TƏRCÜMƏÇİNİN BEÇİNCİ CİLDƏ YAZDIĞI

Ö N SÖ ZÜ

Mö htə rə m oxucu!

Ə bdü rrə hman ə s-Sə ə dinin “Mü qə ddə s Quran Tə fsiri” ə sə rinin nö vbə ti bir hissə sini mü hakimə nə vermə zdə n ö ncə, bu – on iki surə də n ibarə t olan beş inci cil­din bir sı ra ö zə lliklə ri haqqı nda sə ni, azca da olsa, mə lumatlandı r­mağ ı ö zü ­mə borc sayı ram və buna gö rə tə rcü mə min “texniki” və cü zi texnoloji cə hə tlə ri barə də bə zi qeydlə rimi nə zə rinə ç atdı rmaq niyyə tində yə m.

Qeydlə rimin istiqamə ti mü xtə lif olsa da, ə sas ü stü nlü k tə rcü mə “texnolo­giya­sı na” verilmiş dir. Mö htə rə m oxucumdan bu “Ö n sö zə ” də diqqə t yetirmə ­sini dilə yirə m.

İ lk nö vbə də, bu cilddə ayə lə rin ə slində n tə rcü mə sinə yanaş mamdan bir necə sö z sö ylə yim. Ayə lə ri E. Quliyevin tə rcü mə sində n Azə rbaycan dilinə ç evirdikdə n sonra, onları ə rə b ə sli ilə mü qayisə li ş ə kildə tə dqiq etmiş, bə zi sö z və ifadə lə rin ə rə bcə də n daha fə rqli mə na və mə na ç alarları nı mü ə yyə n etdik­də n sonra, ayə lə rin mə tninə kiç ik tə shihlə r etmiş və bü tü n bunları gö zə l ana dilimizdə anlaş ı qlı tə rzdə vermə yə ç alı ş ­mı ş ­am. Ə lbə ttə, bu zaman mü vafiq ayə ­lə rin ç oxsaylı Azə rbaycan, tü rk, rus, və bə zə n, ingilis variantları nı nə zə rdə n keç irmiş və dilimiz ü ç ü n ə n optimal vari­antı seç mə yə ç alı ş mı ş am. Fö vqə luca Allahı n kö mə yi ilə ə ldə etdiyim kiç ik uğ urları n necə liyini yalnı z bu cildin ayə ­lə rini oxuyan mü tə xə s­sislə r və hazı r­lı qlı oxucular obyektiv də yə rlə ndirə bi­lə rlə r.

Tə rcü mə də ə sas ş ə xsi prinsiplə rimdə n biri – Quran ayə lə rinin ç evril­mə ­sin­də Allahı n kə lamları na tə rcü mə ç ilə rin və ya mü fə ssirlə rin ö z sö zlə rini ə lavə etmə lə rinə qarş ı qə ti mə nfi yanaş mamdı r. Yə ni Allahı n ayə lə rinə, bu ayə lə rdə olmayan izahedici sö zlə rin, ə lavə edilmə sinə yol vermə mə kdir. Tə rcü mə ç ilə rin bö yü k ə ksə riyyə ti bu ü suldan bolluca istifadə edirlə r ki, oxucu ayə ni, daha tam qav­raya bilsin. Ə slində isə, mə n belə hesab edirə m ki, bu, yolverilmə z tə ş ə b­bü s­dü r və ç ox vaxt Allahı n kə lamı nı aydı nlaş dı rmaq ə və zinə, ona, ayə də nə zə rdə tutulma­mı ş mə nalar vermə yə sə bə b olur. Bə zə n, ayə lə rə belə ə lavə sö zlə r, guya onun mü vafiq dilə adekvat tə rcü mə edilə bilmə mə si ilə ə laqə lə n­dirilir. Aç ı ğ ı nı desə k, bu mü ddə a ilə heç və chlə razı laş maq mü mkü n deyil. Burada bir sı ra mə qam­ları mö htə rə m oxucuları mı zı n nə zə rinə ç atdı rmaq yerinə dü ş mü ş olardı.

