Екінші ұрпақ 2G жүйелері

Бірінші ұ рпақ тың аналогты жү йелерінен айырмашылығ ы екінші ұ рпақ цифрлы болып табылады. Цифрлы технологияны пайдалану кө птеген артық шылық тарғ а ие, соның ішіне желі сыйымдылығ ының ұ лғ аюы, ең жақ сы қ орғ аныс жә не жаң а қ ызмет тү рлері кіреді. Бірінші ұ рпақ жү йелеріне ұ қ састырылып, екінші ұ рпақ технологияларының ә р тү рлі типтері ө ң деліп жасалды. Екінші ұ рпақ технологияларының ең сә тті ү ш вариантына GSM, D-AMPS, CDMA технологиялары жатады.

FDMA технологиясының толық цифрлы D-AMPS жү йесі халық аралық IS-136 жә не оның ізбасары IS-54 стандартарымен сипатталады. Ол AMPS жү йесімен сә тті қ атар жү ру ү шін, арнайы дайындалғ ан. D-AMPS жү йесі дә л AMPS секілді бір ауқ ымдағ ы 30 кГц арналдарды қ олданады. D-AMPS жү йесі Ресей мен АҚ Ш-та кең інен таралғ ан, ал біраз ө згерген формада Жапонияда қ олданысқ а енді. Іс жү зінде барлық басқ а ә лем GSM жә не CDMA жү йелерін пайдаланады.

CDMA стандарты.

Екі стандарттар тү рі – D-AMPS жә не GSM - спектрлерді арналарғ а бө луге жә не арналарды интервалдарғ а бө луге арналғ ан уақ ыттық жә не жиіліктік тығ ыздауларды қ олданатын дә стү рлі жү йелер. CDMA (Code Division Multiple Access) жү йесі мү лде басқ аша қ ұ рылғ ан, оның принциптері сымсыз байланыстың дағ дылы заң дылық тарын толығ ымен ауыстырды.

Бұ л принциптер, олардың Qualcomm компаниясы ойлап тапқ ан белсенділіктің арқ асында, CDMA стандартын 2G ұ рпақ тың мобильді байланыс жү йесі ретінде кең інен таралуына себеп болды. АҚ Ш-та оны ең ірі Sprint (конкурирующая с работающей на D-AMPS жү йесінде жұ мыс істейтін AT& T Wireless компаниясымен бә секелес) операторлық компаниясы, ал Ресейде - СкайЛинк операторлық компаниясы қ олдап отырады.

Бұ л жү йе бү гінгі таң да оның стандартын сипаттайтын IS-95, сондай-ақ cdmaOne деген атпен белгілі. NMT, AMPS, D-AMPS жә не GSM айырмашылы, қ ол жетімді жиілік ауқ ымын жү здеген жің ішке арналарғ а бө лудің орнына, CDMA стандартында ә рбір терминал сигнал беру кезінде барлық жағ дайда бү кіл бө лектенген жиілік спектрлерінің барлығ ымен қ олдана алады.

Бір уақ ыттағ ы кө птік қ ол жеткізу принципі кодалау теориясын қ олдану арқ ылы қ амтамасыз етіледі. CDMA стандарты ретінде аэропорттын кү ту залын қ арастырайық. Кө птеген жұ птар қ ызу сө йлесуде. Уақ ыттық тығ ыздауды мына жағ даймен салыстыруғ а болады, барлық адамдар зал орталығ ында жү реді де, кезектесе отырып сө йлеседі. Жиіліктік тығ ыздауды мына жағ даймен салыстырамыз, адамдар залдың ә рбір шетінде жү реді де, бір уақ ытта, бірақ бір-бірінен тә уелсіз ө здері сө йлесе береді, олардың сө здері барлығ ына естіліп тұ рады.

CDMA стандарты ү шін бірінші жағ дай дұ рыс келеді, яғ ни барлық адамдар зал орталығ ында, алайда ә рбір ә ң гімелесуші жұ п ө з-ө здерімен бір тілде сө йлесіп жатады. Қ азақ ша сө йлейтіндер ө з сұ рақ тарын талқ ылайды, ал басқ а тілдегі сө йлесулерді шуыл ретінде қ абылдайды. Дә л осындай тә сіл, яғ ни пайдалы сигналды бө лектеп, ал қ алғ андарының барлығ ын елемей тастау, CDMA стандартының шешуші идеясы болып табылады.

Осы идеяларғ а кең інен тоқ тала кетейік. CDMA стандартында ә рбір интервал т қ ысқ а периодқ а бө лінеді, олар элементарлы сигналдар немесе чиптер (chips) деп аталады. Ереже бойынша, интервалғ а 64 немесе 128 чиптер сыяды. Ә рбір мобильді терминалғ а бірегей m-биталы кода сә йкес келеді, олар элементарлы тізбектелу деп аталады. 1 битаны беру ү шін, терминал ө зінің элементарлы тізбектелуін жібереді. 0 мә нді битаны бері ү шін, элементарлы тізбектелудің орнына, оның қ осымшасын (тізбектелудегі барлық бірліктер нө лгн, ал барлық нө лднр – бірге ауыстырылады) жібереді. Басқ а ешқ андай комбинацияны жеберуге рұ қ сат етілмейді. Осылайша, егер m=8 болса, мобильді терминалғ а 8-биталы элементарлы тізбектелу 00011011 беріледі, онда «1» мә нді бита 00011011 кодасымен беріледі (ол элементарлы тізбектеліге сә йкес келеді), АЛ «0» мә нді бита 11100100 кодасымен беріледі (элементарлы тізбектелуге қ осымша). Бұ ндай жағ дайда, ақ параттарды тарату жылдамдығ ы v бит/с болу ү шін, mv чиптерді немесе секундына элементарлы сигналдарды жіберу қ ажет болады.