НӘхел (умарта кортлары) сҮрӘсе – 128 аять

Бисмил-лә һ ир-рахмә нир-рахим.
1. Аллаһ у тә галә нең ә мере килде, ягъни кыямә тнең кайчан булачагы һ ә м кемгә һ идә ят вә кемгә ґә заб булачагы да хө кем ителде, Аллаһ уның хө кемнә рен ашыктырмагыз! Ягъни кә ферлә р кыямә т кайчан була, яки безгә ґә заб кайчан була, тизрә к булсын, дип, кө леп ә йттелә р, Аллаһ у тә галә мө шриклә р сыйфатлый торган мә хлуклар сыйфатыннан бик пакь, кимчелектә н югары һ ә м олугъ.
2. Аллаһ у тә галә колларыннан ү зе телә гә н бә ндә лә ренә ү зенең ә мере белә н ү лгә н кү ң еллә рне тергезү че шә ригать белә н фә рештә лә рне иң дерә, Аллаһ удан башка Илаһ ә юк, фә кать Мин генә дип хә бә р бирмә к ө чен, Миннә н куркыгыз!
3. Аллаһ җ ир вә кү клә рне хак тө зү белә н тө зеде, Ул – Аллаһ мө шриклә р сыйфатлаган тиң дә шлек сыйфатларыннан пакь.
4. Аллаһ кешене бер тамчы судан халык кыла. Вә шул кеше ачык дошманлык белә н Аллаһ уга каршы бә хә слә шә.
5. Вә хайваннарны халык кылды, ул хайваннардан сезгә сө т, йон вә башка файдалар бар вә бугазлап итлә рен ашыйсыз.
6. Ул хайваннарны иртә белә н кырга чыгарганда вә кич белә н ө егезгә кайтарганда сезгә зиннә т вә шатлыктыр.
7. Вә ул хайваннарга йө клә р тө яп ерак шә һ ә рлә ргә зур мә шә кать белә н тө рле ә йберлә р илтә сез, ә лбә ттә, Раббыгыз сезгә шә фкатьле вә рә химле.
8. Янә сезгә зиннә т ө чен вә атланыр ө чен, йө клә р йө клә р ө чен ат, качыр, ишә клә рне яратты һ ә м дә сез белмә гә н нә рсә лә рне халык кыла. Димә к, ат, качыр, ишә к – бу хайваннарны Аллаһ хезмә т ө чен халык кылган, бугазлап ашар ө чен тү гел, шул сә бә пле аларның итен мө селманнар ашамыйлар.
9. Туры юлны бә ян кылмак вә кү рсә тмә к Аллаһ эшедер, чө нки адаштыра торган караң гы юллар бар, ә гә р Аллаһ телә сә иде барчагызны да туры юлга салган булыр иде. Ягъни Коръә н белә н тә рбиялә нгә н кеше туры юлны кү рү чедер, вә Коръә н диндә туры юл вә туры юлга яктылыктыр. Ә мма Коръә н белә н тә рбиялә нмә гә н вә Коръә н юлына кермә гә н кеше сукыр һ ә м юлсыз.
10. Аллаһ кү ктә н яң гыр яудырып сезгә елгалар бар итте, вә агачлар ү стерде, вә шулардан хайваннарыгызны ашатыр вә эчертер булдыгыз.
11. Вә ул су белә н безгә иген, зә йтү н агачы, хө рмә агачы, йө зем агачлары вә башка тө рле җ имешлә рне ү стерер, фикерли белгә н кешелә р ө чен бу ә йтелгә н нә рсә лә р вә Аллаһ уны тану ө чен дә реслә р бар.
12. Вә сезнең файдагызга кичне вә кө нне һ ә м ай вә кояшны бар кылды һ ә м хә рә кә тлә ндерде, сез алардан файдаланасыз, вә йолдызлар Аллаһ ә мере буенча хә рә кә т итә рлә р, гакылын эшлә тә белгә н кешелә р ө чен Аллаһ уның бу эшлә рендә, ә лбә ттә, тирә н дә реслә р бар.
13. Вә җ ирдә сезнең ө чен хайваннарның вә ү семлеклә рнең тө рле тө стә гесен бар кылды, ә лбә ттә, җ ирдә ге тө рле байлык вә тө рле матурлыклар да табигатьнең хә л теле белә н вә газьлә нү еннә н вә газьлә нә белгә н чын кешелә ргә хакыйкый могҗ изалар бар.
14. Вә Ул – Аллаһ, җ ир ө стең дә диң гезлә рне бар кылды да файдаланырга сезгә имкә ният бирде ул диң гезлә рнең яхшы балыкларын ашамаклыгыгыз ө чен вә аннан энҗ е мә рҗ ә ннә р чыгарып зиннә тлә нмә клегегез ө чен, вә корабларның диң гезне ярып йө ргә ннә рен кү рерсең, вә сез мө эминнә р шул кораблар белә н Аллаһ уның юмартлыгыннан дө нья кирә клә рен кә сеп итсә гез, шаять бу нигъмә тлә р ө чен Аллаһ уга шө кер итә рсез!
15. Вә Ул тетрә мә сен ө чен җ ир ө стенә мә хкә м тауларны ыргытты вә сезгә елгалар бар кылды, җ ирдә һ ә м диндә юллар бар итте, шаять Аллаһ кү рсә ткә н туры юлдан китә рсез!
16. Дә хи юлларны белергә галә мә тлә р – маяклар бар иттек, вә кораблар белә н диң гездә йө регә ндә барачак тарафларын йолдызларга карап табарлар.
17. Барча вө җ ү дне халык кылучы Аллаһ һ ичнә рсә не тө зергә (хә леннә н килмә гә н сынымнар белә н тигез булырмы? Шуны да фә һ емли алмыйсызмы?