İ lk ö ncə, elmə az-ç ox bə lə d olan iman sahiblə ri ç ox gö zə l bilirlə r ki, hə r ş eyi Bilə n, Gö rə n və Eş idə n Fö vqə lqü drə tli, Fö vqə luca və Mü drik Allah yara­dı ­lı ş dan bu gü nə və Qiyamə tə qə də r olan bü tü n dö vr ü ç ü n hə r ş eyi, mü tlə q mə nada, Ana Kitabı nda ə zə ldə n yazmı ş dı r və hə r ş ey Onun Daima Oyaq nə zarə ti altı ndadı r və O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə r ş eyi idarə edir. Bu, mü t­lə q anlayı ş dı r! Bu o demə kdir ki, Allahı n Sonuncu Ş ə rə fli Kitabı ilə bağ lı olan bü tü n proseslə ri də O (Pak və Mü qə ddə s Olan), Ö z nə zarə tində saxlayı r və idarə edir. Quranı n havaxt hansı dillə rə ç evrilə cə yi və hə tta kimlə r tə rə fində n ç evrilə cə yi də Ona agahdı r. Bu belə olduğ u halda, mə nim Allahı n mü tlə q Hikmə tinə ə saslanan fə rziyyə m ondan ibarə tdir ki, Quranı n hə r hansı bir dilə tə rcü mə si zamanı nda, hə min dilin leksikası ə rə b orijinalı nı kifayə t qə də r ə ks etdirə bilmə sə viyyə sinə uyğ un olmalı dı r. Bu, Hə rş eyibilə n Allaha mə xsus bir qayğ ı dı r. Dillə ri zə ruri sə viyyə də inkiş af Etdirə n, heç ş ü bhə yox ki, yalnı z Odur! Bu nə zə r nö qtə sində n, Ş ə rə fli Quran bu gü n mü asir Azə rbaycan dilinə tam adek­vat ç evrilə bilə r və bu yö ndə atı lan son addı mlar orijinala ç ox ya­xı n­dı r. Ə lli milyona yaxı n azə rbaycanlı ları n dilində Quranı n gö zə l və tam adekvat tə rcü ­mə si mü mkü ndü r. Sadə cə, islam amillə ri ilə bə rabə r milli mə n­su­biyyə tini də yü ksə k sə viyyə də tutan bacarı qlı insanlar bu sahə yə canı yanan­lı qla yanaş ­dı qda, onu gerç ə klə ş dirə bilə rlə r (bu, artı q qismə n yerinə yetirilmiş dir).

Ə gə r bu gü n mü asir rus dilində Ş ə rə fli Quranı n tə rcü mə si hə myerlimiz Elmir Quliyev tə rə fində n hə yata keç irilmiş dirsə, mü asir Azə rbaycan dilində isə, mə hz ilhiyyatç ı Ə lixan Musayev tə rə fində n yerinə yetirilmiş dir. Quranı n mə hz bu iki tə rcü mə si mə nə də imkan vermiş dir ki, Ş ə rə fli Quranı n ə n gö zə l, də yə rli və mü asir tə fsirlə rində n birini – Ə bdü rrə hman bin Nasir ə s-Sə ə dinin (Qiyamə tə qə də r oxunacaq) bö yü k hə cmli Tə fsirini mü asir Azə rbaycan dilinə ç evirim və xalqı ­mı zı n diqqə tinə ç atdı rı m. Bu barə də ə vvə lki cilidlə rin ö n sö zlə ­rində mü ­ə y­yə n qə də r bə hs etmiş ə m və onlara bir daha qayı tmağ a ehtiyac gö rmü rə m. Amma bir sı ra yeni mə qamalar da vardı r ki, onlar barə də fikrimi oxucularla qı saca bö lü ş dü r­sə m, mə ncə, baş ağ rı dı cı olmaz.

Ə vvə lcə, ə yani bir nü munə gə tirim ki, fikrimi daha aydı n baş a dü ş mə k asan olsun. Aş ağ ı dakı ayə nin rus dilində n ç evirdiyim ö rnə yinə və dib­notları n (11-14)[10] indekslə rinə diqqə t yetirin:

“ (33. 55) “Onlara [11] ataları nı n, oğ ulları nı n, qardaş ­la­rı nı n, qardaş ­la­rı ­nı n oğ ulları nı n, bacı ları nı n oğ ulları nı n, ö z [12] qadı nları nı n, ə llə ri al­tı nda olan [13] qa­dı nları n qarş ı sı nda [14] heç bir gü nah olmaz. Allahdan qor­xun, axı Allah – hə r ş eyin Ş ahididir”.”

Gö rdü yü nü z kimi, ayə yə rus dilində edilmiş dö rd tə rcü mə ç i ə lavə ­sini ayə ­nin mə tnində n ç ı xarı b, sə hifə altı qeydlə r (dibnot) formatı nda vermə klə (bax: 11-14-cü dibnotlar), Mü drik Allahı n kə lamı olan ş ə rə fli ayə tə rcü mə ç i mü daxi­lə ­­sində n tamamilə tə mizlə nmiş dir. Bu misal nə yə iş arə edir? Mə gə r Allah istə sə ydi, bu ə lavə lə ri ayə lə rinə sala bilmə zdimi?! Ə lbə ttə bilə rdi. Ş ü bhə siz ki, belə tə ş ə b­bü slə r tə rcü mə edilmiş ə sə rdə ə də bi inkiş afı n mə rhə lə lə ri ilə bağ lı olduğ u ü ç ü n, bunu orijinal mə tnə mü daxilə etmə də n də hə yata keç irmə k mü m­kü n ola bilə rdi (aş ağ ı da ə ks etdirdiyim kimi).

