Стылістычнае выкарыстанне фразеалагізмаў у мастацкай літратуры і тэкстах СМІ.

Фразеалагізмы, якія выкарыстоўваюцца ва ўсіх моўных стылях і без выразных эмацыйна-экспрэсіўных ацэнак, адносяцца да агульнаўжывальных, нейтральных выразаў (даць слова, стаць на ногі).

Фразеалагізмы, якія ўжываюцца ў асноўным у пісьмовай мове і, як правіла з пазітыўнай ці ўзнёслай ацэнкай адносяцца да кніжнай фразеалогіі (выйсці ў людзі, краевугольны камень).

Размоўную фразеалогію складаюць выразы, якія ўжываюцца ў вуснай мове часцей за ўсё з адмоўным адценнем (асуджэнне, іронія: даць дуба, сушыць мазгі). Сярод размоўны фразеалагізмаў выдзяляюць прастамоўныя, якія часта маюць грубаватую, зніжаную афарбоўку (гад печаны, адна трасца) і ўжываюцца як у вусным маўленні, так і ў мастацкіх творах для стварэння пэўнай афарбоўкі.

Семантычная класіфікацыя па ступені семантычнай злітнасці па Вінаградаву:

1 клас:

фразеалогічныя зрашчэнні-ідыёмы –абсалютна непедзельныя, нераскладальныя звароты.

Прымета- наяўмасць некрацізма ці архаізма, антычная міфалогія.

лахі пад пахі (хутка)

2 клас:

фразеалагічныя адзінствы- непадзельны сэнс, але ён можа матэвавацца знпчэннем кампанентаў, што ў яго ўваходзяць

працаваць да сёмага поту

3 клас:

фразеалагічныя злучэнні- двухкампанентныя злучэнні, у якіх 1 слова мае свабоднае значэнне, а другое несваб. і спалучаецца толькі ў акрэслен. словах.

закадычны- толькі сябар, расквасіць- толькі нос.

4 клас: фразеалагічныя выразы- устойлівыя семантычнападзельныя моўныя звароты, якія складаюцца са слоў свабоднага ужывання, не адрозніваюцца ад свабодных словазлучэнняш.

атэстат сталасці, заліковая кніжка.

Існуе некалькі паказчыкаў для адрознен. фразеал. зрашчэнняў ад адзінстваў:

- наяўнасць вобразнасці і жывой унутранай формы

- да адзінстваў- фразеал., якія нагадваюць мойныя канструкцыі: як карова языком злізала.

- наяўнасць нерэальнага вобраза(алагічныя): выбраць лысаму валасы, сабакам сена касіць.

- наяўнасць сэнсаваўтвар. кампанента(адзін з кампанентау семантычна адназначны, а аста. пазбаўл. сэнсаваўтваральнай сувязі.: пад злосную руку.

- каламбурнае паходжанне фразеалагізмаў: варона загуменныя.

па суадноснасці з часцінамі мовы:

вызначаецца па галоўнаму слову: асінае гняздо- гняздо галоўнае слова- назоўнікавы фразеалагізм.

Ёсць назоўнікавыя: падводная плынь, дзеяслоўныя: абіваць парогі, прыметнікавыя, прыслоуныя.

у залежнасці ад інтанацыі можна змяняць поліфектыўныя (выклічнікавыя) фразеалагізмы. Бываюць:

- фразеалагізмы-клятвы: каб я праваліўся

- фразеалагізмы моўнага этыкету: смачна есці, добры дзень.

- фразеалагімы-пажаланні: усяго добрага