18. Ә гә р Аллаһ биргә н нигъмә тлә рне санап карасагыз, һ ич санап бетерә алмассыз. Шиксез, Аллаһ ярлыкаучы вә рә химле.
19. Аллаһ у тә галә сезнең барча эшегезне ә шкә рә лә рен дә вә яшереннә рен дә белә.
20. Ә мма мө шриклә рнең Аллаһ удан башка гыйбадә т кыла торган нә рсә лә ре һ ичнә рсә не халык кыла алмый, бә лки ул сынымнар ү злә ре ясалган нә рсә лә р.
21. Ул сынымнар һ ич терелми торган ү леклә р, вә ул сынымнар кешелә рнең, ягъни ү злә ренә табынучыларның кайчан кубарылачакларын да белмилә р.
22. Сезнең Илаһ ә гезнең һ ич тиң дә ше юк, бер генә Аллаһ, ахирә т кө ненә ышанмаган кешелә рнең кү ң еллә ре Аллаһ уның берлеген инкяр итә, алар тә кә бберлә неп хактан качалар.
23. Шиксез, Аллаһ белә дер аларның кү рсә теп һ ә м яшереп эшлә гә н явыз эшлә рен. Шиксез, Аллаһ зураеп тә кә бберлек кылучыларны яратмыйдыр.
24. Ә гә р ул кә ферлә рдә н соралса: " Раббыгыз Мухә ммә дкә нә рсә иң дерде? " – дип, алар җ авапта ә йттелә р: " Ә ү вә лге ө ммә тлә рнең ә киятен иң дерде", – дип.
25. Алар бу сү злә рне сө йлилә р кыямә т кө нне авыр җ ә засын кү тә рер ө чен, дә хи дә лилсез ялган сү злә р белә н ү злә ренә ияртеп аздырган кешелә рнең дә гө наһ ларының җ ә засын кү тә рерлә р, ә гаһ булсыннар, белеп торсыннар кү тә рә чә к җ ә залары нинди кабахә ттер.
26. Ә ү вә лге кә ферлә р дә Аллаһ уга каршы мә керлек кылдылар, хә тта лә гънә т ителгә н вә һ ә лак булган Намруд патша " Аллаһ угызны атып тө шерә м", дип, бө ек манара ясаткан иде. Аллаһ тө зегә н манараларының нигезен суырып алды да, биналары ө слә ренә ишелеп тө ште, һ ич кө тмә гә ндә, алар сизмә гә н җ ирдә н ө слә ренә ґә заб килде, ягъни тө зегә н биналары ү злә рен һ ә лак итте.
27. Соң ра ахирә ттә аларны тө рле ґә заб белә н рисвай кылыр һ ә м Аллаһ аларга ә йтер: " Миң а тиң дә ш кылган нә рсә лә регез кайда? Ү зегез ясаган сынымнар хакында Минем мө эмин бә ндә лә ремә катылык кү рсә тә идегез, ягъни сынымнарыгызны яклап мө селманнарга дошман була идегез". Белем бирелгә ннә р ә йтер: " Бү ген ґә заб вә рисвайлык кә ферлә ргә ".
28. Коръә н белә н гамә л кылмыйча ү злә ренә золым кылган имансызларның җ анын алган вакытта алар ґә заб фә рештә лә ренә ә йтерлә р: " Хә зер ышандык, ислам динен кабул иттек, без начар эш кылганыбыз юк", – дип. Ґә заб фә рештә лә ре ә йтерлә р: " Бә ли явызлыкны кылдыгыз, Аллаһ уга вә расү лгә итагать итмә дегез һ ә м Коръә н белә н гамә л кылмадыгыз, бө тен эшегез Аллаһ уга каршы булды, Аллаһ, ә лбә ттә, сезнең кылган явыз эшлә регезне белә ".
29. Иң де керегез җ ә һ ә ннә м ишеклә реннә н, анда мә ң ге калырсыз. Дө ньяда вакытта Коръә н белә н гамә л кылырга тә кә бберлә нгә н кешелә рнең урыны нинди яман урын.
30. Ә мма Аллаһ уга тә къвалык кылучы мө эминнә ргә ә йтелсә: " Раббыгыз, Мухә ммә д г-мгә нә рсә иң дерде", – дип. Ә йтерлә р: " Раббыбыз хак булган яхшы аятьлә рне иң дерде", – дип. Аллаһ ә йтә: " Коръә н белә н дө рес гамә л кылган хак мө эминнә ргә дө ньяда ук яхшы тормыш булыр, ахирә т -йорты, ә лбә ттә, дө нья йортыннан яхшыдыр, вә тә къва мө эминнә рнең урыны нинди яхшы урындыр".
31. Ул урын ґә ден җ ә ннә тлә ре ки, аң да керерлә р, агачлары астыннан елгалар агар һ ә м аларга анда ни телә сә лә р шул булыр. Тә къва мө эминнә ргә Аллаһ җ ә ннә тлә рне шулай бү лә к итеп бирер.
32. Мө шриклектә н вә монафикълыктан пакь булган мө эминнә рнең фә рештә лә р җ анын алганда ә йтерлә р: " Сезгә Аллаһ уның сә ламе булсын, Аллаһ уга итагать итеп изге гамә ллә р кылганыгыз ө чен җ ә ннә ткә керегез!
33. Коръә н белә н гамә л кылмаучы динсезлә р кө тмилә р Аллаһ удан бер файданы, мә гә р җ аннарын алып китә торган фә рештә не кө тә лә р, яки Аллаһ удан ґә заб килү не кө тә лә р, хә зерге динсез залим Аллаһ уга карышып яшә сә лә р, ә ү вә лге залимнә рдә Аллаһ уга карышып яшә делә р. Аллаһ аларгы золым итмә де, лә кин алар ү злә ре Аллаһ дө ньясында яшә гә н хә ллә рендә Аллаһ уга карышып ү злә ренә золым иттелә р.