Ç evirdiyim Tə fsirdə bir tə rcü mə ç i kimi mə n də bir ç ox hallarda, bə zi isti­lah­lara, ibarə ­lə rə, bə zə n hə tta hadisə və faktlara izahlar yazmaq mə cburiyyə ­tində qalı ram. Amma heç vaxt mü ə llifin mə tninə mü daxilə etmə k fikrinə dü ş ­mü rə m və qeydlə ­rimi, izahları mı və baş qa mə xə zlə rdə n gö tü rdü yü m vacib də lil və sü butları n ə ks olunduğ u materialları sə hifə altı dibnotlarda ə ks etdiri­rə m. Bu, ə də biyyatda artı q neç ə ə srdir ki, hamı lı qla qə bul olunmuş bir qayda halı nı almı ş dı r.

Digə r bir dü ş ü ncə m aş ağ ı dakı ayə nin ç evirisi ilə bağ lı dı r. Mə n bu ö n sö zü mdə ö zə lliklə onun izahı na bir sı ra nü munə lə r verirə m:

“ (27. 1) “Ta. Sin. Bunlar, Quranı n – Aydı n Kitabı n də lillə ridir” [15] – ( mə nim tə rcü mə m. F.S.).

1. Ta. Sin. Bu, Quranı n və aç ı q-ay­dı n bir Kitabı n ayə ­lə ridir. (Ə. Musaye­vin tə rcü mə si).

1. Ta. Sin. Bu, Quranı n və aç ı q-ay­dı n bir Kitabı n ayə ­lə ridir. (V.Mə mmə d­ə liyev və Z. Bü nyadovun tə rcü mə si).

(1) Та. Син. Это – аяты Корана и Ясного Писания, ( E. Quliyevintə rcü ­mə si). E. Quliyevin tə rcü mə sində n, ilk nə zə rdə belə anlaş ı lı r ki, burada sö hbə t ayə nin iki ayrı -ayrı mə nbə yində n gedir. Bu anlamı n sə bə bi Quran və Aydı n Kitab sö zlə ri arası nda “и” bağ layı cı sı nı n qoyulması dı r.

Diyanet: Tâ -Sî n. Bunlar Kur’an’ı n, apaç ı k bir kitabı n â yetleridir.

Elmalı lı: Ta, Sin, bunlar sana Kur'anı n ve mü bî n bir kitabı n â yetleri

Ö.N. Bilmen: Tâ, Sin. Bu sana Kur'an'ı n ve pek aç ı kç a beyan eden bir kitabı n â yetleridir.

C. Yı ldı rı m: Tâ -Sî n. Bu, Kur'â n'ı n ve (hakkı, doğ ruyu) aç ı klayan kitabı n â yetleridir. (Bu beş nü munə - Tü rk tə rcü mə lə ridir).

M.M. Pickthall: Ta. Sin. These are revelations (“ayə ” – «открытие- və hy» mə nası nda) of the Qur'an and a Scripture that maketh plain;

A.Y. Ali: Ta. Sin. These are verses of the Quran, a Book that makes (things) clear;

M.H. Ş akir: Ta Sin! These are the verses of the Quran and the Bookthat makes (things) clear”.

(Gö rdü yü nü z kimi, ingilis dilinə edilə n tə r­cü mə lə rdə də “ayə ” sö zü – “misra”, “ayə ”, “nə zm” kimi verilmiş dir. Bə s onda mə n niyə hə min ş ə rə fli ayə ni (27. 1) belə fə rqli tə rcü mə etmiş ə m? Ç ü nki bu ayə nin ə vvə lində ki baş lanğ ı c hə rflə r, sadə cə, ayə (“ Quranı n bü tö v bir fikri aç ı qlayan vahidi ”) mə nası nda deyil, surə nin baş ı nda ə ks olunmuş ecazkar bir kod, ş ifr, Quranı n mü hafizə olunması nı n də lili və Allahı n hey­rə tamiz riyazi mö cü zə sidir ki, Fö vqə luca Rə bb, vaxt ç atdı qca və ya Qiyamə t yaxı nlaş dı qca, onu insanlara bir daha xatı rladı r və bu, Qiyamə t baş laya­nadə k də belə olacaqdı r. Tə rcü ­mə ç ilə rin ə ksə riyyə ti “ayə ” sö zü nü n sino­nim­lə ­rində n xə bə rdar olmaları na baxmayaraq, demə k olar ki, hamı sı onu “Quranı n ayə ­si” (“ Quranı n bü tö v bir fikri aç ı qlayan vahidi ”) kimi ç evirmiş, istilahı n digə r mə ­na­ları nı nə zə rə qə tiyyə n almamı ş lar. Halbuki bu, (27.1) ayə də tə rcü mə: “Allahı n Aydı n Kitabı - Quranı n mü hafizə ­sinin də lilidir” kimi ç evril­sə ydi hə qiqə tə daha yaxı n olar­dı. Ə n doğ rusunu bilə n yalnı z Allah­dı r.

