Жалпы түсінік

Ашытқ ылардың морфологиясымен ашығ ан сұ йық тық тан дайындалғ ан препаратты зерттеу кезінде танысуғ а болады. Бұ л ү шін заттық шынығ а шыны таяқ шамен сұ йық тық тың тамшысын тамызып, жабынды шыны жауып, оғ ан кедр майын тамызғ аннан кейін объективтің иммерсионды жү йесімен микроскоптайды. Препаратты жаншылғ ан тамшыда микроскоптау кезінде конденсорды сә л тү сіру қ ажет. Препараттан бү ршіктену кезіндегі клеткаларды тауып, суретін салу керек, бү л Saccharomyces cerevisiae (1-сурет).

1-сурет. Ашытқ ы клеткасы - Saccharomycescerevisiae

(Н.С. Егоров бойынша, 1995)

Этил спиртін анық тау. Ашыту колбаларын ө лшеп, С0₂анық тағ аннан кейін этил спиртін айдау ү шін дақ ылдық сұ йық тық ты 700-800 мл тү бі тегіс колбаларғ а кө шіреді.

Колбаны кері мұ здатқ ышпен қ осып, газды оттық ү стіне асбесті торга орнатады да, қ ыздырады. Сұ йық тық қ айнайды, спирт су буымен бірге ұ шып, мұ здатқ ышта салқ ындатылады да, қ абылдағ ыш колбағ а тамшылап ағ ады.

Талдау кезінде айдаудың бірнеше тізбекті мө лшерін aлy қ ызығ ушылық тудырады. Ол ү шін 3-4 қ абылдағ ыш колбаларды койып, ә ркайсысына шамамен 10-15 мл айдауды жинайды. Ә р порцияның ү лгілерін фарфор пластинкасына енгізеді. Айдаудың алғ ашқ ы порциялары қ аркындырақ жинақ тайды, себебі олардың қ ұ рамында спирт кебірек болады. Алғ ашқ ы 2-3 фракцияны этил спиртіне сапалық реакцияларды жү ргізу ү шін қ олданады.

Этил спиртіне сапалық реакцияның бірі - сілтілі ортада 60-70°С дейін қ ыздырғ ан кезде спирттің кристалды йодпен йодоформды (СНІ₃) тү зуіне негізделеді.

Пробиркағ а 3-5 мл айдауды алып, сонша мө лшерде 20% Na₂CО₃ерітіндісін жә не шамамен 0, 1 гұ нтақ кристалды иодты қ осады. Қ оспаны араластырып, йод толық еріп, тү ссізденгенше 60-70°С су моншасында қ ыздырады. Ерітіндіні салқ ындаткан кезде йодформның айқ ын иісі бар ашық сары ұ сақ кристалдары тұ нбағ а тү седі. Процесс келесі схема бойынша ө теді:

СН₃СН₂ОН+І₂= СН₃СНО+2НІ

СН₃СНО+ЗҺ = СІ₃СНО+ЗНІ

СНзСНО+NaOH - СНІ, + HCOONa

Ұ шқ ыш органикалық қ осылыстардан сірке альдегиді мен ацетон оң йодоформды нұ сқ аны береді. Алайда олардың жоқ тығ ын фуксин кү кіртті қ ышқ ылы немесе кү містің аммиакты ерітіндісі кө мегімен анық тайды. Альдегид болғ ан кезде фуксин кү кіртті қ ышқ ылы қ ызарады. Ал кү містің аммиакты ерітіндісі металды кү містің тұ нбағ а тү суіне байланысты қ араяды.

Спиртке сапалық реакциясының келесі тү рі калий бихроматы кө мегімен жү зеге асады. 5 мл айдауғ а бірнеше тамшы 10% H₂S0₄ ерітіндісін жэне K₂Cr₂0₇ кристалын косады. Ә лсіз қ ыздыру кезінде сірке альдегиді тү зіледі, оның қ айнау температурасы - 21°С. Оны анық тау ү шін пробирканың тесігін кү міс нитратының аммиакты ерітіндісіне батырғ ан фильтр қ ағ азымен жабады. Сірке альдегиді тү зілген кезде, яғ ни спирт болғ ан жағ дайда қ ағ аз қ араяды.