34. Аларга явыз эшлә ренең җ ә засы иреште вә Коръә нне һ ә м пә йгамбә рне кимсетү лә ренең дә җ ә засы ү злә ренә рисвайлык вә ґә заб булды.
35. Мө шриклә р Коръә н хө кемнә ренә каршы барып ә йттелә р: " Ә гә р Аллаһ телә мә сә, без һ ә м аталарыбыз Аллаһ удан башка һ ичнә рсә гә гыйбадә т кылмас идек һ ә м Аллаһ удан башка һ ичнә рсә не хә рам кылмас идек, бу эшлә ребез Аллаһ телә ве белә н", – дип. Ґә җ ә б Аллаһ уга каршы барып эшлә гә н эш Аллаһ телә ге буламы? Ә ү вә лге кә ферлә р дә шулай сө йлә делә р, рә сү ллә ргә Аллаһ хө кемнә рен ирештерү генә лязем.
36. Ө ммә тлә рнең һ ә рберсенә рә сү ллә р кү ндердек, фә кать Аллаһ уга гына гыйбадә т кылыгыз вә Аллаһ удан башкага гыйбадә т итү дә н сакланыгыз һ ә м бидеґә т гамә ллә р белә н динне пычратмагыз, дип. Ул ө ммә тлә рнең итагать иткә ннә рен Аллаһ һ идә яткә салды вә итагать итмә гә ннә ренә адашуны беркетте. Инде җ ир ө стендә йө регез вә кү регез – ялганчыларның ахыры ничек булган?
37. Син имансызларны иманлы итү ө чен нихә тле генә тырышсаң да, Аллаһ туры юлга салмас, Аң а карышып адашкан кешелә рне, вә аларга ярдә мче дә булмас.
38. Ныклап Аллаһ исеме илә ант итә лә р, ү лгә н кешелә рне Аллаһ яң адан тергезми дип. Бә лки тергезмә к Аллаһ уның хак вә гъдә седер, ә лбә ттә, тергезер, лә кин кү п кешелә р Аллаһ уның вә гъдә сенең хаклыгын белмилә р.
39. Булачагын да ихтилаф кылышкан кыямә т кө нен кү рсә тмә к ө чен Аллаһ барча кешелә рне тергезер һ ә м кә ферлә рне дә ү злә ренең ялганчы икә нлеклә рен белсеннә р ө чен тергезер.
40. Без бер нә рсә нең булуын телә сә к, ул нә рсә нең бар булуы ө чен " бар бул! " – дип ә йтү ебез җ итә, һ ич кичекмичә бар булыр.
41. Залимнә рдә н золым кү ргә ннә н соң, хак мө эминнә р иркен урынга кү чеп киттелә р, Без аларга дө ньяда ук яхшы тормыш бирербез, янә аларга ахирә ттә бирелә чә к нигъмә т дә хидә олугърак, ә гә р шуны кешелә р белсә лә р.
42. Ул кү чеп китү че мө эминнә р кә ферлә рнең җ ә берлә ү лә ренә һ ә м башка авырлыкларга сабыр итә лә р, чыдыйлар вә һ ә рвакыт Раббыларына тә вә ккә л кылалар.
43. Синнә н элек тә синең кеби ирлә рне пә йгамбә р итеп җ ибә рдек вә аларга шә ригать хө кемнә рене вә хий кылдык, югыйсә, бервакытта да фә рештә лә рне пә йгамбә р итеп җ ибә рмә дек, белмә гә н һ ә рнә рсә гезне белгә н кешелә рдә н сорагыз!
44. Ул пә йгамбә рлә рне могҗ изалар вә китап белә н җ ибә рдек. Ий Мухә ммә д г-м, Без сиң а Коръә н иң дердек, кешелә р ө чен хаслап иң дерелгә н шә ригать хө кемнә рен ө йрә тмә клегең ө чен, шаять ишетеп, фикерлә п карарлар вә аң лап кабул итә рлә р!
45. Хакка каршы мә керлек кылган явыз кешелә р, аларны җ ир йотудан яки һ ич кө тмә гә н җ ирдә н Аллаһ уның ґә забы тотудан имин булалармы? Бу эш булмас дип уйлыйлармы?
46. Яки аларны Аллаһ йө ргә н җ ирлә рендә юлда һ ә лак итү дә н имин булалармы? Алар Аллаһ уны гаҗ из итә алмаслар, ягъни Аның ґә забына каршы тора алмаслар.
47. Яки Аллаһ аларны куркынычлар астында тотудан иминнә рме? Бу хә ллә р булмас, дип, тыныч торалармы? Моннан соң тә ү бә итеп Аллаһ юлына кайткан кешелә ргә Раббыгыз, ә лбә ттә, шә фкатьле вә рә химле.
48. Аллаһ бар иткә н һ ә рнә рсә гә карап гыйбрә тлә р алсагызчы, ул нә рсә лә рнең уң ыннан да сулыннан да кү лә гә лә ре йө рер, вә тү бә нчелек белә н Аллаһ уга баш иеп, Аң а итагать итә рлә р.
49. Җ ирдә ге җ ан иялә реннә н вә кү клә рдә булган нә рсә лә р һ ә м фә рештә лә р Аллаһ уга сә җ дә кылалар, ул фә рештә лә р Аллаһ уга сә җ дә кылудан зурланмаслар.
50. Вә ул фә рештә лә р ө слә рендә булган Раббыларыннан, яки Аның ґә забыннан куркырлар вә Аллаһ удан нә рсә боерылса, шуны эшлә рлә р.