Bundan ə vvə lki cildlə ri (I-IV) ə ldə edə n oxucuları mı zı n bir narazı lı ğ ı da on­dan ibarə t idi ki, ayə lə rin ş ə rhlə rinin mə tni daxilində verilə n bir sı ra digə r ayə lə r Azə rbaycan dilinə tam tə rcü mə edilmir. Bu, ə lbə ttə ki, tə rcü mə ç i ü ç ü n ciddi tə n­qiddir. Lakin belə iddiaları n doxsan doqquz faizi mə nim tə rcü mə mlə bağ lı olma­yan sə bə blə rdə n qidalanmı ş dı r. Belə ki, ş ə rhin mə tnində istifadə edilə n Quran ayə lə ri, adə tə n, verilmiş tə fsir mə tnində fraqmentar mə qsə d daş ı dı ğ ı ü ç ü n onlar mü ə llifin ö zü tə rə fində n fraqment halı nda – tamı n bir parç ası kimi istifadə edil­diyinə gö rə, qismə n ə ks olunmuş dur ki, bu da, bir tə rə fdə n diqqə tli, digə r tə rə fdə n isə, mü ə llifin mə qsə dində n xə bə rsiz olan oxucunu yanı ldı r. Tə rcü mə ç i isə, bu halda ayə ni bü tö v vermə k mə qsə di gü dmə diyi ü ç ü n onun ancaq bir par­ç ası nı ç e­virir və bu, normal qaydadı r. Yalnı z verilə n parç a ç evrilir. “Proble­min” mahiy­yə ti isə, ya mü ə llifin, ya da naş irlə rin hə min ayə lə ri fraqmentar kimi gö stə rmə for­ması ndan (ü ç nö qtə də n) istifadə etmə mə lə ri ilə bağ lı olur.

İ zah etmə k istə diyim digə r bir mə sə lə: “ (26. 119) “Biz onu və onunla birlik­də olanları dolu gə mi ilə xilas etdik”” ayə sində ا ل ْ ف ُ ل ْ ك ِ (ə l-fulki) – “gə mi” sö zü ilə ə laqə dardı r. Rus mə tnində bu sö z «ковчег» kimi verilmiş ­dir ki, bu da bü tü n hal­larda ç evirildikdə, hansı mə naları versə də (mə s: “yeş ik”, “qutu”, “mü cri” və s.), heç və chlə ə rə b dilində ki “gə mi” (ə l-fulki) sö zü nü n mə nası na yaxı n belə gə l­mir. Mə n onu ə rə b ə slinin mə na­sı na uyğ un olaraq “gə mi” kimi tə r­cü mə etmiş və ayə də də mə hz bu ifadə ni iş ­lə tmiş ə m[16]. Maraqlı mə qam ondadı r ki, ə rə bcə də n rus dilinə tə rcü mə edə n onu, yə ni, “gə mi” sö zü nü, xristian ə nə nə sinə uyğ un olaraq «ковчег» kimi vermiş dir. Azə rbaycan dilində isə ə nə nə vi sö z - “Nuhun gə misi” ifadə si olmuş dur.

Digə r mə sə lə - Tə fsirdə bü tü n hallarda Fö vqə luca Allahı n adı ş ə xs ə və z­liklə ri ilə ifadə olunduqda, ü ç ü ncü ş ə xs ə və zliyi və onun tö rə mə lə ri bö yü k “O” hə rfi ilə və mü vafiq digə r formalarla (Ona, Onu, Onun və s.) iş arə edilmiş və “O” iş arə sində n sonra Fö vqə lucanı n ş ə nini ucaldan “Pak və Mü qə ddə s Olan” mə dhiy­yə si verilmiş dir.

