатын байланыс арналарының типіне қ арай, электр байланыс желілері қ алай топтастырылады?

2. Байланыс желілерін басқ арушы жү йелерді орталық тандыра отырып орналастыру кезінде, басқ ару функциясын кім атқ арады?

3. Байланыс желілерін орталық тандырылмағ ан басқ ару қ андай қ ұ рылымғ м ие болады?

4. Желінің қ андай негізгі кө рсеткіштеріне оның топологиясы ә сер етеді?

5. Топологиялық графтың шың ындағ ы барлық жұ птар арасындағ ы тә уелсіз жолдардың минималды саны қ алай аталады?