51. Аллаһ ә йтте: " Ике Илаһ ә тотмагыз, Ул – Аллаһ ялгыз гына, бер Илаһ ә, Миннә н генә куркыгыз!
52. Җ ирдә вә кү клә рдә булган нә рсә лә р Аллаһ мө лкедер вә хак дин – Аллаһ динедер, ягъни ислам дине генә диндер, башка диннә р вә Коръә н сө ннә ттә н башка гамә ллә р – барысы да батылдыр. Ә йә сез Аллаһ удан башкадан куркасызмы?
53. Сезнең кулыгызда булган нигъмә тлә р һ ә ммә се Аллаһ удандыр, ә гә р сезгә бер зарар ирешсә, авыз кү тә реп, Аллаһ уга зарыйлык кыласыз.
54. Ә гә р сездә н ул зарарны алсак, сездә н бер таифә нә рсә недер Аллаһ уга тиң кылып, мө шрик буладыр.
55. Алар Аллаһ уга мә хлукны тиң кылалар, Аллаһ биргә н нигъмә тлә ргә кө ферлек кылыр ө чен, сез кө фран нигъмә т кылучылар дө ньяда аз гына файдаланыгыз, тиздә н ґә забларын белерсез!
56. Мө шриклә р Без ризыкландырган игеннә рдә н һ ичнә рсә белмә гә н сынымнарга ө леш чыгаралар ягъни, сынымнар файдасына садака бирә лә р. Ү земнең хө рмә тле " Аллаһ " исемем белә н ант итеп ә йтә мен ки, бу эшлә регездә н соралырсыз, каты хө кемгә калырсыз!
57. Дә хи Аллаһ уның кызлары бар, дип, ифтира кылалар, мондый кимчелектә н Аллаһ уны пакь дип белегез! Алар фикеренчә: ү злә ре сө йгә н ир балалар аларга була да, ә мма алар сө ймә гә н кыз балалар Аллаһ уга була, имеш.
58. Ә гә р ул мө шриклә рнең берсенә " кыз балаң туган", дип, сө енеч бирелсә, хатынына ачуланып, дусларыннан оялып, йө зе каралып китә дер.
59. Кыз белә н сө енеч бирелгә нлектә н хурланып кауменнә н качадыр, уйлап торадыр: бу кызны хурланып кына асрыйммы икә н? Яки терелә тә туфракка кү меп таптыйммы икә н, дип. Ә гаһ булсыннар, кылган эшлә ре нинди яман кабә хә т эштер!
60. Ахирә т кө ненә ышанмаган кә ферлә рнең кабә хә т мисаллары бардыр. Шулардан берсе – ү з балаларын ү терү лә ре. Ә мма Аллаһ у тә галә нең бө еклегенә вә олугълыгына кү ркә м мисаллар бар, вә Ул – Аллаһ һ ә р эштә җ иң ү че вә хикмә т белә н эш кылучы.
61. Ә гә р Аллаһ, кешелә рне кылган гө наһ лары ө чен дө ньяда ґә заб кыла торган булса иде, җ ир ө стендә һ ичбер мә хлукны калдырмыйча, һ ә ммә сен һ ә лак итә р иде, лә кин һ ә лак итмичә билгеле вакыткача кичектерә, билгелә нгә н вакыт җ иткә ч, бер сә гать соң га калмас вә бер сә гать алдан ґә заб ителмә слә р.
62. Шулай итеп, мө шрик ахмаклар ү злә ре ө чен мә крү һ кү ргә н нә рсә лә р белә н Аллаһ уны сыйфатлыйлар, ялган булганы хә лдә, аларның теллә ре ә йтер: " Безгә ахирә ттә яхшылык вә олугъ дә рә җ ә лә р булачак", – дип. Шик юк: аларга ахирә ттә ут ґә забы булачак вә һ ә ркемнә н элек алар керә чә клә р җ ә һ ә ннә мгә.
63. Ү земнең " Аллаһ " дигә н исемем белә н ант итеп ә йтә мен ки: синнә н ә ү вә лге ө ммә тлә ргә дә пә йгамбә рлә р җ ибә рдек, шайтан аларның кылган батыл гамә ллә рен ү злә ренә яхшы эш итеп кү рсә тте шайтан бу кө ндә аларга юлдаштыр, аларга ахирә ттә рә нҗ еткү че ґә заб булачак.
64. Сиң а Коръә нне иң дердек тө рлечә булган батыл диннә р арасыннан бер хак динне ачык бә ян итә р ө чен һ ә м дә аның белә н гамә л кылучы мө эминнә ргә һ идә ят вә рә хмә т булсын ө чен.
65. Аллаһ кү ктә н яң гыр яудырып ү лгә н җ ирне тергезде. Сү зне ишетеп фә һ емли белү челә ргә Аллаһ уның бу эшендә Аның берлегенә дә лил бар.
66. Вә сезгә хайваннарда да гыйбрә тлә р бардыр: кан белә н тизә к арасыннан чыккан сө тне сезгә эчерә без, ул сө т эчү чегә лә ззә тледер. Ягъни сыерның ашаган, эчкә н нә рсә се канга, иткә, сө ткә, тизә ккә вә сидеккә бү ленә. Шуны кем эшли ала? Шул эш гакыллы кешегә гыйбрә т тү гелме?
67. Вә Без ү стергә н хө рмә, йө зем җ имешлә реннә н эчемлеклә р вә башка яхшы ашамлыклар ясыйсыз. Гакыллы кешелә р ө чен бу нә рсә лә рдә дә гамә ллә р бар.