Oxucular ü ç ü n maraqlı ola bilə cə yini nə zə rə alaraq aş ağ ı dakı ayə də ki bir ifadə ni aç ı qlamaq yerinə dü ş ə rdi. Ayə nin ə rə b mə tnində ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ iş lə dilə n[17]: ج َ ن َ ا ح َ ك َ sö zü Azə rbaycan dilində istifadə etdiyimiz “cı naq” (“Kü rə klə dö ş qə fə sini bir­lə ş dirə n sü mü k”) sö zü nə daha ç ox uyğ un olduğ u ü ç ü n ayə nin tə rcü ­mə ­sində on­dan istifadə etdim. Amma ana dilimizdə olan Quran tə rcü mə ­lə rində hə min sö z “qanad” kimi tə rcü mə olunmuş dur. Mə lum mə sə lə dir ki, insanı n qa­nadı olmur. Quran isə ş ə rə fli Peyğ ə mbə rimiz Muhə mmə də (s.ə.s.) nazil edildiyi ü ç ü n, bu ifa­də tə rzinin dilimiz ü ç ü n sə ciyyə vi olmaması aydı n gö rü nmə kdə dı r. Mə cazi mə na daş ı ­yan “qanadı nı ə y, endir və s.” ifadə si (rus dilində: «склони кры­ло»), ü mumiyyə tlə qə bul edilmə yə layiq sayı la bilmə z və ə gə r adekvat ç evril­sə ydi, “himayə et”, “himayə nə gö tü r”, “mə rhə mə t gö stə r” və s. sö zlə r kimi verilə bilə rdi. Lakin tə ­ə s­sü flə r olsun ki, ana dilimi­zin incə liklə rinə, zə ngin sö z xə zinə sinə mə hz diq­qə tsiz yanaş ma halları nda mü asir tə rcü mə ­ç ilə rimiz, misilsiz Quran ayə lə rini mü m­kü n olan tə rzdə de­yil, mü ə yyə n qə liblə rdə n ç ı xmağ a ehtiyat edə rə k, ç evir­mə yə meyil gö stə ­rirlə r.

Quranı n tə r­cü mə si iman sahiblə ri ü ç ü n mü qə ddə s bir iş ə bə rabə rdir. Onun dilimizə tə r­cü mə sində tə lə skə nliyə, baş ı sovduluğ a və dü nyə vi mə qsə dlə rə qapan­maq olmaz! Ə lbə ttə, mü asir dilimizə bu gü nə də k tə r­cü mə edilmiş Quran ç evirilə ­rində buna bə nzə r hallar heç də nadir deyil. Lakin mə nim buradakı ifadə yə diqqə t yetirmə yim yalnı z bir nü munə timsalı ndadı r və digə r tə rcü mə lə r haqqı nda ə saslı rə y bildirmə k mə qsə di daş ı mı r. Bu gü n artı q Azə rbaycanı mı zı n mü sə lman oxucu­suna Quranı n, zə ngin lü ğ ə t fonduna, sə lis ifadə vasitə lə ­rinə malik mü asir Azə rbaycan dilində ç atdı rı lması na zə ruri zə min mö vcuddur. Sə lahiyyə tli insan­ları mı zı n buna can atması Fö vqə luca Allahı n bə yə ndiyi bir ə mə l olardı.

Bir kiç ik nü munə ü zə rində də dayanaq. Ə n-Nə ml surə sinin 36-cı ayə si Ə. Musayevin tə rcü mə sində belə verilmiş dir: “ Elç ilə r Sü leymanı n ya­nı na gə ldik­də o dedi: “Siz mə nə mal-dö vlə tlə mi yardı m edirsi­niz? Allahı n mə nə bə xş etdiyi sizin verdiyinizdə n daha yaxş ı ­dı r. Siz isə ancaq ö z bə x­ş iş ­lə ­rinizlə fə ­rə hlə ­nir­siniz”.

Ə rə b mə tni: ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ

E. Quliyevin rus dilinə tə rcü mə si belə dir:

«… То, что даровал мне Аллах, лучше того, что Он даровал вам. Нет, это вы радуетесь преподнесенным вам дарам” və bu tə r­cü ­mə Quran ə slinə uyğ undur. Oxucu burada asanlı qla gö rü r ki, “Allahı n sizə verdiyi” ilə “sizin (peyğ ə mbə rə) verdiyiniz” ifadə lə ri arası ndakı fə rq ki­fayə t qə də rdir. Z. Bü nyadov və V. Mə mmə də liyevin tə rcü mə sində də ifadə “Allahı n...sizə verdiyi...” kimidir, yə ni, ayə nin mə nası dü zgü n ç evrilmiş dir. Bü tü n bu araş dı rmaları, də qiqlə ş dir­mə ­lə ri nə zə rə alaraq və ayə nin ə sil mə nası nı mü mkü n qə də r orijinala (imkanı mı z daxi­lində) yaxı nlaş dı rmağ a cə hd gö stə rə rə k, onu rus dilində n Ana dilimizə belə ç evirmiş ə m:

Onlar Sü leymanı n yanı na gə ldikdə, o dedi: “Doğ ru­dan­mı siz mə nə var-dö vlə tlə kö mə k edə bilə rsiniz? Allahı n mə nə bağ ı ş ­la­dı ğ ı Onun sizə bağ ı ş ladı ğ ı ndan daha yaxş ı dı r. Lakin sizə bağ ı ş lanan hə diy­yə lə rinizlə ancaq ö zü nü z fə rə h­lə nirsi­niz”.