68. Раббың бал кортларына вә хий кылды: " Ий бал кортлары тауларда, агачларда вә кешелә р тора торган җ айларда ү зегезгә оя ясагыз!
69. Соң ра һ ә р җ имеш чә чә клә реннә н бал ашагыз һ ә м җ ыегыз вә итагать итеп, мин ә мер кылган юлга керегез! " – дип. Бал кортлары кешелә р ө чен эчлә реннә н тө рле тө стә ге балларны чыгарып бирә лә р, ул балларда ашар ө чен тә ме дә Һ ә м кешелә р ө чен шифасы да бар. Фикерли белгә н кешелә р ө чен бал кортларының эшендә зур гыйбрә т вә дө реслек бардыр. Ягъни, бал кортларына һ ичкем дә рес бирә алмас, лә кин кешелә р бал кортларыннан дә рес алалар.
70. Ий кешелә р, сезне Аллаһ халык кылды, соң ра Ул барчагызны ү терә дер, вә сездә н бә гъзелә регез кү п яшә п картлык зә гыйфьлегенә кайтарылыр, хә тта ә ү вә лдә белгә ннә рен онытып белмә сен ө чен! Ә лбә ттә, Аллаһ һ ә рнә рсә не белә һ ә м һ ә рнигә кадир.
71. Аллаһ, кайберлә регезне ризыкта артык кылды, ягъни дө ньядагы кешелә рнең кайберлә рен бай вә кайберлә рен ярлы кылды. " Шул тигезсезлекне Аллаһ тигезлә мә гә ч, кем тигезли ала? Бу эш гыйбрә т тү гелме? " Аллаһ биргә н байлыкны кешелә р һ ә ммә се бертигез файдаланырга бурычлы булсалар да, байлар байлыкларын кул асларында булган ярлы кешелә ргә бирергә телә милә р, яки алар байлыкны Аллаһ биргә нлекне инкяр итеп, ул байлыкларны безгә сынымнар бирде дилә рме? Яки ү зебез булдырабыз дилә рме?
72. Аллаһ, сезнең ө чен ү з җ енесегездә н хатыннар халык кылды, вә хатыннарыгыздан сезгә балалар вә балаларның балаларын яратты, вә сезне хә лә л яхшы ризыклар белә н ризыкландырды, ә йә кире кешелә р ялганга ышанып Аллаһ нигъмә тлә рен инкяр итә лә рме?
73. Аллаһ удан бизеп сынымнарга гыйбадә т кылалар ки, ул сынымнары аларга кү ктә н дә һ ә м җ ирдә н дә бернинди ризык бирмә гә н, бирергә кө че дә җ итмә гә н яраксыз нә рсә лә рдер.
74. Аллаһ уга һ ичнә рсә не мисал кылмагыз! Чө нки Ул һ ичнә рсә гә охшамыйдыр, Аллаһ, ә лбә ттә, һ ә рнә рсә не белә дер, ә мма сез кү п нә рсә не белмисез.
75. Аллаһ мисал китерә: ү зен дә тә эмин итә алмый, башка кешегә дә һ ичнә рсә бирә алмый загыйфь бер кол, дә хи Без берә ү гә мал вә яхшы ризык бирдек, ул шул малдан кү рсә теп вә кү рсә тмичә мохтаҗ ларга бирер, бу ике кеше бер тигез булырлармы? Хакыйкый мактау Аллаһ уга хасдыр, бә лки кү п кешелә р белмилә р.
76. Янә Аллаһ, ике ирне мисал кыладыр: берсе телсез һ ичнә рсә аң ламый, бер эш тә эшли алмый, кайда гына барса да бер файда китерә алмый, фә кать хуҗ асына йө к булып тора иде, шул телсез загыйфь кеше туры юлны табып изге гамә ллә р кылган, файдалы эшлә рне эшлә гә н һ ә м башкаларны да гаделлеккә изге гамә ллә ргә ө ндә гә н кө чле кеше кеби булырмы? Ә лбә ттә, тигез булмаслар.
77. Кү клә рдә ге вә җ ирдә ге яшерен нә рсә лә рне белмә к Аллаһ уга хастыр, вә кыямә тнең булуы кү з кыскан хә тле тиз булыр, яки кү з кысканнан да тизрә к булыр, шиксез Аллаһ һ ә рнә рсә гә кадирдер.
78. Аллаһ, сезне аналарыгызның карыныннан чыгарды ул вакытта һ ичнә рсә белми идегез, сезгә колак, кү з вә кү ң ел бирде шулар белә н белә башладыгыз, шуларны уйласагыз, шаять шө кер итә рсез!
79. Ә йә ул гафил кешелә р һ авадагы кошларга карап гыйбрә т алмыйлармы? Ул кошлар кү ктә һ ава эчендә Аллаһ ә мере белә н очалар, аларны һ авада кү тә рү че юк, мә гә р аларны Аллаһ кү тә рә. Аллаһ уның бу эшендә дә гыйбрә тлә р бар иман китергә н кешелә р ө чен.
80. Аллаһ ө йлә регезне сезгә торырга урын кылды, дә хи сезгә хайван тирелә реннә н ө йлә р кылды, ул ө йлә р кү чеп йө регә н вакытыгызда һ ә м бер урында торганда да сезнең ө чен җ иң елдер, вә аларның йоннарыннан, ял койрык тө клә реннә н файдаланып ү зегезгә кирә к нә рсә лә рне ясыйсыз, һ ә м башка нә рсә лә рдә н ә җ ә легез җ иткә нче файдаланасыз.
81. Аллаһ, ү зе халык кылган агач вә тауларны сезгә кү лә гә кылды, вә таулардан сезгә пә рдә була торган урыннар кылды, вә сезгә кызудан саклый торган кү лмә клә р кылды, һ ә м дә сугышларда саклый торган сугыш кү лмә клә рен кылды. Ә нә шулай Аллаһ сезгә нигъмә тлә рен тә мам кылыр, шаять шө кер итеп, Аллаһ уга итагатьле мө селман булырсыз!
82. Ә гә р Коръә н хө кемнә рен кабул итеп мө селман булудан баш тартсалар, сиң а фә кать Аллаһ хө кемнә рен ирештерү генә ляземдыр.
83. Нигъмә тлә рнең Аллаһ удан икә нен белерлә р, соң ра инкяр итә рлә р, аларның кү брә ге кә ферлә рдер.
84. Кыямә т кө нне һ ә р ө ммә тнең пә йгамбә рен вә башка шә һ итлә рне кубарырбыз, ө ммә тлә ре ө стеннә н шә һ адә т бирерлә р, соң ра кә ферлә рнең һ ичберсенә сө йлә ргә рө хсә т бирелмә с һ ә м Аллаһ уның ризалыгын кә себ итә ргә тә кълиф ителмә слә р, ягъни ул кө ндә Аллаһ уның ризалыгын кә себ итә алмаслар.
85. Залимнә р ґә забны кү ргә ндә алардан ґә заб җ иң елә йтелмә с һ ә м ґә забка кермичә торырга аз гына да вакыт бирелмә с.
86. Мө шриклә р Аллаһ уга тиң дә ш кылган нә рсә лә рен кү ргә ч ә йтер: " Ий Раббыбыз ошбулар синнә н башка гыйбадә т вә сиң а тиң кылган нә рсә лә ребездер", – дип, сынымнары ә йтерлә р: " Безне Аллаһ уга тиң кылуыгыз ялган эшегез иде".
87. Вә ул кө ндә барчасы Аллаһ уга баш иярлә р, лә кин эш узган булыр, вә алардан Аллаһ уга тиң кылган сынымнары качарлар.
88. Кә ферлә ргә кә фер булганнары ө чен вә явызлыклар кылып вә кешелә рне Аллаһ юлыннан тыйганнары ө чен ґә заб ө стенә ґә заб арттырып, ґә заб кылырбыз.
89. Кыямә т кө нендә һ ә р ө ммә ткә ү зараларына җ ибә релгә н пә йгамбә рне шаһ ит итеп кубарырбыз, вә сине дә, ий Мухә ммә д г-м, ү з ө ммә тең ә шаһ ит итеп китерербез. Вә сиң а Коръә н иң дердек һ ә рнә рсә не ап-ачык итеп, вә мө эминнә ргә һ идә ят, рә хмә т вә сө енеч итеп иң дердек.
90. Тә хкыйк Аллаһ у тә галә һ ә р эштә гадел булырга һ ә м дин вә мө селманнар файдасына яхшы эшлә р кылырга вә якын кардә шлә рнең хакын ү тә ргә боерадыр вә Аллаһ сезне тыядыр фә хеш хә рам эшлә рдә н вә шә ригать белә н сабит булмаган бидеґә т гамә ллә рдә н һ ә м зураеп хактан качудан, хаксыз золым итү дә н. Аллаһ сезне вә гә зьли, шаять вә газьлә нерсез!
91. Ә гә р Аллаһ уга ґә һ ед яки вә гъдә бирсә гез, ә лбә ттә, аны ү тә гез! Аллаһ исеме белә н ә йткә н антларыгызны бозмагыз! Тә хкыйк сез Аллаһ исеме белә н ант иткә ндә Аллаһ уны кә фил иткә н буласыз. Ә лбә ттә, Аллаһ сезнең кылган эшлә регезне белә дер.
92. Ий сез мө эминнә р, антыгызны бозып, бө тен кө чен куеп йоннан эрлә гә н яхшы җ еплә рен сү теп, ө згә лә п яраксыз иткә н юлә р хатын кеби булмагыз! Сез ү зара хә йлә ө чен ант итсә гез, ә гә р ү зегез башкалардан аз булсагыз сугышмыйбыз дип ант итсә гез, кү бә йсә гез, шул антыгызны бозып сугышырга башлыйсыз. Тә хкыйк Аллаһ сезне ант итү лә регез белә н сыныйдыр. Аллаһ хө кемнә ренә хыйлаф эшлә регезне кыямә т кө нендә, ә лбә ттә, Аллаһ, ү зегезгә белдерер һ ә м хө кем итә р.
93. Ә гә р Аллаһ телә гә н булса иде, ә лбә ттә, барчагызны бер диндә кылыр иде, лә кин Аллаһ, телә гә н кешелә рен адаштыра вә телә гә н кешелә рен туры юлга сала. Кыйлган эшлә регездә н, ә лбә ттә соралырсыз, сакланып эш кылыгыз!
94. Антларыгызны хә йлә белә н кылмагыз, ә гә р хыянә т юл белә н ант итсә гез, аякларыгыз хакка беркетелгә ннә н соң аннан таяр, Аллаһ юлыннан тыелганыгыз, ягъни Аның юлыннан чыкканыгыз ө чен каты ґә заблар татырсыз, Аллаһ исеме илә ант итеп шул антны ү тә ү дә Аллаһ юлыдыр, ә гә р антларыгызда тормасагыз ахирә ттә сезгә каты ґә заб булыр.
95. Аллаһ исеме белә н ә йткә н антларыгызны дө нья малы ө чен бозмагыз! Антларын, вә гъдә лә рен бозмаган кешелә ргә ахирә ттә Аллаһ удан бирелә чә к нигъмә тлә р, ә лбә ттә, хә ерледер, ә гә р белсә гез!