Diqqə tli oxucu baş a dü ş ü r ki, Ə bdü rrə hman ə s-Sə dinin bu də yə rli Quran Tə fsi­rində n Quranı n mü xtə lif ayə lə rinin tə rcü mə sinə yö nə ltdiyim bu aç ı qlama­ları n yeganə mə qsə di, bu Tə fsirin tə rcü mə sində ö z ə ksini gö stə rə n hə r hansı, ilk nə zə rdə, yan­lı ş lı q kimi baş a dü ş ü lə bilinə n mə qamları ö nlə mə k və Tə fsirin də yə ­rinə, azca da olsa, xə lə l gə tirilmə sinə yol vermə mə kdir. Mü sə lman qardaş ­ları mı zı n xeyli bir kə ­simi hə m ə rə b, hə m rus və hə m də ö z Ana dilini – lə tafə tli və ş ə rafə tli Azə rbaycan dilini gö zə l bilirlə r və onlar bu tə fsiri mü qayisə li tə rzdə oxumaq istə ­dikdə, gö stə r­diyim mə na fə rqlə ­rində n ö ncə də n agah ola bilsinlə r deyə, bu ö n sö ­zü mdə belə izahlar vermə yi mə qsə də uyğ un sayı ram. Gü man edirə m ki, bu qeyd­lə r mö htə rə m oxucuya baş ağ rı sı olmaz. Lakin, ö z fə rqli rə yini bildirmə k istə yə n­lə rin mesajları nı – ismarı ş ları nı ö z elektron poç tumda mə mnuniy­yə tlə oxumaq niyyə tində yə m. Yanlı ş lı qlarla bağ lı qeyd etdiklə rimə bu ə sə rin birinci cildinin nə ş rində yol verilmiş sə hvlə ri də ayrı ca ə lavə etmə yi lazı m bildim, ç ü nki mə hz birinci cildi ə ldə etmiş oxucuları n beş inci cildin ö n sö zü ndə olsa da, bu yanlı ş ­lı qları n dü zə liş ini ə ldə etmə k haqqı var:

Birinci cilddə gedə n yanlı ş lı qlar:

Qeyd: Oxucu nə zə rə almalı dı r ki, bu yanlı ş lı qları n aş kar edildiyi birinci cilddə Azə rbaycan dilində verdiyim ayə lə rin mə tni Z.Bü nyadov və V. Mə mmə də liyevin tə rcü mə sində n ə xz edilmiş di. F.S.

Bundan baş qa, mə n ə ziz və mö htə rə m oxucuları mı n nə zə rinə, ə vvə llə r qeyd etmə yi planlaş dı rmadı ğ ı m bir ö zə lliyi də, burada ə ks etdirmə k istə yirə m. Bu, Sə ə di Tə fsirinin tə rcü mə si gediş ində bir sı ra qeyri-adi halları mü ş ahidə etmə ­yim­dir. Bir-neç ə belə qə ribə liklə r qeydə almı ş am. Lakin onlardan ancaq bir nü munə gö stə rmə yə cə sarə t gö stə rirə m.

Bismillah!

Allahı n adı ilə!