96. Сезнең кулыгызда булган нә рсә лә р һ ә ммә се бетә чә к, ә мма Аллаһ кулында булган нә рсә лә р мә ң гегә каладыр. Аллаһ кушканча яшә п вә Ул кушканча дин тотарга бө тен авырлыкларны кү тә рү че сабыр мө эминнә ргә, ә лбә ттә, кылган изге гамә ллә ренең яхшырагы белә н җ ә за кылырбыз.
97. Изге гамә ллә р кылган хак мө эминнә р кирә к – ир булсыннар, кирә к – хатын булсыннар, аларга дө нья вә ахирә т хуш тереклек бирербез, вә аларга кылган гамә ллә реннә н кү ркә мрә к ә җ ерен бирербез.
98. Ий мө эмин бә ндә м, ә гә р Коръә н укырга телә сә ң, башта " Ә гузү -биллә һ и-минә ш-шайтанир-раҗ им", дип ә йт!
99. Ә лбә ттә, ул шайтанның иман китереп шә ригать хө кемнә рен тулысынча ү тә ү ө чен Аллаһ уга тә вә ккә л кылган хак мө эминнә ргә ихтыяры юктыр, ягъни ү зенә ияртергә кө че җ итмә с.
100. Бә лки шайтанның ихтыяры булыр, аны дус тоткан вә аны Аллаһ уга тиң дә ш кылган кешелә ргә аларны ү зе телә гә нчә аздырыр.
101. Ә гә р Без бер аятьнең хө кемен бетереп, аны икенче аять белә н алыштырсак, Аллаһ белү черә ктер, нинди аять иң дерергә, шулай итеп, Аллаһ бер аятьне алыштырса, мө шриклә р Мухә ммә д г-мгә син Аллаһ уга ифтира кылучысың дилә р, бә лки аларның кү брә ге аятьнең алышуының хикмә тен белмилә р.
102. Ә йт: " Алышынган аятьне Җ ә браил г-м Аллаһ удан хаклык белә н иң дерде, мө эминнә рнең кү ң елен хаклыкка беркетер ө чен вә аларга һ идә ят һ ә м сө енеч булсын ө чен".
103. Тә хкыйк белә без: " Мухә ммә дкә аятьлә р Аллаһ удан килми, аны кешелә р генә ө йрә тә ", – дигә н сү злә рен. Мухә ммә дне кеше генә ө йрә тә дигә н кешенең теле чит ил теледер, ә мма Коръә н ачык мә гънә ле гарә п теле белә ндер.
104. Аллаһ уның аятьлә ренә ышанмаган кешелә рне Аллаһ һ идә яткә салмыйдыр, ахирә ттә аларга рә нҗ еткү че ут ґә забы булачак.
105. Аллаһ уга ялганны ифтира итү челә р Аллаһ уның аятьлә ренә иман китермә гә н кешелә рдер вә ул кешелә р ялганчылардыр.
106. Берә ү иман китереп мө селман булганнан соң Аллаһ уга кә фер булса, аң а җ ә һ ә ннә м ґә забы тиешле булды. Мә гә р кә ферлә р кә фер сү зне кө члә п ә йттерсә лә р, шул вакытта кү ң еле иман белә н карарланган булса, ул кешенең иманына зарар килмә с. Ә мма кү ң еллә ре кө фергә риза булып хуш кү ң ел белә н кә фер сү зен ә йтсә лә р, аларга Аллаһ уның ачуыдыр һ ә м дә аларга ахирә ттә олугъ ґә заб булыр.
107. Ул кешелә р ахирә ткә караганда дө ньяны артык сө еп, дө нья кирә ген генә кә сеп иттелә р, ахирә тне оныттылар, ә лбә ттә, Аллаһ ахирә тне инкяр итү челә рне туры юлга салмас.
108. Ул кә ферлә рнең кү ң еллә ренә, колакларына һ ә м кү злә ренә Аллаһ мө һ ер басты, шуның ө чен алар хакны аң ламыйлар, хак сү зне тың ламыйлар һ ә м гыйбрә тлә рне кү рмилә р, бу кешелә р бө тенлә й гафиллә рдер.
109. Шик юк, ә лбә ттә, алар ахирә ттә хә срә тлә нү че кешелә рдер.
110. Соң ыннан, дө реслектә, синең Раббың шул кешелә ргә – алар Мә ккә мө шриклә реннә н кү п фетнә -зарар кү ргә ннә н соң Мә динә гә кү чтелә р һ ә м Аллаһ юлында мө шриклә р белә н сугыштылар һ ә м дә Аллаһ юлында тө рле авырлыкларны кү тә реп сабыр иттелә р, – моннан соң, ә лбә ттә, Аллаһ аларның ә ү вә лдә ге гө наһ ларын ярлыкаучы вә аларга рә хмә т кылучыдыр.
111. Кыямә т кө нендә һ ә р кеше ү зен генә якларга тырышыр, һ ә м ул кө ндә һ ә ркемнең дө ньяда кылган эшенең җ ә засы тулысынча бирелер һ ә м савабын киметеп, яки гө наһ ын арттырып һ ичкемгә золым ителмә с.
112. Мисал итеп Аллаһ Мә ккә шә һ ә рен бә ян итә дер ки, ул шә һ ә р дошманнан имин иде, һ ичкемнә н куркусыз яшилә р иде, һ ә рьяктан ризыклар килеп тормышлары иркен иде, Аллаһ биргә н нигъмә тлә рнең иң зурысына кө ферлек кылдылар, Коръә нгә вә расү лгә иман китермә делә р, ислам динен кабул итмә гә ннә ре ө чен Аллаһ аларга, тынычлыкны алып, курку бирде вә байлыкны алып, ачлык бирде.
113. Тә хкыйк аларга ү залларыннан расү л Мухә ммә д г-м килде, лә кин алар аны ялганчы диделә р, ышанмадылар, залим булганнары хә лдә аларга Аллаһ ґә забы иреште.
114. Аллаһ биргә н пакь хә лә л ризыклардан ашагыз һ ә м Аллаһ уның сезгә биргә н нигъмә тлә ренә шө кер итегез, ә гә р Аллаһ уга гына гыйбадә т кыла торган мө эминнә рдә н булсагыз!
115. Аллаһ, ә лбә ттә, хә рам кылды сезгә ү лгә н хайванны, вә бугаз канын, вә дуң гызны һ ә м Аллаһ удан башка берә р нә рсә нең исеме ә йтеп бугазланган хайванны. Ә мма берә ү ашарга хә лә л ризык тапмыйча ачка ү лү ихтималы булганда гына шулардан берсен аз гына ашаса ярый, андый вакытта Аллаһ ярлыкаучы вә рә химледер.
116. Аллаһ уга ялганны ифтира кылыр ө чен дә лилсез ү з белдегегез белә н бусы – хә рам вә бусы – хә лә л, дип ә йтмә гез! Чө нки хә лә л, хә рам кылучы Аллаһ у тә галә дер. Аллаһ уга ялганны ифтира кылучылар ґә забтан котыла алмаслар.
117. Бу дө ньяда аларга аз гына файдаланып калудыр, ә мма ахирә ттә аларга рә нҗ еткү че каты ґә заб булыр.
118. Ә нгам сү рә сендә сө йлә нгә н хайваннарны Без яһ ү длә ргә хә рам кылдык, Без аларга золым итмә дек, лә кин Аллаһ уга карышып ү злә ренә золым кылдылар.
119. Наданлык белә н гө наһ лы эшлә рне эшлә п, соң ра кичекмичә, тә ү бә итеп тө зә лгә н кешелә ргә, ә лбә ттә, Раббың тә ү бә лә ре соң ында ярлыкаучы вә рә химле.
120. Тә хкыйк Ибраһ им г-м ү зенә кү п кешелә рне ияртү че имам иде, Аллаһ уга бик итагатьле һ ә м батылдан хакка кешелә рне ө ндә ү че иде, вә һ ич мө шриклә рдә н булмады.
121. Аллаһ уның нигъмә тлә ренә шө кер итү че иде, Аллаһ аны пә йгамбә рлеккә сайлады вә аны туры юлга – ислам диненә кү ндерде.
122. Дө ньяда ук аң а яхшы нигъмә тлә р вә олугъ дә рә җ ә лә р бирдек ки, мө эминнә р дә кә ферлә р дә аны яраталар, вә ул ахирә ттә, ә лбә ттә, изгелә рдә н. Анда дә рә җ ә се тагын да зуррак булыр.
123. Соң ра, ий Мухә ммә д г-м, Без сиң а вә хий кылып боердык: " Батылдан хакка авышкан Ибраһ им диненә ияр! " Ул Ибраһ им мө шриклә рдә н булмады һ ә м мө шриклә р динендә дә тү гел иде.
124. Шимбә кө нне олугъламак шул кә ферлә р зарарына кылынды ки, алар ү злә ре шимбә кө нне олугълар ө чен тартыштылар, ягъни Муса г-м яһ ү длә ргә җ омга кө нне зурлагыз диде. Ә мма яһ ү длә р Мусага карышып шимбә кө нне зурлый торган булдылар. Шуның ө чен Аллаһ у тә галә яһ ү длә ргә шимбә кө нне бик зарарлы кылды, дө нья кә себен аларга хә рам кылды. Аллаһ аларга дө нья кә себен хә рам иткә ннә н соң шимбә кө н балык тотып Аллаһ уны ачуландырдылар, аннары Аллаһ аларны маймыл итте. Алар тө рле сү злә р сө йлә п ихтилаф кылышкан эшлә ре хакында Аллаһ у тә галә кыямә т кө нне ә лбә ттә хө кем итә р.
125. Ий Мухә ммә д г-м һ ә м аның ө ммә те! Раббың ның юлы булган ислам диненә кешелә рне чакыр вә чакырыгыз Коръә н дә лиллә ре белә н, дә хи тә эсирле яхшы вә газьлә р белә н, дә хи кешелә ргә хаклыкны тө шендерү ө чен алар белә н тартыш вә кө рә ш иң кү ркә м юл белә н! Ә лбә ттә, синең Раббың Аның юлыннан адашкан кешелә рне белә, һ ә м Ул Коръә н юлында булган хак мө эминнә рне дә белә.
126. Ә гә р бер кешегә ү ч алып, ґә заб бирергә телә сә гез, ул кешегә ґә заб бирегез ул сезгә ґә заб биргә н хә тле генә! Аныкыннан арттырмагыз, бер мә ртә бә сугучыга ике мә ртә бә сукмагыз! Ә гә р ү ч алмыйча сабыр итеп калсагыз, бу бик тә хә ерледер сабыр итү челә р ө чен!
127. Сабыр итү хә ерле булгач, сабыр ит! Мә гә р сабыр итә алмассың, фә кать Аллаһ у тә галә сабырлык куә тен бирсә генә сабыр итә алырсың! Һ ә м кә ферлә рнең исламга килмә гә ннә ре ө чен ү зең не кайгыга салма, вә аларның хә йлә -мә керлә ре ө чен кү ң елең тарыкмасын!
128. Тә хкыйк Аллаһ Коръә н хө кемнә ренә хыйлафлык кыйлудан сакланучы тә къва кешелә р белә н һ ә м явызлыкны белмичә яхшылыкны, изге гамә ллә рне кыйлучы хак мө селманнар белә н бергә дер. " Аллаһ уга бирелгә н мө эминнең иманына кә фер зарар итә алмас".