Ə sə rin dö rdü ncü cildinin materialları nı tə rcü mə etmə klə mə ş ğ ul idim. (Prosesin mahiyyə tini yaxş ı tə sə vvü r etmə k ü ç ü n mə n ö z iş ü slubumun bə zi incə liklə rini bu baş dan sizə aç ı qlamalı yam). Belə ki, tə rcü mə zamanı ə vvə lcə ayə nin rus mə tnini Azə rbaycan dilinə ç evirir, sonra onun standart yazı lmı ş hazı r ə rə b mə tnini kə sib gö tü rə rə k, tə rcü mə yə ə lavə edir və daha sonra hə min ayə nin ş ə rhini tə rcü mə etmə yə baş layı ram. Tə bii ki, bu zaman ə rə b ə sli ilə rus dilində n ç evirdiyim mə tni ilk nö vbə də mü qayisə edir və tə rcü mə mdə ola bilə cə k uyğ unsuzluqları aradan qaldı rı ram. Artı q istifadə etdiyim ə rə b mə tnlə rini xü susi rə nglə boyayı ram ki, onu sə hvə n bir də gö tü rmə yim. Belə liklə, gə lib Ta-Ha surə sinin 89-cu ayə sinə ç atmı ş ­dı m. Yuxarı da gö stə rdiyim qaydada tə rcü mə ə mə liyyatı nı apardı qdan sonra, bilgi­sayarı mı n displeyinin sağ tə rə fində yerlə ş dir­diyim Quran ayə lə rinin mə nə lazı m olanı nı, yə ni tə rcü mə etdiyim Ta-Ha surə sinin 89-cu ayə sinin hazı r standart ə rə b mə tnini gö tü rü b, Azə rbaycan dilinə tə rcü mə etdiyim mə tnin ü stü ndə yerlə ş dir­dim. Lakin mə tnlə rin bir-birinə uyğ un olmadı ğ ı nı, yə ni, ə lavə etmə k istə diyim ə rə b mə tninin mə zmunca ç evirdiyim mə tnə heç uyğ un olmadı ğ ı nı gö rdü m. Oxu­cunun bu prosesi daha aydı n tə sə vvü r etmə si ü ç ü n bir daha qeyd edim ki, mə n ə rə b mə tnlə rini istifadə etdikcə, onları rə nglə yirə m. Bu minvalla, Ta-Ha surə sinin 89-cu ayə sinə qə də r bü tü n ə vvə lki ayə lə r (yə ni, 88-ci ayə də daxil edilmə klə) yaş ı l rə ngə boyanmı ş dı. Rus dilində n ç evirdiyim mü vafiq ayə nin yan­lı ş ­lı ğ ı na heç bir ehtimal yox idi və bu ş ü bhə siz bir faktdı. Onda mə n dü ş ü ndü m ki, bu, standart ə rə b mə tnində olan yanlı ş lı q ola bilə r. Lakin ayə nin sı ra nö mrə sinə diqqə t yetir­dikdə, gö rdü m ki, bu 89-cu ayə deyil, 39-cu ayə dir və ö zü də Mə ryə m surə sinə aiddir. Bə li, bu, elə buraya qə də r də mü mkü nsü z bir hal idi! Mə ryə m surə sinin 39-cu ayə si Ta-Ha surə sinin 89-cu ayə sinin yerinə hansı “texniki” sə bə blə rdə n gə lib dü ş ə bilə rdi?! Bu yazı nı oxuyan Oxucu nə zə rə alsı n ki, Mə ryə m surə sinin 39-cu ayə si yuxarı dan Ta-Ha surə sinin 88-ci və aş ağ ı dan 90-ci ayə lə ri ilə ə hatə edil­miş dir! Burada gö rmə qabiliyyə ti ilə bağ lı yanı lma da ola bilmə zdi, ç ü nki gö rmə qabiliyyə tim kifayə t qə də r normaldı r. Bu qeyri-adi sə hvə baxma­yaraq, mə ni dü ş ü ndü rə n tə rcü mə mi davam etdirmə k idi və buna gö rə mə nə 89-cu ayə nin hara dü ş dü yü nü tapmaq və iş i davam etdirmə k lazı m idi. Aç ı ğ ı nı desə k, yadda­ş ı m baxı mı ndan, mə n fə xr edə bilmə rə m və bu 39-cu ayə nin mə hz Mə ryə m surə sinə aid olduğ unu sonradan, bu nö mrə li ayə lə ri bü tü n surə lə r arası nda axtardı qdan sonra aş kar etmiş dim. Rast gə ldiyim bü tü n qeyri-adi halları n hamı ­sı nı mü xtə lif rə nglə rə boyayı r və saxlayı rdı m ki, sonradan ç aş qı nlı q yaranması n. Bir də tə krar edirə m ki, bu baş ağ rı dı cı və hə yə canlı axtarı ş gediş atı nda ə sas mə q­sə dim – 20-ci surə nin (Ta-Ha) 89-cu ayə sini tapı b, iş imi tezliklə davam etdirmə k idi. Ayə nin Mə ryə m surə sində ki 39-cu ayə olduğ unu gö r­dü kdə bir qə də r rahatlandı m.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ

Lakin bununlaiş bitmirdi. 39-cu ayə ninhansı surə yə aid olduğ unu aş kar etdikdə n sonra, 89-cu ayə ni tapmalı və tə rcü mə mi davam etdirmə li idim. Bu mə qsə dlə yenə Ta-Ha surə sinə qayı dı b, “itə n” ayə barə də dü ş ü nü rdü m. Bu də fə mə ni hə qiqi bir sü rpriz gö zlə yirdi (“mö cü zə ” demə yə dilim gə lmir) – axtardı ğ ı m 89-cu ayə Ta-Ha surə sinin 88-ci və 90-cı ayə lə rinin arası nda ö z yerinə “qayı tmı ş dı ” (və ya “qoyulmuş du”)! Mə sə lə orası ndadı r ki, mə n yanlı ş lı qları gö rə n anda, 89-un yerinə keç miş 39-cu ayə yə aş kar etdiyim anı ndaca qeyd yazmı ş, tarixini, saatı nı, də qiqə və saniyə sini də qoymuş dum. Bu qeydlə rim ö z yerində ydi, lakin ayə 89-cu ayə yə ç evrilmiş di. Bu hal baş verdikdə, mə n yalnı z Fö vqə luca və Fö vqə lqü drə tli Allaha hə md etdim və iş imi davam etdirdim. Gö rdü yü nü z kimi, mə n o anda ç ı xardı ğ ı m nə ticə lə r haqqı nda burada yazmağ ı mə qsə də uyğ un saymı ­ram. Hə r bir oxucu ö zü dü ş ü nmə li və bu onu Fö vqə luca Allahı n Fö vqə lqü drə t Sahibi olması və Ö z mə rhə mə tini istə diyi insanlara gö stə rə bilmə si fikrində sabitqə də m etmə lidir.

Hə md olsun Allaha ki, hə r ş eyi bilir, gö rü r, eş idir və idarə edir!

Mö htə rə m oxucular!

Siz ö zü nü z də ə min ola bilə rsiniz ki, Mə ryə m surə sinin 39-cu ayə sində Allahı n insanlara xə bə rdarlı q hö kmü ö z ə ksini tapmı ş dı r. Burada da gə ldiyim nə ticə ni aç ı qlamaq istə mirə m. Lakin mö htə rə m oxucuları ma onu deyə bilə rə m ki, hə min gü ndə n Sə ə di Tə fsirinin tə rcü mə si ü zə rində ç alı ş mağ a, bir an da belə olsun, Allahı n adı nı yad etmə də n və də stə mazsı z yaxı n dü ş mü rə m və bunu, mü sə lman tə rcü mə ç isinin mü hü m İ slam ə sə rlə rlə ri ü zə rində ç alı ş arkə n, ö zü ü ç ü n vacib bir qaydaya ç evirmə sini zə ruri sayı ram. Axı yaxş ı bilirik ki, bizdə n ə vvə lkilə r və bizdə n qat-qat və mü qayisə siz də rə cə də ü stü n olanlar hə miş ə belə ediblə r və bununla da Fö vqə luca Allahı n Mü drik Qayğ ı sı nı ö z ü zə rlə rində daima hiss ediblə r. Də stə maz haqqı nda bu qeydim mü sə lman bacı və qardaş lara bir tö vsi­yə sə ciyyə si daş ı yı r.

Bununla ə laqə dar Kə ramə tli Qurandan bir hikmə tli kə lamı yada salı ram: “Allahı n izni olmadan ağ acdan bir yarpaq belə dü ş mə z! ”

Bu ayə ni aç ı qlamaq olardı. Amma hesab edirə m ki, bunu dü ş ü ncə li oxucu­ları n ö zlə rinin araş dı rması daha ə fzə ldir.

Mə n bu ö n sö zü mü daha ə traflı yaza və bir sı ra mü hü m mə sə lə lə ri bura­daca ö ncə də n nə zə rinizə ç atdı ra bilə rdim. Lakin bundansa, ə vvə lki ayrı -ayrı cildlə rə yazdı ğ ı m “ö n sö zlə ri”ni bö yü k də yiş ikliyə uğ ratmadan, kiç ik tə shihlə rlə və bir sı ra gö rkə mli və mə hş ur alimlə rin ə sə rin baş qa dillə rdə nə ş ri ü ç ü n yaz­dı qları tə qdimatları (mü qə ddimə lə ri) bu cilddə tə krar vermə k daha mə qsə də ­uy­ğ un olardı. Ç ü nki nə ş r olunmuş bü tü n cildlə r (I-IV) haqqı nda ə saslı mü lahizə lə rim və izahları m, ə sasə n, ö ncə ki ö n sö zlə rimdə ö z ə ksini tapmı ş dı r.

Bu, V cilddə (III-IV cilidlə rdə olduğ u kimi) bü tü n ayə lə ri rus dilində n Azə rbaycan dilinə ö zü m tə rcü mə etmiş ə m.

Mü və ffə qiyyə t Fö vqə luca Allahdandı r!

Hə md olsun Allaha – alə mlə rin Fö vqə luca Rə bbinə!

Tə fsirin Azə rbaycan dilinə

tə rcü mə ç isi F.S. Qurbanov (Fə rahim Sə lə fi)

25 avqust 2010 - cu il.